راهنمای ترویج خواندن در خانه و خانواده
خواندن، از خانه آغاز می‌شود. پایه‌های عادت به مطالعه در نخستین سال‌های زندگی کودک و در محیط خانواده شکل می‌گیرد. اگر فضای خانه برای خواندن و گفت‌وگو پیرامون کتاب‌ها آماده و انگیزه‌بخش باشد، کتابخانه و مدرسه با زمینه‌ای تقویت‌شده روبه‌رو می‌شوند.
کودکی که از دو یا سه سالگی با کتاب تصویری آشناست و برایش کتاب خوانده‌اند و قصه گفته‌اند، در مسیر شکل‌گیری عادت پایدار مطالعه قرار دارد. وقتی فرزندتان شما را در حال خواندن کتاب، روزنامه یا مجله می‌بیند و در گفت‌وگوهای خانوادگی پیرامون مطالب جالب مشارکت می‌کند، مطالعه برای او به یک فعالیت لذت‌بخش و طبیعی تبدیل می‌شود.
نقش والدین در ساختن خانه‌ای کتاب‌محور
|
روش |
توضیح |
|---|---|
|
بلندخوانی منظم |
برای فرزندتان، حتی از نوزادی، کتاب بخوانید. |
|
کتاب به‌عنوان هدیه |
در مناسبت‌ها به‌جای اسباب‌بازی، کتاب هدیه بدهید. |
|
مطالعه خانوادگی |
لحظه‌هایی برای خواندن جمعی، و گفت‌وگو درباره کتاب‌ها ایجاد کنید. |
|
در دسترس بودن کتاب |
قفسه‌ای از کتاب‌های مناسب سن کودک در خانه داشته باشید. |
|
الگوی رفتاری |
خودتان نیز در برابر کودک مطالعه کنید. |
چرا ترویج مطالعه در خانه اهمیت دارد؟
-
رشد زبان و شناخت کودک را تسریع می‌کند.
-
تقویت پیوندهای عاطفی با والدین از طریق لحظات مشترک خواندن.
-
آمادگی برای مدرسه و یادگیری مستقل.
-
افزایش تخیل و خلاقیت.
راهنماهای سن‌محور برای ترویج خواندن
برای اثربخشی بیشتر، توصیه‌ها را بر اساس مراحل رشد کودک دسته‌بندی کرده‌ایم:
👶 کودک ۰ تا ۳ سال
-
استفاده از کتاب‌های مقوایی، پارچه‌ای و تصویری با رنگ‌های شاد.
-
همراهی کتاب‌خوانی با آهنگ، لحن نمایشی و اشاره.
-
انتخاب کتاب‌هایی با شعرهای کوتاه، حیوانات، بدن انسان.
🧒 کودک ۳ تا ۶ سال
-
قصه‌گویی خلاق با مشارکت کودک.
-
کتاب‌های تصویری با داستان‌های ساده و شخصیت‌های تکرارشونده.
-
ایجاد گفت‌وگو: «به نظرت بعدش چی می‌شه؟»
👧 کودک ۶ تا ۹ سال
-
تشویق به خواندن مستقل کتاب‌های ساده.
-
استفاده از کتاب‌های واقع‌گرا، طنز، و داستان‌های فانتزی سبک.
-
آغاز دفترچه‌ی خاطره‌نویسی از کتاب‌ها.
👦 کودک ۹ تا ۱۲ سال
-
انتخاب کتاب‌های بلند با شخصیت‌پردازی قوی.
-
گفت‌وگو درباره موضوعات اخلاقی، تصمیم‌گیری‌ها و پایان‌های داستان.
-
استفاده از فهرست‌های جایزه‌های کتاب کودک برای انتخاب.
🧑 نوجوان ۱۲ سال به بالا
-
آشنایی با ژانرهای متنوع: معمایی، علمی-تخیلی، زندگی‌نامه.
-
دعوت به نقد و تحلیل کتاب‌ها، نگارش مرور کتاب.
-
شرکت در باشگاه کتاب‌خوانی نوجوانان.
«لوبی‌ها در عدد هیچ» از مجموعه کتاب «لوبی‌ها در...» داستان مواجهه کوین، یکی از لوبی‌ها با مفهوم عدد صفر و شمارش از 0 تا 10 است.
یکشنبه, ۴ اردیبهشت
کتاب «خانم مینگو و دردسرهای هوای بد» از مجموعه کتاب «خانم مینگو» یکی از جلدهای این مجموعه کتاب علمی جالب است. کتابی که در لابه‌لای داستان ساده و شخصیت‌های دوست‌داشتنی آن، مخاطب با مطالب علمی در مورد آب و هوا آشنا می‌شود.
شنبه, ۲۰ فروردین
داستان «کی از کتاب بد گنده می‌ترسد؟» از مجموعه کتاب «ماجراهای هرب» درباره پسربچه‌ای به نام هرب است که از کتاب‌هایش به خوبی مراقبت نمی‌کند. او یک روز به طور جادویی وارد داستان‌ها می‌شود و با پیامد خراب کردن کتاب‌هایش روبه‌رو می‌شود. در این مسیر او داستان‌های قدیمی‌تری را نیز مرور می‌کند.
چهارشنبه, ۱۳ مرداد
جانوران «یک موجود خیلی عجیب» را در جنگل پیدا می‌کنند که در انتها می‌فهمند یک نوزاد انسان است. بچه گریه می‌کند و جانوران نمی‌دانند با او چه کنند و هرکدام از ظن خود با او یار می‌شوند! تا اینکه مادر نوزاد سر می‌رسد و او را آرام می‌کند.
دوشنبه, ۱۱ مرداد
کتاب «لافکادیو، شیری که جواب گلوله را با گلوله داد» اولین داستان شل سیلور استاین برای کودکان بوده است. این داستان مثل دیگر داستان‌های این نویسنده از مفاهیم عمیق و فلسفی برخوردار است. نمی‌توان گفت داستان فقط مخصوص کودکان است؛ بلکه بزرگسالان هم می‌توانند با بارها خواندن از آن لذت ببرند و به فکر فرو روند. «لافکادیو»، شیری بود که از شیر بودن خسته شده بود و مسیری جدید در پیش گرفت اما آن مسیر نیز نتوانست روح ناآرام او را آرامش بخشد.
سه شنبه, ۵ مرداد
کتاب «مادرجون! چرا اسمم یادت رفته؟!» مثل یک کتاب شعر است، شعرهایی بی‌قافیه. شعرهایی که «پرل» برای ما می‌گوید و ما را با این‌کار شریک دردهای زندگی‌اش می‌کند. کتاب «مادرجون! چرا اسمم یادت رفته؟!» کتابی است درباره عشق، دوست داشتن و خانواده. کتابی است درباره «پرل»، دختری تنها.
دوشنبه, ۲۱ تیر
«کتاب زمین» از مجموعه کتاب «دنیای دوست‌داشتنی من» کتابی درباره کره زمین، محل زندگی ما، و رابطه ما با آن است.
سه شنبه, ۲۵ خرداد
«پسر ماجراجو» درباره خشونت، درگیری و اختلاف با دیگران است. گوستاو در مسیر داستان درباره دلایل خشمگین بودنش و مدیریت آن‌ها صحبت می‌کند.
سه شنبه, ۱۱ خرداد
کتاب «عروس دریایی» داستان مواجه دختری است به نام سوزی با مرگ بهترین دوستش. سوزی بهترین دوستش «فرنی» را از دست داده است. فرنی در دریا غرق شده، در حالی که همه می‌دانند بهترین شناگر مدرسه بوده است. سوزی نمی‌تواند این حادثه را بپذیرد.
یکشنبه, ۲ خرداد
کتاب «وقتی هورتون صدای هو شنید» از مجموعه کتاب «قصههای یک جورکی» کتابی است فلسفی. فلسفه‌ای برای زندگی. اینکه همه ما و هم‌چنین هر آن‌چه که در جهان هستی وجود دارد به دلیل بودن حق حیات و زندگی دارد. در این کتاب هم «هوها» همان‌ها که آن‌قدر کوچک هستند که به چشم نمی‌آیند و به گوش شنیده نمی‌شوند، در تلاش برای رساندن صدایشان به دیگرانِ بزرگ هستند. در این مسیر پر خطر اما تنها «هورتون»، فیل عظیم‌الجثه است که برای گرفتن حق زندگیِ آن‌ها تلاش می‌کند.
چهارشنبه, ۱۵ اردیبهشت
!خیال خورده شدن ندارم
«من در کدام افسانه زندگی می‌کنم» کارل یونگ
دوشنبه, ۱۳ اردیبهشت
کتاب «نامه‌های فلیکس: خرگوش کوچولو به سفر دور دنیا می‌رود» از مجموعه کتاب «فلیکس» در مرحله اول داستانی است درباره دوستی، دوستی‌های عمیق کودکانه و بعد از آن کتابی است برای آشنایی کودکان با سفر، جهان و کشورهای مختلف.
چهارشنبه, ۸ اردیبهشت
«راز موتور سیکلت من» سرگذشت یک سال زندگی نویسنده است که آن را به صورت ماهانه نوشته است. این کتاب با بیانی ساده به جهان اطراف و یادآوری برخی خاطره‌های او می‌پردازد.
سه شنبه, ۷ اردیبهشت
«آقای روباه شگفت‌انگیز» در پِیِ یافتن غذا و رها شدن از دست مزرعه‌داران بدجنس است. او در این مسیر، رفتارهای شگفتی دارد و شاید کمی هم کارهای بد می‌کند. این داستان چالشی برای اخلاق مداری در تنگناهاست که با خلاقیت و همیاری همه شخصیت‌ها پیش می‌رود.
چهارشنبه, ۱ اردیبهشت
دختر کوچولو با «انگشت جادویی» خود، خشمش را نشان می‌دهد و دیگران را به سزای کارهایشان می‌رساند. این داستان دوستی با طبیعت را نشان می‌دهد، آن هم با روایتی بامزه و خیال‌انگیز درباره خشم و تغییرها.
سه شنبه, ۳۱ فروردین
«گوزن شاخدار فایده‌اش چیه؟» داستانی درباره دوستی است. جک با گوزنی دوست می‌شود؛ اما مادر او گوزن را بی‌فایده می‌داند چرا که نظم زندگی را به هم می‌زند. در پایان مادر درمی‌یابد دوست‌داشتنی بودن چه‌قدر فایده دارد.
چهارشنبه, ۲۵ فروردین
«بچه باتلاق» با کمک گرفتن از تخیل و روندی جادووار، نشان می‌دهد دوست داشتن واقعی چه معنایی دارد و این که هرکس نیاز دارد در جایی زندگی کند که برایش خوب است و به آن‌جا تعلق دارد.
یکشنبه, ۲۲ فروردین
«آدم کوچولوی گرسنه» در جست‌وجوی پیدا کردن نان، برای سیر شدن، با روند درست شدن نان آشنا می‌شود. او در این مسیر می‌آموزد که با تلاش و پشت‌کار به خواسته‌هایش می‌رسد و اینکه درمی‌یابد، هرچیزی که می‌خواهد باید قیمتش را بپردازد.
شنبه, ۲۱ فروردین
جای فیل روی خاک است؟
«نشانه واقعی هوش، دانش نیست، تخیل است» (انیشتین)
چهارشنبه, ۱۸ فروردین
«هارولد و مدادشمعی بنفش» از مجموعه کتاب «قصههای هارولد» داستان ماجراجویی هارولد است که می‌خواهد زیر نور ماه راه برود؛ پس برای خودش ماه و راهی برای رفتن می‌کشد.
شنبه, ۹ اسفند
«خرس کوچولو و درخت آرزوها» داستانی جذاب، کوتاه و ساده است که با ایجاد پرسش در ذهن مخاطب، او را به یافتن پاسخ ترغیب می‌کند.
سه شنبه, ۲۳ دی
کتاب «خودکار قرمزی کوچولو» داستانی است که براساس یکی از قصههای عامیانه نوشته شده است و داستانی است درباره همکاری و احساس مسئولیت.
شنبه, ۲۰ دی
تلاش باباخرس برای خواباندن فرزندش داستان «بوسه‌هایی برای بابا» را می‌سازد. این داستان به مهرورزی و بازی و ارتباط بین پدر و کودک می‌پردازد. در حالی که کودک دوست ندارد بخوابد و بدخلق شده، پدر با بازی او را می‌خواباند.
سه شنبه, ۹ دی
«خرس‌های تو رختخواب و شب طوفانی و ترسناک» داستان یک شب پر از صدا و ماجراست که خرس‌ها را حسابی ترسانده‌است.
سه شنبه, ۲ دی