راهنمای ترویج خواندن در خانه و خانواده
خواندن، از خانه آغاز می‌شود. پایه‌های عادت به مطالعه در نخستین سال‌های زندگی کودک و در محیط خانواده شکل می‌گیرد. اگر فضای خانه برای خواندن و گفت‌وگو پیرامون کتاب‌ها آماده و انگیزه‌بخش باشد، کتابخانه و مدرسه با زمینه‌ای تقویت‌شده روبه‌رو می‌شوند.
کودکی که از دو یا سه سالگی با کتاب تصویری آشناست و برایش کتاب خوانده‌اند و قصه گفته‌اند، در مسیر شکل‌گیری عادت پایدار مطالعه قرار دارد. وقتی فرزندتان شما را در حال خواندن کتاب، روزنامه یا مجله می‌بیند و در گفت‌وگوهای خانوادگی پیرامون مطالب جالب مشارکت می‌کند، مطالعه برای او به یک فعالیت لذت‌بخش و طبیعی تبدیل می‌شود.
نقش والدین در ساختن خانه‌ای کتاب‌محور
|
روش |
توضیح |
|---|---|
|
بلندخوانی منظم |
برای فرزندتان، حتی از نوزادی، کتاب بخوانید. |
|
کتاب به‌عنوان هدیه |
در مناسبت‌ها به‌جای اسباب‌بازی، کتاب هدیه بدهید. |
|
مطالعه خانوادگی |
لحظه‌هایی برای خواندن جمعی، و گفت‌وگو درباره کتاب‌ها ایجاد کنید. |
|
در دسترس بودن کتاب |
قفسه‌ای از کتاب‌های مناسب سن کودک در خانه داشته باشید. |
|
الگوی رفتاری |
خودتان نیز در برابر کودک مطالعه کنید. |
چرا ترویج مطالعه در خانه اهمیت دارد؟
-
رشد زبان و شناخت کودک را تسریع می‌کند.
-
تقویت پیوندهای عاطفی با والدین از طریق لحظات مشترک خواندن.
-
آمادگی برای مدرسه و یادگیری مستقل.
-
افزایش تخیل و خلاقیت.
راهنماهای سن‌محور برای ترویج خواندن
برای اثربخشی بیشتر، توصیه‌ها را بر اساس مراحل رشد کودک دسته‌بندی کرده‌ایم:
👶 کودک ۰ تا ۳ سال
-
استفاده از کتاب‌های مقوایی، پارچه‌ای و تصویری با رنگ‌های شاد.
-
همراهی کتابخوانی با آهنگ، لحن نمایشی و اشاره.
-
انتخاب کتاب‌هایی با شعرهای کوتاه، حیوانات، بدن انسان.
🧒 کودک ۳ تا ۶ سال
-
قصه‌گویی خلاق با مشارکت کودک.
-
کتاب‌های تصویری با داستان‌های ساده و شخصیت‌های تکرارشونده.
-
ایجاد گفت‌وگو: «به نظرت بعدش چی می‌شه؟»
👧 کودک ۶ تا ۹ سال
-
تشویق به خواندن مستقل کتاب‌های ساده.
-
استفاده از کتاب‌های واقع‌گرا، طنز، و داستان‌های فانتزی سبک.
-
آغاز دفترچه‌ی خاطره‌نویسی از کتاب‌ها.
👦 کودک ۹ تا ۱۲ سال
-
انتخاب کتاب‌های بلند با شخصیت‌پردازی قوی.
-
گفت‌وگو درباره موضوعات اخلاقی، تصمیم‌گیری‌ها و پایان‌های داستان.
-
استفاده از فهرست‌های جایزه‌های کتاب کودک برای انتخاب.
🧑 نوجوان ۱۲ سال به بالا
-
آشنایی با ژانرهای متنوع: معمایی، علمی-تخیلی، زندگی‌نامه.
-
دعوت به نقد و تحلیل کتاب‌ها، نگارش مرور کتاب.
-
شرکت در باشگاه کتابخوانی نوجوانان.
بسیاری از آموزگاران می گویند بیشتر وقت ها اطلاعی از مشکلات دانش آموزان در خانه پیدا نمی کنند.
بسیاری از والدین نیز از این موضوع گله دارند که از انتظارات مدرسه از خود آن ها یا فرزندشان آگاهی ندارند. تبادل اطلاعات، ضروری است و هر دو گروه آموزگاران و والدین در برقراری آن نقش دارند.
پرسش و پاسخ‌های زیر می‌توانند به شما در بهره گیری هرچه بیشتر از گفت وگو با معلم فرزندتان یا دیگر مسئولان مدرسه، کمک کنند.
چهارشنبه, ۶ خرداد
مروجان کتابخوانی و دست اندر کاران آموزش کودکان همواره از پدر و مادرها می خواهند شیوه ای در پیش گیرند تا کودکان با کتاب و کتاب خوانی خو بگیرند.
گاه در سوی دیگر این جریان پدر و مادرانی را می بینیم که می گویند کودکشان از خواندن گریزان است و یا اینکه نمی تواند تا پایان به یک داستان گوش دهد.
سه شنبه, ۵ خرداد
کتاب‌های تصویری، شکل ادبی یگانه‌ای ارائه می‌دهند که در آن، داستان و هنر با هم آمیخته می‌شوند. در این گونه کتاب‌ها، تصاویر به اندازه‌ی متن اهمیت دارند و با هم به روایت داستان می‌پردازند.
هنگام خواندن کتاب‌های تصویری برای کودکان، سیر در تصاویر را فراموش نکنید.
در این مقاله، چند روش به کارگیری تصاویر برای درگیر کردن بیشتر کودک، و غنی‌تر ساختن تجربه‌ی خواندن برای وی، ارائه می‌شود.
چهارشنبه, ۳۰ اردیبهشت
کتاب "کودکان به قصه نیاز دارند: کاربردهای افسانه و افسون" کاربردها و کارکردهای قصه‌های عامیانه را در فرآیند فرهنگ پذیری نشان می‌دهد و نقش قصه‌ها را در دنیای کودکان باز می‌گوید. کار کرد مثبت قصه‌ها در شکل گیری شخصیت و افکندن نگاهی دوباره به قصه‌های عامیانه بحث اصلی کتاب است.
سه شنبه, ۲۹ اردیبهشت
به بهانه ترجمه کتاب بر بال های صلح به سراغ رضی هیرمندی رفتیم. رضی هیرمندی سال ۱۳۲۷ در زابل به دنیا آمد و دانش آموخته زبان شناسی همگانی از دانشگاه تهران است.
دوشنبه, ۲۸ اردیبهشت
شاهنامه مانند یک منشور است که از هر زاویه به آن بنگری رنگ و درخشش و بازتابی بجز زاویه دیگر دارد و وقتی دور خویش بگردد دنیایی از رنگ است که اندیشه و فکر و هنر و تاریخ اقوام فراوانی را از دوران غارنشینی تا یکی از شکوفاترین تمدن های کهن در خود دارد.
تنوع مطالب این کتاب انواع قالب های ادبی، اسطوره، قصه، شگفتی ها، تمثیل پهلوانان بر خلاف پر حجیم بودنش آن را برای نوجوانان بسیار پر کشش ساخته است.
فردوسی داستان سرایی برجسته است که در داستان هایش افسانه و واقعیت، امور محسوس و نامحسوس را به هم آمیخته و تاریخ و اسطوره را پیوند داده است.
یکشنبه, ۲۷ اردیبهشت
یکی از اصول سازنده جامعه های امروزی یا جامعه مدنی مشارکت است. مشارکت شهروندان با هم و مشارکت آن ها با دولت سازنده پایه های جامعه مدنی است. بنابراین مشارکت از کلیدی ترین مفاهیمی است که در این روزگار کاربردهای گسترده دارد.
یکشنبه, ۲۷ اردیبهشت
هر سال موسسه مادران امروز (مام ) روز جهانی خانواده( ۲۵ اردیبهشت ) را بزرگ می دارد.
به این سبب کتابک با فرا رسیدن این روز به نزد مریم احمدی شیرازی مدیر موسسه مادران امروز (مام) رفت تا درباره خانواده و اهمیت آن در جامعه با او گفت و گو کند. مریم احمدی شیرازی دانش آموخته رشته روان شناسی و مشاوره است.
پنجشنبه, ۲۴ اردیبهشت
بر بال های صلح به کجا می توان رفت؟
رضی هیرمندی که پیش از این مجموعه ای از آثار سیلوراستاین و ۱۵ کتاب قصه از دکتر زیوس و نیز قصه هایی از مارتین وادل و رولد دال را برای کودکان ترجمه کرده، این بار سراغ کتابی رفته است که حدود ۶۰ شاعر، نویسنده و تصویرگر از سراسر جهان دست به دست هم داده اند و آن را از کار در آورده اند.
چهارشنبه, ۲۳ اردیبهشت
دیر زمانیست که عروسک در زندگی بشر حضور دارد. از آن هنگام که انسان پیکره خویش را با مواد اولیه مانند گل و چوب ساخت، اولین عروسک شکل گرفت.
نقش عروسک های اولیه یا به عبارتی پیکره ها و مجسمه های کوچک در زندگی انسان با نقش عروسک هایی که امروز ما می شناسیم، بسیار متفاوت بوده است. این پیکره ها جنبه اسرار آمیز و جادویی داشتند و مقدس شمرده می شدند. آنها از نظر معنوی حضوری قوی و موثر داشتند.
یکشنبه, ۲۰ اردیبهشت
نوجوانی دارای ویژگی‌های مخصوص به خود است که کاملاً با رفتار و منش دوران کودکی متفاوت می‌باشد.
یکشنبه, ۲۰ اردیبهشت
بازی، فعالیتی طبیعی و جدایی‌ناپذیر از زندگی کودکان است که نقش کلیدی در رشد جسمی، ذهنی، عاطفی و اجتماعی آنها دارد. چون اغلب با فعالیت بدنی همراه است، ارتباط نزدیکی با رشد اندام، تقویت مهارت‌های حرکتی و افزایش آمادگی جسمانی دارد. کودکان از طریق بازی، اعتمادبه‌نفس، احساس امنیت و خوداتکایی را تجربه می‌کنند.
یکشنبه, ۲۰ اردیبهشت
این كتاب حسی- لمسی یكی از ترانه های عامیانه ایران را به تصویر می كشد. كودك شما می تواند در حالی كه به تصویرهای برجسته این كتاب پارچه ای می نگرد و آن را لمس می کند به ترانه ی كه شما برایش می خوانید گوش بسپارد و با پدیده های طبیعی مانند ماه، باران، ابر و ... آشنا شود. این كتاب پارچه ای برای كودكان نابینا و كم بینا نیز به سبب داشتن تصاویر برجسته مناسب و قابل استفاده است.
یکشنبه, ۲۰ اردیبهشت
خانم "لیزی" شصت و هفت ساله، پس از بازگشت از بیمارستان، یک خفاش در خانه خود می‌یابد. او نام "ومپرل" را برای خفاش انتخاب می کند و سعی می کند تا با تهیه شیر برای او، حس خونخواری را در این خفاش از بین ببرد.
پنجشنبه, ۱۷ اردیبهشت
شبی که خانم و آقای دارلینگ از خانه بیرون رفته بودند، پیتر پن به خانه آن ها فرود آمد. چیزی نگذشت که به وندی، جان و مایکل، کودکان خانم وآقای دارلینگ پرواز کردن را یاد داد و آن ها در هیجان انگیز ترین ماجرای عمرشان به پرواز در آمدند و به "هیچستان" رفتند.
چهارشنبه, ۱۶ اردیبهشت
"خوب فکر کن، ببین اولین اسباب بازی ات را به یاد می آوری...؟ نه! آن ماشین قرمز را نمی گویم ... عروسک مو طلایی هم نه ... جغجغه را هم نمی گویم ... چرا این قدر دور می روی؟ به چیزی دم دست تر فکر کن ...."
یکشنبه, ۱۳ اردیبهشت
ما پاره ای از خاکیم و، او پاره ای از ماست.
گل های عطرآگین، خواهران ما هستند.
خرس، گوزن، عقاب بزرگ، اینان برادران ما هستند.
شنبه, ۱۲ اردیبهشت
برخی از داستان‌ها به مرتبه‌ای می‌رسند که فرهنگ‌ساز می‌شوند و بخشی از فرهنگ بشری را می‌سازند. شازده کوچولو یکی از این داستان‌ها است. «شازده کوچولو» کتاب قرن فرانسه شناخته شده است و یادمان باشد که فرانسه در سده بیستم یکی از سه کشور فرهنگ ساز جهان بوده است. چنین امتیازی نشان می‌دهد که این کتاب کم حجم بیش از آن که داستانی ساده باشد، فلسفه‌ای بزرگ و شگفت را در پشت خود دارد.
یکشنبه, ۶ اردیبهشت
نیایش زمین در قالب داستانواره ای ساده که شخصیت های آن یک پدربزرگ و نوه اش هستند، با زبانی دلنشین و تصویرهای زیبا از فلسفه هستی با مخاطب سخن می گوید. پدربزرگ و نوه اش با هم در چمنزارها و جنگل ها و ساحل دریا راه می روند.
سه شنبه, ۱ اردیبهشت
پیمان جهانی حقوق کودک که حاصل ده سال تلاش کارشناسان حقوق روان شناسی، جامعه شناسی، تعلیم و تربیت و بهداشت و بحث و گفتگو بین نمایندگان کشورهای عضو سازمان ملل متحد بود، در سال ۱۹۸۹در پنجاه و چهار ماده تدوین گردید.
شنبه, ۲۹ فروردین
«از فیلسوفی چینی پرسیدند بزرگترین شادی او در زندگی چه بود، پاسخ گفت: کودکی که پس از پرسیدن راه از من، شادمانه آواز می خواند و در جاده پیش می رفت».[۲]
پنجشنبه, ۲۷ فروردین
«چون جنگ ها نخست در ذهن انسان ها شکل می گیرند دفاع از صلح نیز باید در ذهن انسان ها شکل گیرد.» دیباچه اساسنامه یونسکو
چهارشنبه, ۲۶ فروردین
«بهره‌مند کردن کودک از عشق به شعر، به این می‌ماند که چشمه‌ای یا جویباری درونی و همیشگی از شادابی و تازگی در درونش روان کنیم. آن هم نه شادابی تنها چرا که دوست داشتن و درک شعر، گونه‌ای دریافت و حس ششم برای فرد به ارمغان می‌آورد که در روبه رو شدن با زندگی و جهان پیرامون از او انسانی چالاک می‌سازد. چالاک به مفهوم بسیار بسیار زنده!«
-رومر گودن ۱۹۹۸
سه شنبه, ۱۸ فروردین
یک روز غروب که "هوگارت" پس از ماهیگیری به تماشای دریا ایستاده بود ناگهان حس غریبی در وجودش جاری شد. احساس کرد کسی اورا تماشا می کند. ترسید. سرش را برگرداند و دامنه پر شیب صخره ها را نگاه کرد.
پنجشنبه, ۱۳ فروردین