راهنمای ترویج خواندن کودک ۳ تا ۶ سال
سنین ۳ تا ۶ سالگی دوره‌ای سرشار از کشف، خیالپردازی و زبان‌آموزی است. در این بازه، کودک شما توانایی دنبال‌کردن داستان‌ها، درک مفاهیم ابتدایی، و بیان احساسات خود را از طریق کلمات و تصاویر به‌سرعت گسترش می‌دهد. کتاب و قصه، کلید درهای این دنیای تازه‌اند.
📘 چرا خواندن در این سن اهمیت دارد؟
-
تقویت زبان و گفتار از طریق واژگان تازه و ساختارهای جمله.
-
پیش‌نیازهای سوادآموزی مانند آشنایی با چاپ، ترتیب داستان، و جهت خواندن.
-
افزایش تمرکز و دقت شنیداری.
-
رشد تخیل، همدلی و درک احساسات.
-
پایه‌گذاری عادت مطالعه برای سال‌های آینده.
📚 چه کتاب‌هایی برای ۳ تا ۶ ساله‌ها مناسب‌اند؟
|
نوع کتاب |
ویژگی‌ها |
|---|---|
|
کتاب‌های تصویری داستانی |
با متن‌های بلندتر، شخصیت‌پردازی و خط داستانی ساده. |
|
کتاب‌های شعر و ترانه |
آهنگین، تکرارپذیر، با استعاره‌های ساده و لذت‌بخش. |
|
کتاب‌های غیر داستانی ساده |
معرفی مشاغل، جانوران، بدن انسان، طبیعت و... |
|
کتاب‌های الفبا و اعداد |
با تصویرسازی خلاق و بدون فشار آموزشی. |
|
متل‌ها و ترانه‌های عامیانه |
غنی از زبان و فرهنگ، همراه با حرکت یا بازی. |
|
قصه‌گویی بدون کتاب |
قصه‌هایی از حافظه یا تخیل، به‌ویژه پیش از خواب. |
👪 چگونه بخوانیم؟
-
کودک را در آغوش بگیرید، فضای آرام و صمیمی بسازید.
-
با صدای بلند و لحن نمایشی بخوانید.
-
از کودک بخواهید درباره تصاویر و اتفاقات داستان صحبت کند.
-
اگر خواست، یک کتاب را بارها برایش بخوانید.
-
از او بخواهید داستان را به زبان خودش بازگو کند یا پایان جدیدی بسازد.
-
بعد از خواندن، با هم نقاشی بکشید، نمایش بازی کنید یا از دل داستان، شعر بسازید.
📌 پیشنهادهایی برای والدین
|
پیشنهاد |
توضیح |
|---|---|
|
پیش‌مطالعه کتاب |
پیش از بلندخوانی، خودتان یک بار کتاب را بخوانید تا اجرای روانی داشته باشید. |
|
انتخاب مشارکتی |
به کودک اجازه دهید خودش کتاب را انتخاب کند؛ این مشارکت انگیزه می‌آفریند. |
|
بازدید از کتابخانه و کتاب‌فروشی |
به تجربه کودک برای لمس و دیدن کتاب‌ها بیفزایید. |
|
برنامه‌ی منظم مطالعه |
زمان‌هایی مشخص در روز (مثل پیش از خواب یا بعد از ناهار) را به خواندن اختصاص دهید. |
🎨 فعالیت‌های پس از خواندن
-
کشیدن نقاشی از شخصیت یا صحنه‌ی محبوب داستان.
-
اجرای نمایش کوتاه با عروسک یا خود کودک.
-
ساختن کتاب تصویری دست‌ساز با کمک کودک.
-
گفت‌وگو درباره «اگر جای شخصیت داستان بودی، چه می‌کردی؟»
با کتاب، خیال کودک پرواز می‌کند، زبانش شکوفا می‌شود، و ذهنش برای ورود به مدرسه آماده می‌گردد. این دوره، پایه‌ای طلایی برای پرورش یک خواننده‌ی مستقل و علاقه‌مند است.
برکه کوچک است و خانم مرغه نمی تواند بال هایش را در آن ببیند. به سوی رودخانه راه میافتد غافل ازاین که تمساحی گرسنه در انتظار اوست. تمساح خانم مرغه را به دندان می گیرد و به لانه اش می برد. خانم مرغه زیرک به محض آن که تمساح دهانش را باز می کند می پرد و روی تیرک سقف می نشیند.
سه شنبه, ۸ اردیبهشت
در متن همه‌چیز هست، اما بدون حاشیه. او در همه وجوه، گزیده‌کار است؛ از آثارش گرفته تا زمانی که تن به گفت‌وگو و حرف‌زدن می‌دهد؛ مردی بلندقامت و به‌ظاهر جدی که تصور ارتباط با کودکان را در وهله اول برای بیننده سخت می‌کند بااین‌حال، دنیایی رنگی، ساده و بدون اغراق را با تصویرسازی کتاب‌هایی که ماندگار شده‌اند، به کودکان ایرانی ارائه داده است. او همچنین مهربان است، مخصوصا وقتی که با ته‌لهجه شیرین اصفهانی‌اش شروع به صحبت می‌کند و با دقت و حوصله، سؤال‌ها را پاسخ می‌دهد. صحبت در مورد فرشید مثقالی است، هنرمندی که می‌توان گفت بیشتر شاخه‌های مختلف هنرهای تجسمی را تجربه کرده است؛ شهرت اصلی او اگرچه در تصویرسازی و گرافیک است، اما از مجسمه‌سازی و البته این روزها نقاشی نیز غافل نمانده.
سه شنبه, ۸ اردیبهشت
غاز کوچولو دوست دارد مانند خفاش از شاخه‌ها سر و ته آویزان شود، مانند توکا با صدای بلند آواز بخواند، مانند پنگوئن روی برف‌ها لیز بخورد و... مانند شیر غرش کند! او غازی است که دوست دارد توانایی جانوران دیگر را داشته باشد. او رفتار جانوران مختلفی را تقلید می كند.
سه شنبه, ۱۸ فروردین
رفتم کفتر بگیرم
آهو شد و صحرا رفت
رفتم آهو بگیرم
ماهی شد ودریا رفت
دریا پر از صدف بود
صدف پر از مرواری
آهو شد و صحرا رفت انتخاب و گردآوری از اشعار عامیانه، متل ها و لالایی هاست. تصاویر مینیاتوری گردآوری شده که همره متن آمده برگرفته از کتاب های قدیمی و مکتوب همچون شاهنامه، حافظ، هفت اورنگ، منطق الطیر، خمسه نظامی است که به صورت برشی از تصویر کامل آورده شده است.
این اثر شعرهای قدیمی را در ذهن و یاد کودکان که یادآور باغ های خیال انگیز، اسب های دوست داشتنی و سرزمین های رویایی است ماندگارتر می کند و ضمن سرگرم کردن، کودک را با ادبیات شفاهی ایران آشنا می کند. این اشعار در خانه و مهدکودک ها برای خواب کودکان، بلندخوانی و اجرای نمایش خلاق مناسب است.
یکشنبه, ۳ اسفند
در کتاب «چتر نجات» توبی یک چتر نجات دارد که همیشه آن را می‌پوشد. بدون آن احساس امنیت نمی‌کند. اما روزی گربه‌اش هنری بالای درختی گیر می‌کند. توبی برای نجات او از درخت بالا می‌رود، به او می‌گوید که آرام باشد و نترسد و با چتر نجاتش او را به پایین می‌فرستد.
چهارشنبه, ۸ بهمن
دختر کوچولوی داستان از دست افراد خانواده اش عصبانی است مادر وقت ندارد با او بازی کند و پدر هم به جای کتاب خواندن برای او گاهی می خواهد به کارهای خودش برسد. خواهر و برادرش هم همین طور. او تصمیم می گیرد که خانواده ی جدیدی برای خود پیدا کند: مثلا خانم فروشنده و آقای کتابدار می توانند پدر و مادر خوبی برای او باشند.
چهارشنبه, ۸ بهمن
انتشارات همگام با کودکان و نوجوانان در اولین جشنواره ی آسیایی و جشنواره ی بین المللی تصویرگران کتاب کودک، با رتبه ی اول، ناشر برگزیده شد، هم چنین چهار دیپلم اتفتخار و جایزه از همین جشنواره دریافت کرد و نیز دارای چهار کتاب برگزیده ی سال از سوی شورای کتاب کودک است.
این کتاب، در آمریکا، در سال ۱۹۷۱، کتاب برگزیده ی سال برای کودکان شد. کتاب درباره ی جایی است که در آن حیوانات در کنار هم زندگی می کنند و قرار است کودک، به عنوان خواننده، با واقعیتی آشنا شود. خورشید راوی این داستان است و با این کلمات اندوهناک آن را آغاز کرده است: «جایی هست که من آن را خوب می شناسم و دام می سوزد.» حالا کودک، که می تواند هم خود خواننده این کتاب باشد و هم پدر و مادرش آن را برایش بخوانند، برای یک ماجرای متفاوت آماده می شود: داستانی که در آن اردک ها، ماهی های قزل آلا و لاک پشت ها و... در کنار هم زندگی می کنند.
دوشنبه, ۶ بهمن
کتاب بچه های دوست داشتنی از مجموعه ی کتاب های دنیای شگفت انگیز بچه های حیوانات است که اطلاعاتی درباره ی بچه های جانورانی مانند فیل، گوزن، میمون، جغد و.... به مخاطب می دهد.
یکشنبه, ۷ دی
شناخت واژه ها، شمارگان و مفاهیمی مانند رنگ ها یا اندازه ها بخش مهمی از مهارت های سواد پایه در پیش دبستان به شمار می آید. در این دوره کودک در حال کشف محیط پیرامون خویش است. او به واژه ها و نام ها توجه ویژه دارد و هر روز از راه گفت و گو و کتابخوانی می تواند بر دامنه واژگان خود بیافزاید. با رنگ ها و فرم ها آشنا می شود و معنای بزرگی و کوچکی، و شمارگان را از راه های گوناگون می آموزد. خانواده ها و مربیان با خواندن کتاب های گوناگون به کودکان یاری می رسانند تا این مهارت ها را بهتر و گسترده تر بیاموزند. مجموعه کتاب های کودکستانی من شامل ۵ جلد کتاب تصویری است که هدف آن، آموزش واژه ها و مفاهیم متفاوت به کودکان ۳-۶ سال است.
چهارشنبه, ۱۲ آذر
داستانک های نخودی، همان گونه که از نام آن پیداست، درباره ی شخصیتی به نام نخودی است. نخودی یکی از شخصیت های برگرفته از ادبیات عامیانه کودکان ایران است. نمونه های از این شخصیت ها در ادبیات کودکان کشورهای دیگر، نام هایی مانند فینگلی، فسقلی یا بند انگشتی دارند. چرا کودکان به شخصیت هایی که بازنمایی خودشان در ابعاد و اندازه های قوطی کبریتی است، این قدر علاقه نشان می دهند؟ شناخت این پدیده آسان نیست، و ریشه های شناختی گوناگون مانند روان شناختی و بازی شناختی و... دارد. دنیای کودکان دنیایی است که در آن شگفتی، می تواند بسیار عادی و روزمره باشد، قانون ها می تواند قانون نباشد و هر چیزی می تواند جای چیز دیگر قرار بگیرد. داستانک های نخودی، با شخصیتی که این بار از گردونگ هندوانه به روی زمین پرتاب شده، آمیختی از طنز کنشی، زبانی و شگفتی است.
دوشنبه, ۱۰ آذر
افسانه شعبان نژاد در این کتاب چندین لالایی کوتاه برای کودکان سروده است که با تصویرهای حسن عامه کن همراه شده است.
یکشنبه, ۲ آذر
دنیای شما چه رنگی است؟ آبی، زرد، سیاه، سبز، قرمز، نارنجی، ارغوانی...؟
کتاب با این پرسش آغاز می شود. این پرسش مخاطب را به فکر وا می دارد. او با خود زمزمه می کند: دنیا! چه رنگی!... بلافاصله کتاب به کمک او می آید که اگر این پرسش را از یک باغبان بپرسید در جواب تان می گوید:" معلومه! دنیای من سبز است. " چیدمان متن و تصویر در سه صفحه- صفحه ی اول جای پرسش و شروع پاسخ باغبان و رنگ دنیای باغبان در کلام دیده می شود- به مخاطب فرصت می دهد درباره ی رنگ دنیای باغبان فکر کند و تشویق شود تا کتاب را ورق بزند و ببیند دنیای باغبان چه رنگی است. در ادامه، پاسخ کسانی دیگر در متن و تصویر نشان داده می شود: کسی که در ساحل به دنبال صدف است، سرهنگ، کارگر آجرچین، شیر فروش، پادشاه، غواص، ستاره شناس و هنرمند نقاش. همه ی آنان، به جز هنرمند نقاش، دنیا را تنها از یک دریچه می بینند. این داستان مصور ساده، اما هنرمندانه، ارتباط احساسی و رنگ را بیان می کند، زیرا هنگامی که می خواهیم به این پرسش پاسخ دهیم، نخست دنیای پیرامون مان را تجسم می کنیم، آن گاه احساس خود را نسبت به آن مرور می کنیم و در پایان، رنگ آن احساس را تعیین می کنیم.
چهارشنبه, ۲۸ آبان
لی لی دختر کوچکی است که با کانگوروی آبی دوست داشتنی اش دو دوست جدانشدنی هستند. لی لی قهرمان مجموعه ی شش جلدی ای است که در آن هر بار بر یکی از مسایل خاص کودک تاکید می شود. گاهی کودک ترس از دست دادن دارد، گاهی دروغ می گوید، یا گاهی شروع به نمایش دادن می کند. هر کدام از این اتفاق ها هر بار می تواند فرصتی برای آشنا شدن کودک با رفتارهایش در نظر دیگران باشد.
جمعه, ۲ آبان
کتاب «کسی پنگوئن گم نکرده؟» به نویسندگی و تصویرگری الیور جفرز (Oliver jeffers) درباره‌ی یک دوستی عجیب‌وغریب است؛ دوستی که به یک‌باره سر‌و‌کله‌اش در زندگی پسری کوچک پیدا می‌شود!
شنبه, ۲۶ مهر
وقتی کتاب «چتر» را باز می‌کنی، می‌فهمی که قرار نیست داستانی برای تو گفته شود بلکه این تو هستی که باید داستانت را بگویی. داستان‌هایی که هر کدام از ما از کتاب «چتر» می‌گوییم شاید همگی کلیتی یکسان داشته باشند؛ اما هر فرد برای داستانش جزئیات و نگاه خودش را وارد می‌کند و این‌جاست که نویسندگان و تصویرگران کتاب به خواننده آن، چه کودک و چه بزرگ اجازه خیالپردازی و خلاقیت می‌دهند.
شنبه, ۲۶ مهر
پریسا، یا پروژه مطالعه ی آموزش جایگزین در آفریقای جنوبی Project for the Study of Alternative Education in South Africa (PRAESA)
واحد مستقل برای رشد و پژوهش است که وابسته به دانشکده ادبیات و علوم انسانی شهر کیپ تاون است. پریسا در سال ۱۹۹۲ تاسیس شد و از دل مبارزه با سامانه آموزش و پرورش نظام آپارتاید به وجود آمد.
چهارشنبه, ۲۳ مهر
ساختن اشکال مختلف با تا زدن کاغذ و برش آن از فعالیت های مورد علاقه کودکان است. در این کارگاه کودکان با کمک این تکنیک ساده اثری متفاوت خلق می کنند.
یکشنبه, ۲۰ مهر
ماه در آسمان می درخشد و عکس آن بر روی برکه افتاده است. موش با دیدن تصویر ماه در آب تصور می کند ماه در آب افتاده است.
چهارشنبه, ۲ مهر
دختر کوچولو غمگین است. مادر مهمان دارد و به او بی توجه است. او هم تصمیم می گیرد برود و گم شود.
چهارشنبه, ۲ مهر
جوردی سییررا ای فابرا، نویسنده سرشناس ادبیات کودک اسپانیا و بنیانگزار بنیاد ترویج خواندن در اسپانیا و کلمبیاست. این بنیاد به سبب ترویج خواندن در مناطق آسیب پذیر مدلین در کلمبیا جایزه ترویج خواندن آساهی ۲۰۱۰ را از آن خود کرد. از او تاکنون دو کتاب لایه های ذهن با ترجمه شهلا شمسایی فر و کافکا و عروسک مسافر با ترجمه ی رامین مولایی در ایران منتشر شده است.
سه شنبه, ۱ مهر
والدینی که برای فرزندان کوچک خود کتاب می‌خوانند، درواقع برای سراسر زندگی آن‌ها، توشه‌هایی ارزشمند فراهم می‌کنند. از میان این توشه‌ها، می‌توان به بهره‌مندی کودکان از قدرت تفکر و برخورداری آنان از شخصیت مؤثر اشاره کرد.
در اینجا به‌طور خلاصه به مهم‌ترین امتیازات کتابخوانی برای کودکان، اشاره می‌شود؛ شاخص‌هایی که زندگی بچه‌ها و حتی والدین را متحول می‌کند.
یکشنبه, ۳۰ شهریور
در بیشتر فرهنگ‌ها، داستان گفتن و شنیدن از قدیمی‌ترین رسوم‌هاست. داستان‌ها از نسلی به نسلی دیگر گفته و بازگفته شده است. کودکان مانند بزرگسالان از شنیدن داستان لذت می‌برند. اگر به جمع کودکانی که دور هم نشسته‌اند و کسی برای آن‌ها کتاب می‌خواند نگاه کنید، می‌بینید که آن‌ها شیفته شنیدن هستند.
سه شنبه, ۲۵ شهریور
بلندخوانی به معنای بلند خواندن است! زمانی که برای دانش آموزان مطلبی را می‌خوانیم، از این واقعیت به خوبی آگاهی داریم که "سطح شنیداری" کودکان تا مقطع راهنمایی، به شکل چشمگیری از سطح خواندن آن‌ها پیشی می‌گیرد. وقتی مطلبی را برای دانش آموزان بلند می‌خوانیم، آن‌ها را با متن‌هایی درگیر می‌کنیم که احتمالاً خودشان نمی‌توانند بخوانند.
چهارشنبه, ۱۹ شهریور
در کشور ایران میانگین مطالعه روزانه کمتر از یک دقیقه است. این درحالی است که کتاب خواندن والدین حتی باعث رشد و تکامل ذهنی و رفتاری کودکان می‌شود. خوب است فرهنگ کتاب خواندن را در خود و کودکمان گسترش دهیم و با آگاهی بیشتر درباره نوع کتاب و تناسب آن با سن فرزندمان تصمیم‌گیری کنیم.
چهارشنبه, ۱۲ شهریور