راهنمای ترویج خواندن کودک ۹ تا ۱۲ سال
در این دوره، بیشتر کودکان به خوانندگانی مستقل و توانا تبدیل می‌شوند. آنها می‌توانند به‌تنهایی کتاب بخوانند و از خواندن لذت ببرند. اما حمایت خانواده هنوز حیاتی است—تا شوق مطالعه در آنها حفظ شود و مهارت‌های خواندنشان به رشد ادامه دهد.
هیچ‌گاه نباید مطالعه‌ی آزاد را فدای درس کرد. کودک کتابخوان در مدرسه هم موفق‌تر است، زیرا مهارت‌هایی چون درک مطلب، دقت، تحلیل و گسترش واژگان را از طریق خواندن تقویت کرده است.
📘 بلندخوانی برای کودکان ۹ تا ۱۲ ساله: چرا و چگونه؟
حتی در این سن هم کودکان و نوجوانان بلندخوانی را دوست دارند—به شرطی که همراه با احترام، گفت‌وگو و حس مشارکت باشد.
بلندخوانی برای کودکان ۹ تا ۱۲ ساله می‌تواند به آنها کمک کند تا:
-
خواندن را فرآیندی همراه با احساس امنیت و آرامش بدانند.
-
با زبان، واژگان و سبک‌های نوشتاری گوناگون آشنا شوند.
-
مهارت‌های شنیداری و تحلیلی خود را تقویت کنند.
-
درباره‌ی شخصیت‌ها، فضاها و موضوع‌ها تفکر و گفت‌وگو داشته باشند.
-
به خوانندگانی ماهر و مستقل تبدیل شوند.
-
دریابند که چه نوع کتاب، نویسنده یا ژانری را دوست دارند.
-
با خانواده پیوند عاطفی بیشتری پیدا کنند.
-
برای همیشه به کتاب و مطالعه علاقه‌مند بمانند.
✨ شگردهایی برای بلندخوانی با کودکان ۹ تا ۱۲ سال
|
شگرد |
توضیح |
|---|---|
|
زمان‌بندی منظم و خودانگیخته |
بلندخوانی در زمان‌های ثابت و دلخواه (پیش از خواب، تعطیلات آخر هفته،...) |
|
پرسش‌های کنجکاوی‌برانگیز |
مثل: «یه مطلب جالب درباره حیوانات خوندم، بخوام برات بخونم؟» |
|
احترام به حریم فکری نوجوان |
اگر نخواست نظرش را بگوید، اصرار نکنید؛ استقلال فکری‌اش را بپذیرید. |
|
گفت‌وگوهای باز و تفکر‌برانگیز |
«به نظرت این شخصیت کار درستی کرد؟»، «اگر تو جای او بودی، چه می‌کردی؟» |
|
خواندن مشارکتی |
یک پاراگراف شما، یک پاراگراف کودک؛ تجربه‌ای برابر، بدون قضاوت. |
|
انتخاب متن‌های متنوع |
از داستان‌های کوتاه تا متون بلند و عمیق، از طنز تا درام، از علمی تا اسطوره‌ای. |
📚 چه کتاب‌هایی را برای ۹ تا ۱۲ ساله‌ها انتخاب کنیم؟
|
نوع کتاب |
چرا مفید است |
|---|---|
|
رمان‌های واقع‌گرا |
کمک به درک شرایط واقعی و همدلی با شخصیت‌های هم‌سن. |
|
داستان‌های فانتزی |
پرورش تخیل و تحلیل مسائل پیچیده در قالب استعاره. |
|
رمان‌های تاریخی |
شناخت گذشته، تقویت تفکر علت و معلولی و تاریخ‌نگر. |
|
شعر و ترانه |
بازی با زبان، احساسات و آواها. |
|
کتاب‌های غیرداستانی |
از دانش‌نامه‌ها و کتب علمی تا زیست‌محیطی و اجتماعی. |
|
زندگینامه‌ها |
الگوهای موفق و انسانی از زندگی واقعی. |
|
ادبیات کهن، اساطیر و حماسه‌ها |
پیوند با فرهنگ، پرسش‌گری اخلاقی و قدرت تحلیل. |
📌 چند رهنمود برای پرورش کودکان کتابخوان ۹ تا ۱۲ ساله
-
سنت بلندخوانی خانوادگی را حفظ کنید.
-
خواندن مشارکتی انجام دهید—یک صفحه شما، یک صفحه کودک.
-
کودک را تشویق کنید کتابی را مستقل بخواند و بعد درباره‌اش گفت‌وگو کنید.
-
او را به خواندن رمان‌های بلند و چندفصلی علاقه‌مند کنید؛ در آغاز همراهش باشید.
-
از او بخواهید نقاشی بکشد، نقد بنویسد، یا داستانی از تخیل خود بسازد.
-
گونه‌های مختلف ادبی را به او معرفی کنید: داستان، شعر، علمی، زندگینامه، تاریخی و…
ما پاره ای از خاکیم و، او پاره ای از ماست.
گل های عطرآگین، خواهران ما هستند.
خرس، گوزن، عقاب بزرگ، اینان برادران ما هستند.
شنبه, ۱۲ اردیبهشت
برخی از داستان‌ها به مرتبه‌ای می‌رسند که فرهنگ‌ساز می‌شوند و بخشی از فرهنگ بشری را می‌سازند. شازده کوچولو یکی از این داستان‌ها است. «شازده کوچولو» کتاب قرن فرانسه شناخته شده است و یادمان باشد که فرانسه در سده بیستم یکی از سه کشور فرهنگ ساز جهان بوده است. چنین امتیازی نشان می‌دهد که این کتاب کم حجم بیش از آن که داستانی ساده باشد، فلسفه‌ای بزرگ و شگفت را در پشت خود دارد.
یکشنبه, ۶ اردیبهشت
نیایش زمین در قالب داستانواره ای ساده که شخصیت های آن یک پدربزرگ و نوه اش هستند، با زبانی دلنشین و تصویرهای زیبا از فلسفه هستی با مخاطب سخن می گوید. پدربزرگ و نوه اش با هم در چمنزارها و جنگل ها و ساحل دریا راه می روند.
سه شنبه, ۱ اردیبهشت
«بهره‌مند کردن کودک از عشق به شعر، به این می‌ماند که چشمه‌ای یا جویباری درونی و همیشگی از شادابی و تازگی در درونش روان کنیم. آن هم نه شادابی تنها چرا که دوست داشتن و درک شعر، گونه‌ای دریافت و حس ششم برای فرد به ارمغان می‌آورد که در روبه رو شدن با زندگی و جهان پیرامون از او انسانی چالاک می‌سازد. چالاک به مفهوم بسیار بسیار زنده!«
-رومر گودن ۱۹۹۸
سه شنبه, ۱۸ فروردین
کتاب های غیر داستان یا اطلاعاتی و مستند برای کودکان و نوجوانان انواع موضوع های : علمی، دینی، تاریخی، جغرافیایی، سیاسی، صلح، محیط زیست، مشارکت و گفت و گو، مناسبات اجتماعی، بهداشت، آداب و رسوم، فرهنگ و تمدن، گردشگری، سفرنامه، تعلیم و تربیت، زندگینامه، هنر و سرگرمی و بازی و .... را دربر می گیرند.
سه شنبه, ۱۱ فروردین
كتاب ۱۶ داستان كوتاه واقعی و مصور، با موضوع‌های دوستی، سینما، سفر، بازی، تنهایی و نیازهای بنیادین دوران كودكی دارد. داستان‌های نیكولا، هركدام به نوعی برای او سفر به شمار می‌آیند. او دوست دارد از دستگاه تایپ اداره پدرش استفاده كند.
یکشنبه, ۱۸ اسفند
مطالب کتاب درباره علایق کودکان و خلاقیت و تفکر آنها برای حل مشکلات خود است. ساختار کتاب داستانواره و آموزش آن نیمه مستقیم است. اطلاعات و زبان بیان اثر با درک و دانش گروه سنی مخاطب همخوانی دارد.
شنبه, ۱۷ اسفند
نورا پسری ایلیاتی است که پدرش در دوره کودکی او به دست مردی از ایل همسایه کشته می‌شود. نورا به رسم قبیله باید پسر آن مرد را بکشد تا نشان دلیری را به‌دست آورد اما مادر نورا اورا به بخشیدن و گذشت تشویق می‌کند.
شنبه, ۱۷ اسفند
این کتاب دربردارندۀ آگاهی هایی درباره نوعی کاکتوس به نام ساگارو است که وزنی چندتنی و عمری نزدیک به ۲۰۰ سال دارد و در صحرایی در امریکا می روید. چگونگی رشد و همزیستی این کاکتوس با برخی جانوران و استفاده ی سرخپوستان از میوه آن، با زبان و بیانی علمی و گاه ادبی توضیح داده شده است و به میوه دادن و سرانجام نابود شدن این گیاه می‌پردازد.
پنجشنبه, ۱۵ اسفند
كتاب شامل ۸ داستان از زبان جانوران است. دكتر دولیتل، شخصیت اصلی، زبان جانوران را می‌فهمد. به خاطراتشان گوش می‌دهد و در ماجراهایشان نقش دارد. موضوع بنیادین این ۸ داستان فانتزی كوتاه و جانوری، عشق انسان به جانوران و نگهداری از آن‌هاست. دكتر دولیتل، شخصت اصلی، دوستدار جانوران و شخصیت‌های فرعی سگ، چلچله و سگ دریایی‌اند. ماجراها در كشور انگلستان در زمان حال رخ می‌دهند. زبان كتاب روایتی و طنزآمیز است.
چهارشنبه, ۱۴ اسفند
هالینکا دختری نوجوان، تنها و نیازمند به محبت است که به علت رفتار نامهربان مادر در یک پرورشگاه در آلمان زندگی می کند. داستان از زبان او روایت می شود. او اصالتا لهستانی است، اما همواره اصرار دارد که لهستان، زبان لهستانی، مادر و خاطرات او را فراموش کند.
چهارشنبه, ۱۴ اسفند
خانه و خانواده مفهومی زیستی و در همین حال جامعه شناختی نیز است. این مفهوم یا پدیده در دوره ای از تاریخ زندگی انسان پدیدار شده است و در گذر سده ها و هزاره ها دگرگونی ها و تحولات عمده ای را از سرگذرانده است.
سه شنبه, ۱۳ اسفند
مجموعه ی کیتی دختر آتیش پاره از مجموعه کتاب هایی است که میان کودکان طرفداران زیادی دارد. مجموعه داستان های کیتی دختر آتیش پاره را بل مونی نویسنده ی انگلیسی کودکان با الهام از دخترش نوشته است.
دوشنبه, ۱۲ اسفند
پتسون پیر جانوران را خیلی دوست دارد. وقتی می‌فهمد روباهی به دهكده آمده است، برای مراقبت از مرغ‌هایش تصمیم می‌گیرد به جای شكار روباه، اورا بترساند. پتسون و گربه‌اش نقشه‌‌ای می‌كشند كه به روباه و همسایه‌ها درس عبرتی بدهند.
یکشنبه, ۱۱ اسفند
چگونگی حل اختلاف از راه‌های متفاوتی همچون جنگ، گفت‌وگو و سازش و سرانجام رسیدن به صلح. موضوع این كتاب، سازگاری و احترام به حقوق دیگران است. نویسنده با ساختاری داستانی و زبانی ساده، به شكل غیرمستقیم، اهمیت و ضرورت احترام به حقوق دیگران را به مخاطب می‌شناساند.
یکشنبه, ۱۱ اسفند
یک شب پسری در خانه باب و جون؛ پیرمرد و پیرزنی کهنسال (کفاش و رختشوی)، را می‌زند و پناه می‌خواهد و در معرفی خود می‌گوید: "من موش بودم." باب و جون اسم او را راجر می‌گذارند و در صدد پیداکردن خانواده‌اش برمی‌آیند اما هیچ سرنخی پیدا نمی‌کنند.
شنبه, ۱۰ اسفند
جك و آنی به خانه درختی می‌روند. مورگن لفی كه همیشه آنها را به مأموریت می‌فرستد، این بار از آنها می‌خواهد كتابی از دوره روم باستان و شهر پمپی را پیش از مدفون شدن شهر زیر خاكستر آتشفشان بیاورند.
دوشنبه, ۵ اسفند
کتاب مجموعه‌ای است با شش داستان از شاهنامه فردوسی به نام‌های"سیمرغ"، "ضحاک ماردوش"، "رستم و سهراب" "افسانه آب حیات"، "اسفندیار روئین‌تن" و "خون سیاوش".
دوشنبه, ۵ اسفند
حمزه پهلوان، پهلوانی مشهور است كه همه پهلوانان آرزو دارند با او كشتی بگیرند و او را به زمین بزنند تا اعتباری به‌دست آورند. روزی از روزها به‌راه می‌افتد تا برود دنیا را سیروسیاحت كن. در راه سفر دو مرد مدعی پهلوانی می‌بیند، آنها را به زمین می‌زند و بعد با كمال جوانمردی به شاگردی و همسفری می‌پذیرد. بعد به جنگل می‌رسد، با سلطان جنگل مبارزه می‌كند.
دوشنبه, ۵ اسفند
کتاب عصر دایناسورها از مجموعه داستان‌های تخیلی ـ علمی خانه درختی سحرآمیزست.
یکشنبه, ۴ اسفند
پیرزنی بود که از مال دنیا یک کلبه گلی و یک بز داشت. او با فروش شیر بزش زندگی می‌کرد. اما مدتی بود که روباهی شیر پیرزن را می‌خورد و فرار می‌کرد. یک روز پیرزن روی دیگ سرپوش گذاشت. سرپوش داغ بود.
یکشنبه, ۴ اسفند
یکی داشت و یکی نداشت. یکی می‌کاشت و یکی برمی‌داشت. پادشاهی به شکار خیلی علاقه داشت. روزی که با عده‌ای از درباریان می‌رود به شکار به دنبال آهویی می‌رود و از همه دور می‌افتد و وقتی به خودش می‌آید، می‌بیند هوا دارد تاریک می‌شود. شب را در جنگل سر می‌کند.
یکشنبه, ۴ اسفند
روزی بود، روزی نبود. غیر از خدا هیچ کس نبود. نوازنده‌ای بود که از دار دنیا یک سرنا و یک دهل و یک آسیادستی داشت. وقتی مُرد برای سه پسرش به غیر از این‌ها هیچی باقی نگذاشت. بعد از چند وقت پسران نشستند و ارث پدر را بین خودشان تقسیم کردند: آسیادستی رسید به پسر کوچک، سرنا سهم وسطی شد و دهل رسید به پسر بزرگتر و ...
یکشنبه, ۴ اسفند
جك و آنی خواهر وبرادر ۷ و ۸ ساله، با خانه درختی سحرآمیز به چین در زمان نخستین امپراتور آن می‌روند. آنها باید یك كتاب افسانه‌ای را پیش از آنكه امپراتور - پادشاه اژدها - آن را بسوزاند با خود بیاورند.
یکشنبه, ۴ اسفند