راهنمای ترویج خواندن کودک ۹ تا ۱۲ سال
در این دوره، بیشتر کودکان به خوانندگانی مستقل و توانا تبدیل می‌شوند. آنها می‌توانند به‌تنهایی کتاب بخوانند و از خواندن لذت ببرند. اما حمایت خانواده هنوز حیاتی است—تا شوق مطالعه در آنها حفظ شود و مهارت‌های خواندنشان به رشد ادامه دهد.
هیچ‌گاه نباید مطالعه‌ی آزاد را فدای درس کرد. کودک کتابخوان در مدرسه هم موفق‌تر است، زیرا مهارت‌هایی چون درک مطلب، دقت، تحلیل و گسترش واژگان را از طریق خواندن تقویت کرده است.
📘 بلندخوانی برای کودکان ۹ تا ۱۲ ساله: چرا و چگونه؟
حتی در این سن هم کودکان و نوجوانان بلندخوانی را دوست دارند—به شرطی که همراه با احترام، گفت‌وگو و حس مشارکت باشد.
بلندخوانی برای کودکان ۹ تا ۱۲ ساله می‌تواند به آنها کمک کند تا:
-
خواندن را فرآیندی همراه با احساس امنیت و آرامش بدانند.
-
با زبان، واژگان و سبک‌های نوشتاری گوناگون آشنا شوند.
-
مهارت‌های شنیداری و تحلیلی خود را تقویت کنند.
-
درباره‌ی شخصیت‌ها، فضاها و موضوع‌ها تفکر و گفت‌وگو داشته باشند.
-
به خوانندگانی ماهر و مستقل تبدیل شوند.
-
دریابند که چه نوع کتاب، نویسنده یا ژانری را دوست دارند.
-
با خانواده پیوند عاطفی بیشتری پیدا کنند.
-
برای همیشه به کتاب و مطالعه علاقه‌مند بمانند.
✨ شگردهایی برای بلندخوانی با کودکان ۹ تا ۱۲ سال
|
شگرد |
توضیح |
|---|---|
|
زمان‌بندی منظم و خودانگیخته |
بلندخوانی در زمان‌های ثابت و دلخواه (پیش از خواب، تعطیلات آخر هفته،...) |
|
پرسش‌های کنجکاوی‌برانگیز |
مثل: «یه مطلب جالب درباره حیوانات خوندم، بخوام برات بخونم؟» |
|
احترام به حریم فکری نوجوان |
اگر نخواست نظرش را بگوید، اصرار نکنید؛ استقلال فکری‌اش را بپذیرید. |
|
گفت‌وگوهای باز و تفکر‌برانگیز |
«به نظرت این شخصیت کار درستی کرد؟»، «اگر تو جای او بودی، چه می‌کردی؟» |
|
خواندن مشارکتی |
یک پاراگراف شما، یک پاراگراف کودک؛ تجربه‌ای برابر، بدون قضاوت. |
|
انتخاب متن‌های متنوع |
از داستان‌های کوتاه تا متون بلند و عمیق، از طنز تا درام، از علمی تا اسطوره‌ای. |
📚 چه کتاب‌هایی را برای ۹ تا ۱۲ ساله‌ها انتخاب کنیم؟
|
نوع کتاب |
چرا مفید است |
|---|---|
|
رمان‌های واقع‌گرا |
کمک به درک شرایط واقعی و همدلی با شخصیت‌های هم‌سن. |
|
داستان‌های فانتزی |
پرورش تخیل و تحلیل مسائل پیچیده در قالب استعاره. |
|
رمان‌های تاریخی |
شناخت گذشته، تقویت تفکر علت و معلولی و تاریخ‌نگر. |
|
شعر و ترانه |
بازی با زبان، احساسات و آواها. |
|
کتاب‌های غیرداستانی |
از دانش‌نامه‌ها و کتب علمی تا زیست‌محیطی و اجتماعی. |
|
زندگینامه‌ها |
الگوهای موفق و انسانی از زندگی واقعی. |
|
ادبیات کهن، اساطیر و حماسه‌ها |
پیوند با فرهنگ، پرسش‌گری اخلاقی و قدرت تحلیل. |
📌 چند رهنمود برای پرورش کودکان کتابخوان ۹ تا ۱۲ ساله
-
سنت بلندخوانی خانوادگی را حفظ کنید.
-
خواندن مشارکتی انجام دهید—یک صفحه شما، یک صفحه کودک.
-
کودک را تشویق کنید کتابی را مستقل بخواند و بعد درباره‌اش گفت‌وگو کنید.
-
او را به خواندن رمان‌های بلند و چندفصلی علاقه‌مند کنید؛ در آغاز همراهش باشید.
-
از او بخواهید نقاشی بکشد، نقد بنویسد، یا داستانی از تخیل خود بسازد.
-
گونه‌های مختلف ادبی را به او معرفی کنید: داستان، شعر، علمی، زندگینامه، تاریخی و…
قصه ی گرگ آوازه خوان از قصه های عامیانه ترکمنی است که در مجموعه مرز پرگهر منتشر شده است.
دوشنبه, ۹ دی
زین زوئن با سفینه‌اش در فضا به راه می‌افتد و می‌رود. او از سیارات مختلفی عبور می‌کند؛ سیاره‌ی اولدوگلو که همه جای آن را آب گرفته است، سیاره‌ی گوت گوت که ربات‌ها قدرت را به دست دارند، سیاره‌ی فوفی که فقط رنگ قرمز را می‌شناسند، سیاره‌ی بورارک که پر از زباله است و ... . او همین‌طور به راهش ادامه می‌دهد اما کهکشان خیلی بزرگ است و زین زوئن مریخی خیلی کوچک.
دوشنبه, ۹ دی
"آنتونیو"ی نجار خوشحال است چون تکه چوبی پیدا کرده است و می تواند یک پایه ی میز چوبی از آن بسازد، اما با اولین تیشه بر چوب، انگار صدای نازکی می گوید: "یک خرده آهسته تر بزن." با هر تیشه صدای ناله از چوب بلند می شود و آنتونیو کار را ناتمام می گذارد. آنتونیو چوب را به دوستش "ژپتو" می دهد تا با آن آدمکی چوبی برای خیمه شب بازی بسازد و با آن نان در بیاورد.
دوشنبه, ۹ دی
آلیس از بیکار نشستن کنار خواهرش در کنار رودخانه، خسته می‌شود. کتابی که خواهرش مشغول خواندن آن است، نه تصویر دارد و نه گفت‌وگو. آلیس متوجه خرگوشی سفید می‌شود که جلیقه‌ای برتن و ساعتی جیبی دارد و زیر لب با خودش حرف می‌زند و می‌رود.
دوشنبه, ۹ دی
پژوهش‌ها این باور را تأیید می‌کنند که کودکان و نوجوانان هرچه بیشتر بخوانند، مهارت بیشتری در خواندن به دست می آورند و بیشتر لذت می‌برند.
متاسفانه، خلاف این موضوع نیز درست است: بچه‌ها هر اندازه کمتر کتاب بخوانند، مهارت‌های خواندن در آنها کاهش می‌یابد و خواندن برای‌شان کاری رنج آورمی‌شود و کم کم از آن دوری می‌کنند.
آیا برای تشویق فرزندان به خواندن می‌توان کاری انجام داد؟
نخست بهتر است سبب بی‌علاقگی فرزندتان را به خواندن بیابید. این شناخت به شما کمک می‌کند راه یا راه هایی را برای تشویق فرزندتان بیابید تا بتواند لذت مطالعه را کشف کند.
چهارشنبه, ۲۷ آذر
برف باریده است. مادر هنگام خروج از خانه از سلی و برادرش می‌خواهد كه برف‌ها را پارو كنند. آنها مشغول كارند كه گربه با كلاه از راه می‌رسد، وارد خانه می‌شود و همه چیز را به هم می‌ریزد. سپس برای تمیز كردن خانه، گربه‌هایی كوچك و كوچك تر را یكی پس از دیگری از كلاهش بیرون می‌آورد تا به او كمك كنند.
یکشنبه, ۱۷ آذر
خواب‌آور تنها روی همه‌ی مردم غبار خواب می‌پاشد جز یك پسر ویك دختر كه می‌خواهد با آنها دوست شود. تا اینكه تصویر ماه خندان را در آب می‌بیند و پیش او می‌رود. ماه می‌گوید كه مدت‌هاست چشم به راه اوست چون هرگز خسته نمی‌شود و نمی‌خوابد. خواب‌آور تنها اورا برای دوستی انتخاب می‌كند.
یکشنبه, ۱۷ آذر
پتسون پیرمردی روستایی است كه تنها زندگی می‌كند. همسایه‌اش؛خانم آندرسون، برایش گربه‌ی كوچولویی هدیه می‌آورد و پتسون با وجود فیندوس كوچولوی گربه، دیگر احساس تنهایی نمی‌كند. روزی فیندوس از ترس گوركن پنهان می‌شود.
یکشنبه, ۱۷ آذر
ننه همرو اسباب بازی‌های سفالی می‌سازد، آن ها را رنگ می‌کند و قصه‌ی مجسمه‌های خود را برای بچه‌ها می‌گوید. از جمله‌ی این قصه‌ها، قصه‌ی شیری گرسنه است که می‌خواهد قوچی را بخورد. قوچ که زورش به شیر نمی‌رسد، به حیله متوسل می‌شود و به او می‌گوید که خوردن راه و رسمی دارد و شیر باید برای خوردن او سیخ، فلفل و ... مهیا کند.
یکشنبه, ۱۷ آذر
مری دختری تنهاست كه همبازی ندارد و با مادرش در طبقه‌ی بالای ساختمانی زندگی می‌كند. او همبازی خود را در باغ كوچكی كه در ماهیتابه آشپزخانه‌شان درست كرده است، می‌یابد. در پایان مری در باغ كنار خانه‌ی مادربزرگش با پسركی به نام تام آشنا و دوست می‌شود كه هم سن و سال او و همنام با پسرك گلی باغ كوچك خودش است.
پنجشنبه, ۱۴ آذر
کتاب با یک معمای چند جمله ای برگرفته از شعرهای هند کهن آغاز می شود و سپس معماهای تصویری می آیند. روند منطقی کتاب بر پایه ی انتزاع اعداد ۱ تا ۱۰ است. در پایان کتاب، پاسخ معماهای تصویری داده شده اند.
چهارشنبه, ۶ آذر
نشریه های كودكان و نوجوانان از مواد خواندنی جذاب و سودمند به شمار می روند، به ویژه برای آن هایی كه حوصله ی خواندن كتاب را ندارند.
یکشنبه, ۳ آذر
کتابی شامل پنج داستان کوتاه، مصور و فانتزی حیوانات است که به موضوع دوستی، گذشت و طبیعت می پردازد. شخصیت های داستانی قورباغه و وزغ، با یکدیگر تجربه های متفاوتی را از سر می گذرانند و پس از اندک زمانی ویژگی های شخصیتی هریک به طور غیرمستقیم و ظریف آشکار می شود.
جمعه, ۱ آذر
کتاب "بند رختی كه برای خودش دل داشت" شامل ۴۶ قصۀ كوتاه يا به قول نويسنده، "قصه های كله گنجشكی" است. نويسنده، موضوع هايی ملموس برای كودكان را در قالب شخصيت هايی فانتزی مثل نخود و لوبيا، بند رخت، جوجه، سيبی كه آدم خورد و ... بيان كرده است. زبان طنز داستان ها و كوتاه بودن آن ها خواننده را به ادامه مطالعه آنها برمی انگیزد. نگاه متفاوت نويسنده به اشياء، تخيل كودك را به خوبی بر می انگيزد.
پنجشنبه, ۳۰ آبان
یکی بود یکی نبود. مرد فقیری بود که آه در بساط نداشت و به هر دری که می‌زد زندگی‌اش روبه‌راه نمی‌شد. شبی بعد از فکرکردن بسیار تصمیم گرفت برود و فلک را پیدا کند و علت این‌همه بدبیاری و بدبختی را از او بپرسد ... و بعد سفری را آغاز می‌کند تا معلوم شود زندگی پر از فرصت است و ناهشیاری در از دست دادن فرصت‌ها نتایج سخت و بدی دارد.
پنجشنبه, ۳۰ آبان
این کتاب پیشتر با عنوان "دوران صلح" نیز منتشر شده است. کتابی است در تعریف صلح، اشکال گوناگون آن، تفاوت آدم‌ها با یکدیگر از دیدگاه خواسته‌ها، نیازها، سلیقه‌ها، ضرورت احترام به این تفاوت‌ها، همراه با پیشنهادهایی به کودکان برای مشارکت در حفظ صلح داخلی و جهانی.
پنجشنبه, ۳۰ آبان
کتاب بازیافت برای کودکان با زبانی گزارشی و تصویرهای رنگی، درباره زباله، انواع آن، تولید روزافزون آن از سوی انسان، آماری از تولید روزانه زباله در تهران، چگونگی و اهمیت بازیافت زباله و راه‌های بازیافت آن، آگاهی‌های سودمندی به مخاطب می‌دهد.
پنجشنبه, ۳۰ آبان
کتاب "بازیافت کاغذ" نخست به موضوع زباله و دردسرها و زیان‌های آن می پردازد، سپس درباره کاغذ و مقوا که یک چهارم وزن سطل‌های آشغال خانواده‌ها را تشکیل می‌دهد، اطلاعات سودمندی در اختیار مخاطب می‌گذارد و او را به اهمیت مقوله بازیافت، به ویژه بازیافت کاغذ و انواع آن و وظایف دولت و شهروندان در این زمینه توجه می‌دهد.
پنجشنبه, ۳۰ آبان
کتاب «نجات حیات وحش» با ساختاری گزارشی درباره پیوند انسان با طبیعت و دیگر موجودات زنده و لزوم همراهی همه موجودات کره زمین برای ساختن جهانی سالم، اطلاعات سودمند، گیرا و گاه شگفت‌انگیزی به مخاطب می‌دهد، همچون: «اگر یک گونه گیاهی نابود شود، بیش از ۴۰ حیوان که برای بقا به آن متکی‌اند نیز ممکن است در معرض تهدید قرار بگیرند».
پنجشنبه, ۳۰ آبان
داستان شامل هفت فصل با هفت عنوان است. چهار فصل اول معرفی زندگی هر يك از شخصيت هاست و فصل های بعدی ارتباط اين شخصيت ها با هم و ماجراهايی كه اتفاق می افتد. ماجرای كتاب با پولی كه لای روزنامه پيچيده شده است و كسی نمی داند از كجا آمده است آغاز می شود.
پنجشنبه, ۳۰ آبان
مجموعه پنج داستان واقعی که به طرح مسایل اجتماعی در قالب طنز می پردازد. مشابه این مسایل بارها و بارها گریبانگیر بسیاری از خانواده ها شده است. نویسنده با نگاه طنز خود به مسایل خانوادگی از تلخی ماجراها کاسته است.
پنجشنبه, ۳۰ آبان
شاه میداس عاشق سکه‌های طلا و دخترش است. وقتی به پیرمردی کمک می کند، جوانی ظاهر می‌شود و اعلام می‌دارد که حاضر است آرزوی او را برآورده سازد. آرزوی شاه میداس این است که به هرچه دست بزند، طلا شود.
پنجشنبه, ۳۰ آبان
در این مجموعه داستان های ضحاک و کاوه آهنگر (جلد اول)، زال و سیمرغ (جلد دوم)، زال و رودابه (جلد سوم)، اکوان دیو (جلد چهارم)، رستم و اسفندیار (جلد پنجم)، رستم وسهراب (جلد ششم) از شاهنامه ی فردوسی برای آشنایی کودکان با این گنجینه ی ادب فارسی بازنویسی شده است. تصاویر و متن تقریباً برابرند و تصویرها با رنگ‌های تند، واضح و بزرگ‌اند، به‌همین جهت به نقل داستان کمک می‌کنند و روش پرده‌خوانی قدیم را به یاد می‌آورند و برای قصه‌گویی در کلاس مناسب است. زبان آسان و رسم‌الخط درشت کتاب‌ها مناسب نوسوادان است.
پنجشنبه, ۳۰ آبان
قصه های قدیمی که قصه های قومی و عامیانه هم خوانده می شوند از ابتدای تاریخ برای کودکان جذابیت داشته اند. این قصه ها به شکل های مختلف به کودکان ارائه می شوند. افسانه های کچل مجموعه ای از افسانه هاست که قهرمان آن ها "کچل" یکی از معروف‌ترین و محبوب‌ترین قهرمانان قصه‌های ایرانی است.
پنجشنبه, ۳۰ آبان