راهنمای ترویج خواندن نوجوان ۱۲ سال به بالا
در آغاز نوجوانی، بسیاری از فرزندان - حتی آن‌ها که در کودکی کتاب‌خوان بوده‌اند - به‌طور ناگهانی علاقه خود به خواندن را از دست می‌دهند. سرگرمی‌هایی چون تلویزیون، بازی‌های دیجیتال، شبکه‌های اجتماعی و سینما برای‌شان جذاب‌ترند. افزون بر این، نوسانات روحی و روانی دوران بلوغ نیز تمرکز بر کتاب خواندن را دشوارتر می‌سازد.
با این حال، خانواده‌ها می‌توانند با شناخت بهتر علایق نوجوانان و استفاده از روش‌هایی خلاقانه، مطالعه را به تجربه‌ای لذت‌بخش و هویت‌ساز تبدیل کنند.
📘 بلندخوانی برای نوجوانان ۱۲ سال به بالا: چرا هنوز مهم است؟
نوجوانان در این سن همچنان از بلندخوانی‌های تعاملی لذت می‌برند، اگر:
-
به استقلال فکری آن‌ها احترام بگذاریم
-
اجبار را کنار بگذاریم و گفتگو را جایگزین کنیم
-
از متن‌هایی بهره بگیریم که به آن‌ها احساس درک و اهمیت می‌دهند
بلندخوانی در این سن می‌تواند به نوجوان کمک کند تا:
-
با سبک‌های نوشتاری گوناگون آشنا شود
-
درباره‌ی مسائل اخلاقی، اجتماعی و روانی تفکر و گفتوگو کند
-
به خواننده‌ای منتقد و مستقل تبدیل شود
-
به کمک ادبیات، جایگاه خود را در جهان جست‌وجو کند
✨ روش‌های بلندخوانی و تعامل با نوجوانان ۱۲ سال به بالا
|
شگرد |
چرا کارآمد است |
|---|---|
|
خواندن در زمان‌های مناسب و خودخواسته |
نه به اجبار، بلکه در لحظاتی آرام و دلخواه نوجوان. |
|
پرسش‌های جذاب و کنجکاوی‌برانگیز |
مثل: «یه مقاله جالب دیدم، بخوام برات تعریف کنم؟» |
|
احترام به فضای خصوصی |
اجازه دهید همیشه مجبور به گفتن نظر نباشد. |
|
گفت‌وگوهای باز و عمیق |
«اگه جای اون شخصیت بودی چه می‌کردی؟» یا «نظرت درباره این موضوع چیه؟» |
|
گزینش کتاب‌های متنوع و تفکر‌برانگیز |
از متن‌های کوتاه و گیرا تا آثار بلند و پیچیده. |
📚 چه کتاب‌هایی برای نوجوانان ۱۲ سال به بالا مناسب‌اند؟
|
نوع کتاب |
دلیل انتخاب |
|---|---|
|
رمان‌های واقع‌گرا یا فانتزی بلند |
به نوجوانان کمک می‌کنند خود و دنیای اطراف را بهتر بشناسند. |
|
داستان‌های تاریخی یا اساطیری |
تجربه‌ی زندگی در زمان‌ها و فرهنگ‌های دیگر. |
|
ادبیات علمی-تخیلی و ماجراجویی |
تقویت تخیل و امکان گفتوگو درباره موضوعات فلسفی و فناوری. |
|
شعر معاصر |
ارتباط با احساسات، هویت و زبان. |
|
کتاب‌های غیرداستانی (علمی، اجتماعی، زیست‌محیطی...) |
پاسخ‌گویی به کنجکاوی‌ها و علایق تخصصی‌تر نوجوان. |
|
زندگینامه‌ها |
آشنایی با مسیر زندگی افراد الهام‌بخش و واقعی. |
💡 چند راهکار برای ترویج کتابخوانی نوجوانان ۱۲ سال به بالا
-
با روحیات و علایق خاص فرزندتان آشنا شوید.
-
سخت‌گیری در انتخاب موضوع نداشته باشید؛ هدف، عادت به مطالعه است، نه فقط محتوای خاص.
-
نوجوانان به نشریات علاقه دارند. مجله‌ها و مقالات کوتاه را به چرخه‌ی مطالعه‌ی آن‌ها اضافه کنید.
-
اگر به اینترنت علاقه‌مندند، با هم جست‌وجوی موضوعات مورد علاقه‌شان را انجام دهید و سپس درباره‌ی مقاله‌ها گفتوگو کنید.
-
برخی مقالات یا داستان‌ها را پرینت بگیرید و با هم بخوانید.
-
کتاب‌هایی را که خودتان دوست دارید برای‌شان بخوانید و بگویید چرا دوستشان دارید.
-
با انتخاب کتاب‌هایی که گفت‌وگوی مشترک ایجاد می‌کنند، رابطه‌ی خانوادگی را تقویت کنید.
در کتاب های درسی دوره ی دبیرستان گریزی به اشعار حکیم نظامی گنجوی زده شده و نوجوانان به بهانه های مختلف داستان لیلی و مجنون را شنیده و خوانده اند، اما خواندن یک پارچه ی این اثر لطف دیگری دارد.
چهارشنبه, ۱۹ آبان
در کشور ما، مشاغل متعدد، که در بخش های دولتی، خصوصی و عمومی توزیع شده اند، در یکی از سه شاخه ی صنعت، خدمات و کشاورزی قرار می گیرند. تعدد و پیچیدگی مشاغل از یک سو که به دلیل تقسیم کار اجتماعی صورت گرفته و وجود تفاوت های فردی از سوی دیگر، ارائه ی اطلاعات درست و مفید درباره ی شغل ها و راهنمایی های شغلی را برای دانش آموزان ضروری کرده است.
بنابراین قبل از اشتغال به هر کاری، مطالعه درباره ی آن و کسب اطلاعات یکی از فعالیت های مهم است که هم خود فرد باید انجام دهد وهم منابع مختلف، چه کتاب یا سایر رسانه ها و چه گفت وگو و پرس و جواز دیگران را به یاری بگیرد.
دوشنبه, ۱۷ آبان
کتاب های فانتزی، پر از جادو و موجودات جادویی اند، کتاب هایی که این روزها نوجوانان زیادی را به خود جذب می کنند. بازگشت هرداد هم یکی از همین کتاب هاست: کتاب هایی که یک جهان جادویی را به نمایش می گذارند، جهانی که تقابل خیر و شر جنگ بین خوبی و بدی یکی از ویژگی های آن هاست.
شنبه, ۸ آبان
آیا می دانستید بعضی از پژوهش ها و آزمایش های دانشمندان به آن ها آسیب رسانده، حتی در این بین دانشمندی هم هست که کشف او به مرگش انجامیده است؟ آیا می دانستید معروف ترین دانشمند زمان ما، در آزمون ورودی دانشگاه پذیرفته نشد؟ شاید این موضوع سبب بشود دفعه بعد که در امتحانی رد شدید، غصه نخورید. دوست دارید این دانشمندان را بشناسید؟
شنبه, ۸ آبان
کتاب «جنگی که نجاتم داد» داستان دختر نوجوانی است که به سبب نقص مادرزادی نمی‌تواند حرکت کند. داستان در سال ۱۹۳۹ سال آغاز جنگ جهانی دوم رخ می‌دهد، دوره‌ای كه معلولیت جسمی معادل معلولیت ذهنی شمرده می‌شد.
دوشنبه, ۳ آبان
شاید تاکنون نام «توتان خامون» را شنیده باشید. او یکی از مشهورترین فرعون های مصر بود که در نُـه سالگی رهبر شماره یک جهان شد و در نوزده سالگی به دلیل نامعلومی، از دنیا رفت. او با خواهرش، عروسی کرد و البته پیامدهای این کارش را هم دید.
شنبه, ۱ آبان
«نی آ» دختر نوجوانی است که در سال ۲۰۰۸ در جنوب سودان در شرایط سخت اردوگاه جنگی همراه با پدر و مادر و برادر و خواهرش زندگی می کند. خشکی زمین و بی آبی همه را آزار می دهد و او را وادار می کند، ساعت های طولانی در صحرا راه برود تا به آب برسد.
یکشنبه, ۲۵ مهر
مارال به همراه برادر خود در طول تابستان در یکی از پاسگاه‌های محیط‌بانی پارک ملی گلستان مستقر می‌شوند. پدر مارال محیط‌بان است و برای حفاظت از گیاهان و جانوران این پارک ملی مرتب به گوشه و کنار آن سرکشی می‌کند. آن‌ها در طول تابستان و در دل طبیعت بکر و زیبای پارک ملی گلستان در ماجراهای مختلفی در گیر می‌شوند، از درمان و تیمار جانوران وحشی تا درگیری با شکارچیان. آقای «افرا» دوست فیلمساز خانواده‌ی مارال است. او قصد دارد فیلمی درباره‌ی قصه لاله و ببر بسازد. این قصه بخشی از ادبیات شفاهی قوم ترکمن است که سینه به سینه و در دل شعر و موسیقی تا به امروز روایت شده است.
دوشنبه, ۱۹ مهر
نگارنده: زینب آقایی
برای همه دانش آموزان، ممکن است کلاس پنجم، جزئی از روند تحصیل‌شان باشد. ولی برای هفت نفر از دانش‌آموزان پایه پنجم مدرسه اسنوهیل در ایالت کنکتیک در اقیانوس اطلس، این سال، سال تحصیلی متفاوتی است و زندگی آن‌ها را تغییر می‌دهد. پیتر، جسیکا، لوک، آلکسیا، جفری، دنیل، آنا، هفت دانش‌آموزی هستند که در کلاس پنجم، آقای تراپت معلم‌شان است. هر کدام از آن‌ها مشکلاتی در زندگی خصوصی خود دارند که روی آن‌ها تاثیر گذاشته و رفتار آن‌ها را شکل داده است.
شنبه, ۱۷ مهر
تا حالا یک دلقک واقعی را از نزدیک دیده اید؟ فکر می کنید دلقک ها چه طور آدم هایی هستند؟ یک آدم معمولی که فقط لباس های عجیب و غریب می پوشد و کارهای خنده دار می کند؟ یا آدم عجیب وغریبی که در میان آدم های معمولی زندگی می کند و گاهی کارهای دلقکی می کند؟ فکر می کنید دلقک ها خودشان هم از ته دل شاد هستند؟ یا فقط برای شاد کردن شما تلاش می کنند؟ و باز هم فکر می کنید برای شاد بودن، برای خوشحالی بودن، همیشه به دلقک نیاز داریم؟
دوشنبه, ۱۲ مهر
رندی پسر نوجوانی است که به سبب رفتار خشن پدرش پشت گاری یک فروشنده دوره گرد پنهان می شود و از خانه فرار می کند. وقتی که از گاری پیاده می شود برخلاف انتظارش با دهکده ای کم جمعیت و کوچک رو به رو می شودکه آسمان پاک نام دارد و ماه آسمانش گم شده است.
چهارشنبه, ۷ مهر
کلارا و کلاس، کوذکان خردسالِ آلبرت شیشه گر، در دهکده ای دورافتاده از کشور سوئد زندگی می کنند. آن ها زندگی محقرانه ای دارند و روزهایشان در کارگاه پدر غرق در شگفتی از خلق کارهای زیبای او می گذرد.
پدر خانواده و کارش را عاشقانه دوست دارد و همه ی توجه خود را به کارش معطوف می کند در حالی که مادر، سوفیا، از این موضوع غمگین است و آرزو می کند روزی ثروتمند شوند و فرزندانش طعم یک زندگی مرفه را بچشند. روزها یکنواخت و توام با تنگدستی سپری می شود تا این که ...
دوشنبه, ۵ مهر
هازل گریس لنگستر دختر شانزده ساله ای است که به سرطان مبتلاست و به اصرار خانواده برای مقابله با افسردگی ناشی از بیماریش در جلسه های گروهی خودیاری شرکت می کند. او از حضور در جلسه های گروه های خودیاری بیزار است ولی روزی در یک از این جلسه ها با آگوستوس واترز آشنا می‌شود.
آگوستوس (گوس) به سبب سرطان استخوان یکی از پاهایش را از دست داده است، او پسری باهوش و جذاب است و در اولین برخورد، هازل را مجذوب خود می کند. آگوستوس که شخصیتی قوی دارد و با بیماری خود کنار آمده است، تاثیر عمیقی بر هازل می گذارد و اعتماد و باورش به زندگی و انسان ها را به او بازمی گرداند.
چهارشنبه, ۱۰ شهریور
کتاب «تعطیلات با ابوقراضه» داستانی درباره‌ی دو نسل و دو روش زندگی است. ویلیام و ملیسا دو نوجوان امروزی هستند که حاضر می‌شوند به ازای دریافت پول، با پدربزرگی که گوشش نمی‌شنود و مادربزرگی که چشمانش ضعیف است و مدام در حال بگومگو هستند، ۱۰ روز را در خانه‌ای ییلاقی سر کنند.
یکشنبه, ۳۱ مرداد
پژوهشگران شرکت خودروسازی دایملر کریسلر در آلمان تصمیم گرفتند خودروی بنز جدیدی با الهام از طبیعت بسازند. آن‌ها می‌خواستند خودرویی آیرودینامیک طراحی کنند و فکر می‌کردند اگر بدنه آن را از روی بدن یک موجود زنده طراحی کنند، موفقیت بیشتری خواهند داشت. آن‌ها جانوران مختلفی را بررسی کردند. در آخر در کمال ناباوری فهمیدند موجود زنده‌ای که کمک‌شان خواهد کرد «صندوق ماهی» است.
کتاب «از ماهی صندوقی تا خودروهای آیرودینامیک» در سه فصل ۱) صندوقی بهترین است، ۲) ماهی، قطره‌ی باران، مدل گِلی و ۳) خودروی بیونیک تنظیم شده است.
چهارشنبه, ۲۰ مرداد
سالویگ که فرزند وسطی و دومین دختر پادشاه است، نه چهره ی زیبایی دارد که همانند خواهرش با ازدواج خود به سرزمین‌ها و قدرت پدرش بیفزاید و نه همچون برادرش آینده سرزمین‌شان در دست‌های اوست.
اما با درگرفتن جنگ بین کشور آن‌ها و کشور دیگر، پدر او را به همراه خواهر زیبا و برادر ولیعهدش، به قلعه‌ای میان کوه‌های سر به فلک کشیده می‌فرستد و گروهی از سربازان شجاع خود را برای محافظت همراه‌شان می کند.
دوشنبه, ۱۸ مرداد
کتاب «چشم‌ها» یکی از جلدهای مجموعه‌ی «سازگاری برای بقا» است. این کتاب به شگفتی‌ها و تنوع چشم‌ها و قوه‌ی بینایی در دنیای جانوران می‌پردازد. کتاب شرح سازگاری‌هایی است که چشم جانوران مختلف در تناسب با روش زندگی آن‌ها یافته است.
کتاب چشم‌ها، شامل این عنوان‌هاست: چشم انسان، دیدن در شب، در مقابل خطر، در جست و جوی غذا، دیده‌بانی از آسمان، پلک سوم، دیدن در نور نامریی، چشم مرکب، دیدن در زیر آب، دیدن در آب و دیدن در هوا، چشم‌ها تغییر می‌کنند، چند چشمی و بی‌چشمی. هر بخش شامل متن و تصاویر مرتبط و زیرنویس‌های تصاویر است که توضیحات بیشتری را ارائه می‌دهند.
یکشنبه, ۳ مرداد
کیتلین ده ساله نوعی بیماری اتیسم دارد. او همراه پدرش زندگی می کند. قبل از حادثه ی تیراندازی در مدرسه ی برادرش، آن ها خانواده ای سه نفره بودند، و کیتلین همچون مرغ مقلد از راهنمایی های برادرش، دون، برای کنترل رفتارهای اتیسمی اش استفاده می کرد. بعد از حادثه تیراندازی در مدرسه و کشته شدن دون، کیتلین و پدرش از این خادثه سخت آزرده و رنجور می شوند.
دون پیش از کشته شدن بر روی پروژه ای اجرایی برای مدرسه اش کار می کرد که کیتلین را درگیر می کند، پروژه ای که تلاش می کند آن را به پایان برساند، پایان پروژه ای که می تواند پایان رنجی باشد که او و پدرش می کشند. تلاش های کیتلین که همیشه زندگی را سیاه و سفید می بیند و مسئولان متعهد مدرسه منجر به تغییر دید کیتلین به زندگی می شود و او کشف می کند رنگ های زندگی تنها سیاه و سفید نیستند.
دوشنبه, ۲۸ تیر
کتاب « در انتظار یک زندگی طبیعی» داستان دختر نوجوانی است به نام ادی که به همراه مادرش، مومرز، برای زندگی در یک کاراوان کوچک به محله‌ای جدید نقل مکان می‌کنند. پیش از این، آن‌ها یک خانواده ی پنج نفره بودند و ادی و مادرش، به همراه ناپدری و دو خواهر ناتنی اش زندگی می‌کردند. اما بی‌مسئولیتی مادر در نگهداری از ادی و دو خواهرش سبب جدا شدن آن‌ها می‌شود.
دوشنبه, ۲۱ تیر
کتاب «فن‌آوری حیات‌وحش» کتابی است که ردپای طبیعت در دنیای مدرن ما را نشان می‌دهد. کتاب با متن‌های کوتاه و تصاویر روشنگرانه، توضیح می‌دهد ما روش ساختن گلایدر یا زیردریایی، طراحی آسمانخراش ها و حتی ابزارهای کاربردی مانند زیپ را از چه عناصر طبیعی‌ای الهام گرفته‌ایم.
چهارشنبه, ۹ تیر
«همه ما ماهی سیاه کوچولو هستیم» شاید این سخن فرهنگ‌بانوی ایران، توران میرهادی پارادوکسکال به نظر برسد؛ بانویی را که تمام عمر به کار گروهی و فعالیت فرهنگی و مدنی با بهره‌گیری از خرد جمعی مشغول بوده، با ماهی سیاه کوچولوِ تک‌رو چه کار؟
به‌نظر می‌رسد سرآغاز مدرنیته برمی‌گردد به تتبعات و یا جستارهای میشل مونتنی که می‌نوشت، «من وقتی از خودم می‌نویسم از انسان نوعی سخن می‌گویم.» یا من اندیشنده دکارت که در پی شک علمی خود می‌گوید، «می‌اندیشم پس هستم.» آیا اهمیت این سخنان تنها منحصر به برجسته‌کردن ذهن فردی در عالمی انتزاعی به‌عنوان فاعل شناسا است؟ کانت هم در مقاله «روشنگری چیست؟» روشنگری را به بلوغ عقلی گره می‌زند، یعنی انسانی که مستقل می‌اندیشد و در بیان اندیشه‌اش دلیر است.
چهارشنبه, ۲ تیر
کسانی هستند که کار ما را برای پیدا کردن یک کتاب خوب، آسان می‌کنند. آن‌ها خودشان نویسنده و پژوهشگر و کارشناس ادبیات کودکان هستند و با موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان همکاری دارند.
برای آشنایی با این موسسه سراغ محمدهادی محمدی رفتیم که یکی از پایه‌گذاران موسسه است.
او همان شروع گفتوگو کلی اطلاعات مفید به ما داد:
دوشنبه, ۳۱ خرداد
پنی دختری یازده ساله است که سراسر زندگی اش با چیزهایی غافلگیرکننده و گاهی معماگونه و پر رمز و راز گذشته است. او دختری ایتالیایی- امریکایی و ساکن امریکاست. خانواده ی پدری اش از مهاجران ایتالیایی هستند. پدر پنی مرده و او با مادرش زندگی می کند اما با خانواده ی پدری نیز ارتباط دارد.
چهارشنبه, ۲۶ خرداد
کتاب اژدهایان ،دوران باستان، قرون وسطا و بعد....کتابی است شامل قصه های عامیانه ی کوتاه و افسانه های نو از حضور اژدهایان در زندگی مردم که بیشتر موضوع های آن به پیروزی خیر بر شر می پردازد. کتاب، این قصه ها را به چهار فصل اژدهایان دوران باستان، اژدهایان قرون وسطا، اژدهایان قصه های عامیانه و اژدهایان دوره های بعد تقسیم کرده است.
دوشنبه, ۲۴ خرداد