راهنمای ترویج خواندن نوجوان ۱۲ سال به بالا
در آغاز نوجوانی، بسیاری از فرزندان - حتی آن‌ها که در کودکی کتاب‌خوان بوده‌اند - به‌طور ناگهانی علاقه خود به خواندن را از دست می‌دهند. سرگرمی‌هایی چون تلویزیون، بازی‌های دیجیتال، شبکه‌های اجتماعی و سینما برای‌شان جذاب‌ترند. افزون بر این، نوسانات روحی و روانی دوران بلوغ نیز تمرکز بر کتاب خواندن را دشوارتر می‌سازد.
با این حال، خانواده‌ها می‌توانند با شناخت بهتر علایق نوجوانان و استفاده از روش‌هایی خلاقانه، مطالعه را به تجربه‌ای لذت‌بخش و هویت‌ساز تبدیل کنند.
📘 بلندخوانی برای نوجوانان ۱۲ سال به بالا: چرا هنوز مهم است؟
نوجوانان در این سن همچنان از بلندخوانی‌های تعاملی لذت می‌برند، اگر:
-
به استقلال فکری آن‌ها احترام بگذاریم
-
اجبار را کنار بگذاریم و گفتگو را جایگزین کنیم
-
از متن‌هایی بهره بگیریم که به آن‌ها احساس درک و اهمیت می‌دهند
بلندخوانی در این سن می‌تواند به نوجوان کمک کند تا:
-
با سبک‌های نوشتاری گوناگون آشنا شود
-
درباره‌ی مسائل اخلاقی، اجتماعی و روانی تفکر و گفت‌وگو کند
-
به خواننده‌ای منتقد و مستقل تبدیل شود
-
به کمک ادبیات، جایگاه خود را در جهان جست‌وجو کند
✨ روش‌های بلندخوانی و تعامل با نوجوانان ۱۲ سال به بالا
|
شگرد |
چرا کارآمد است |
|---|---|
|
خواندن در زمان‌های مناسب و خودخواسته |
نه به اجبار، بلکه در لحظاتی آرام و دلخواه نوجوان. |
|
پرسش‌های جذاب و کنجکاوی‌برانگیز |
مثل: «یه مقاله جالب دیدم، بخوام برات تعریف کنم؟» |
|
احترام به فضای خصوصی |
اجازه دهید همیشه مجبور به گفتن نظر نباشد. |
|
گفت‌وگوهای باز و عمیق |
«اگه جای اون شخصیت بودی چه می‌کردی؟» یا «نظرت درباره این موضوع چیه؟» |
|
گزینش کتاب‌های متنوع و تفکر‌برانگیز |
از متن‌های کوتاه و گیرا تا آثار بلند و پیچیده. |
📚 چه کتاب‌هایی برای نوجوانان ۱۲ سال به بالا مناسب‌اند؟
|
نوع کتاب |
دلیل انتخاب |
|---|---|
|
رمان‌های واقع‌گرا یا فانتزی بلند |
به نوجوانان کمک می‌کنند خود و دنیای اطراف را بهتر بشناسند. |
|
داستان‌های تاریخی یا اساطیری |
تجربه‌ی زندگی در زمان‌ها و فرهنگ‌های دیگر. |
|
ادبیات علمی-تخیلی و ماجراجویی |
تقویت تخیل و امکان گفت‌وگو درباره موضوعات فلسفی و فناوری. |
|
شعر معاصر |
ارتباط با احساسات، هویت و زبان. |
|
کتاب‌های غیرداستانی (علمی، اجتماعی، زیست‌محیطی...) |
پاسخ‌گویی به کنجکاوی‌ها و علایق تخصصی‌تر نوجوان. |
|
زندگینامه‌ها |
آشنایی با مسیر زندگی افراد الهام‌بخش و واقعی. |
💡 چند راهکار برای ترویج کتابخوانی نوجوانان ۱۲ سال به بالا
-
با روحیات و علایق خاص فرزندتان آشنا شوید.
-
سخت‌گیری در انتخاب موضوع نداشته باشید؛ هدف، عادت به مطالعه است، نه فقط محتوای خاص.
-
نوجوانان به نشریات علاقه دارند. مجله‌ها و مقالات کوتاه را به چرخه‌ی مطالعه‌ی آن‌ها اضافه کنید.
-
اگر به اینترنت علاقه‌مندند، با هم جست‌وجوی موضوعات مورد علاقه‌شان را انجام دهید و سپس درباره‌ی مقاله‌ها گفت‌وگو کنید.
-
برخی مقالات یا داستان‌ها را پرینت بگیرید و با هم بخوانید.
-
کتاب‌هایی را که خودتان دوست دارید برای‌شان بخوانید و بگویید چرا دوستشان دارید.
-
با انتخاب کتاب‌هایی که گفت‌وگوی مشترک ایجاد می‌کنند، رابطه‌ی خانوادگی را تقویت کنید.
کتاب «دستیار ماما» داستانی است درباره خودباوری و اعتماد به نفس و هویت‌یابی. داستان این که چگونه دختری بی‌نام، بی‌پناه و یتیم با کمک توانمندی‌هایش شغل و جایگاهی برای خود می‌یابد.
چهارشنبه, ۳۱ خرداد
کتاب «جادوی میخک» کتابی است درباره کودکان بزهکار. شخصیت اصلی داستان جادوی میخک ناتالی است. شعل پدر «ناتالی» مدیریت هتل است. آن‌ها برای بازسازی هتلی بزرگ به نام «کاخ» به شهر جدید منتقل می‌شوند. یک روز در بیشه «میخک» را می‌بینند که دختری جسور، دروغگو و بی‌پرواست و فرزند خانواده‌ای خشن با پدری معتاد و مادری منفعل است.
شنبه, ۲۷ خرداد
کتاب امپراتور کوتوله‌ی سرزمین لی‌لی‌پوت داستان دختری است به نام آیدا که شانزده ساله است. دختری خیال‌پرداز که همواره به کلاغ‌ها و زندگی آن‌ها فکر می‌کند.
شنبه, ۱۳ خرداد
کتاب «چگونه پدر و مادر خود را تربیت کنیم» جلد اول از مجموعه چهار جلدی قصه‌های با پدر و مادر است که با زبان طنز و به شکل یادداشت‌های روزانه، از زبان پسری به نام لویی روایت شده است.
چهارشنبه, ۱۰ خرداد
کتاب «ای میهن من، ایران» شامل ۱۶ قطعه شعر سروده اسدالله شعبانی در زمینه توصیف شهرهای ایران و ویژگی‌های آن‌ها از نظر محیط زیستی، اجتماعی، فرهنگی و تاریخی است.
شنبه, ۶ خرداد
داستان طنز انگار ۱۲ و ۳/۴ ساله بودن بس نبود که حالا مادرم هم می خواهد نامزد ریاست جمهوری شود! داستان دختری است به قول خودش ۱۲ و سه چهارم ساله به نام ونسا ردراک که راوی داستان نیز است. ونسا از یک سو با مشکلات دوره بلوغ سروکله می‌زند و از سوی دیگر نگران از دست دادن مادرش است.
چهارشنبه, ۲۷ اردیبهشت
کتاب «چیزی درباره جرجی» داستان پسری است به نام جرجی با سری بزرگ و کوتوله که در کلاس چهارم درس می‌خواند. پدر و مادر او که هر دو هنرمند و نوازنده هستند او را بسیار دوست دارند. جرجی در مدرسه هم اوضاع خوبی دارد و با دوست صمیمی‌اش اندی روزگار خوشی دارد.
اما با باردار شدن مادر و دوست شدن اندی با همکلاسی جدیدشان به یک باره زندگی جرجی دگرگون می‌شود. جرجی احساس خطر می‌کند؛ او می‌ترسد که جایگاه خود را بین پدر و مادر و دوستش اندی از دست بدهد.
شنبه, ۲۳ اردیبهشت
ژولیت ملکه‌ی قلب‌ها، پنجمین کتاب از مجموعه‌ی ماجراهای فروشگاه جادویی است. این فروشگاه هر بار چیزی به خریداران می‌فروشد که زندگی‌شان را به کل زیر و رو می‌کند. این بار نوبت ژولیت است؛ دختری خجالتی و کم رو که به او لقب «مسخره‌ی مکش مرگ ما» داده‌اند. ژولیت آن‌قدر خجالتی است که وقتی کسی او را دست می‌اندازد، آن‌قدر هول می‌کند که هر چه از دهانش درمی‌آید می‌گوید، شاید از آن وضعیت خلاص شود و همین موضوع از او یک آدم عصبانی در ذهن بقیه ساخته است.
چهارشنبه, ۶ اردیبهشت
میان واقعیت و تخیل
اینگرید و گرگ داستان دخترکی است که در فقر با پدر و مادرش زندگی می‌کند و با آنکه زندگی مطلوبی ندارد، از وضعیتش راضی است. اینگرید ذره ذره می‌فهمد از خانواده‌ی نجیب‌زاده است. مادربزرگی دارد که در قصری بزرگ زندگی می‌کند و به نوعی مالک روستاهای اطراف است.
دوشنبه, ۴ اردیبهشت
هر بار که خبری وحشتناک درباره‌ی کودکان و نوجوانان می‌شنویم، هر بار که خبر تیراندازی در مدرسه یا بیمارستانی را می‌شنویم، هر بار که بمبی در مسجدی منفجر می‌شود، ناگهان از این خشونت جا می‌خوریم؛ اما وقتی درد بیشتری در قلب‌مان احساس می‌کنیم که شلیک‌کننده‌ی آن اسلحه نوجوان یا کودکان باشند. شخصیت کتاب فاجعه در دبیرستان میدل تاون نیز از حادثه‌ی تیراندازی در یک دبیرستان اندوهگین و وحشت‌زده شده است؛ اما او نرفته تا از کشته‌شدگان قهرمان بسازد، بلکه از این مرحله فراتر رفته است و به سراغ بانیان این «فاجعه» رفته تا نکته‌ای را یادآوری کند: «تیراندازان نیز قربانی‌اند».
شنبه, ۲ اردیبهشت
مجموعه «تام گیتس» داستان گرفتاری‌ها و دردسرهای یک پسربچه شیطان و خلاص شدن او از این مخمصه‌هاست که به شکل یادداشت‌های روزانه با زبانی طنز و تصویر روایت شده است.
دوشنبه, ۲۸ فروردین
داستان درباره‌ی پسری نوجوان به نام اسکات است که بیماری آسم دارد و پزشک معالجش ورزش کاراته را به علت داشتن تمرین‌های تنفسی به او پیشنهاد می‌کند و معتقد است که هم برای جسمش خوب است و هم برای روحش.
چهارشنبه, ۲۳ فروردین
آب گنجینه حیات‌بخش همه‌ی موجوداتی است که بر روی کره‌ی خاکی ما زندگی می‌کنند. بدون آب زندگی نخواهد بود و هرکجا آب نباشد، خشکی حیات را نابود می‌کند. همه‌ی ما باید در مصرف آب به ارزش حیاتی آن توجه داشته باشیم.
چهارشنبه, ۲۳ فروردین
کتاب «اقیانوس انتهای جاده» رمانی عاشقانه در ژانر فانتزی و رئالیسم جادویی است.
چهارشنبه, ۲۳ فروردین
«امپراتوری سیب زمینی چهارم یکی از عاشقان مادر زمین بود و جانش را برای پایداری جهان سبز فدا کرد. این داستان را تنها کسانی باید بخوانند که مادر زمین را دو ست دارند و دل شان میخواهد این مادر مهربان همیشه سبز و پایدار بماند. اگر مادر زمین را دوست ندارید، که چنین چیزی ممکن نیست، زیرا همگان مادرزمین را دوست دارند، باز هم این داستان را بخوانید.آن هنگام شاید همه ما گامی در راه پایداری جهان سبز برداریم.
دوشنبه, ۲۱ فروردین
تخم‌مرغ‌ها داستان همراهی دیوید و پریم رز است. دیوید پسربچه است و پریم رز دختری نوجوان. دیوید تازه مادرش را از دست داده و پریم رز سال‌هاست پدرش را ندیده است. آن‌ها به هم می‌رسند و قهر و آشتی و جنگ و صلح‌های طولانی بینشان شکل می‌گیرد. داستانی تأثیرگذار با حس‌های ماندگار و شخصیت‌های به‌یادماندنی.
شنبه, ۱۹ فروردین
نوینسده‌ی کتاب « شمال ناکجا» با کمک ایده‌ی سفر در زمان داستانی هیجان‌انگیز و اسرارآمیز خلق کرده است. میا با پدر و مادر و برادرش در شهر لوفسندز زندگی می‌کنند. پدر بزرگ میا ناپدید می‌شود. مادر میا برای دلجویی و کمک به مادرش در اداره‌ی مهمانخانه پیش مادرش به دهکده‌ی ساحلی پورتیهون می رود.
شنبه, ۱۹ فروردین
پیدایش خط
میان تقسیم به دوران پیش از تاریخ و دوران تاریخی، توان انسان در نگارش و ثبت وقایع و رویدادهاست. به این معنا، پیدایش خط مهم‌ترین تحولی است که در زندگی بشر رخ داده است. به همین دلیل آشنایی با این تحول و جنبه‌ها و جزئیات تاریخی آن به پرورش نگاه تاریخی و انسانی کمک می‌کند. رویارویی با خط و مسئله‌ی چگونگی پیدایش آن مسئله‌ای است که از کودکی جلب‌توجه می‌کند و برای بسیاری از کودکان راه‌گشاست.
چهارشنبه, ۱۶ فروردین
این کتاب کورنلیا فونکه فضایی فانتزی و البته حماسی دارد. ایگرن میخواهد شوالیه باشد، او در قلعه‌ای عجیب و جادویی زندگی می‌کند که برای مخاطب عجیب است.
ایگرن به حرف زدن گربه‌ها و نعره‌های مجسمه‌های شیر عادت دارد. نویسنده مکان و زمان داستان را نشان نداده است، اما فضا و توصیف‌ها نشان می‌دهد دوره‌ی جادوگرها و احتمالاً قرون وسطاست؛ اما در این رمان نوجوان، قرار نیست جادوگرهای بزرگ کاری از پیش ببرند.
دوشنبه, ۱۴ فروردین
ما هر روز خبرهای فراوانی در زمینه محیط زیست و آلودگی آن در رسانه ها، می خوانیم. هرچند تا کنون جنبش های گوناگونی برای حفاظت از محیط زیست در سراسر کره زمین به راه افتاده اند، گزارش ها نشان می دهند که اوضاع زندگی تمام موجودات زنده زمین، هر چه بیش تر رو به سختی می رود.
چهارشنبه, ۲۵ اسفند
«شایدی» بانام اصلی «جس» دختری ۱۵-۱۶ ساله است که بیماری پیسی دارد و تمام بدنش لکه لکه است او که از خانه فرارکرده، فرزند نامشروع مادری معتاد است که در گذشته در سیرک کار می کرده است. مادر که از پس مخارج شایدی و دیگر بچه هایش برنمی آید او را از خانه بیرون می کند و شایدی به خیابان های نیویورک پناه می آورد.
شنبه, ۲۱ اسفند
«آنه مری» دختر۱۰ ساله ای است که با پدر، مادر و خواهر کوچکترش «کرست» در جنگ جهانی دوم در کپنهاک دانمارک زندگی می کند. او دوستی دارد به نام «آلن» که یهودی است و پدرش معلم است. ۳ سال است که دانمارک در اشغال آلمانی هاست و برای آلن و خانواده اش که یهودی هستند، مزاحمت های آلمانی ها نمایان است. انه مری و خانواده اش پس از باخبر شدن از یورش احتمالی نازی ها برای دستگیری یهودیان، آلن را به خانه ی خودشان می آورند و در برابر نازی ها وانمود می کنند که آلن دختر خانواده است.
چهارشنبه, ۱۸ اسفند
اثر مجموعه ای از پنج داستان کوتاه به نام های «پیشانی سفید» از شمال ایران، «ساز شکسته» از آذربایجان، «ناخدا جادو» از جنوب ایران، «تفنگ میرنوروز» از بلوچستان و «نشان بابایار» از استان فارس است که براساس باور مردم به وجود شخصیت بابایار و امدادهای غیبی شکل گرفته اند.
چهارشنبه, ۴ اسفند
شاید بسیاری از شما کتاب «شازده کوچولو» را خوانده باشید. در این صورت داستان کودکی و سرگذشت نویسنده آن، برایتان جذاب خواهد بود. کتاب «آنتوان و شازده کوچولو» بخشی از زندگی «آنتوان دوسنت اگزوپری» خلبان و نویسنده فرانسوی معاصر است.
شنبه, ۳۰ بهمن