راهنمای ترویج خواندن نوجوان ۱۲ سال به بالا
در آغاز نوجوانی، بسیاری از فرزندان - حتی آنها که در کودکی کتاب‌خوان بوده‌اند - به‌طور ناگهانی علاقه خود به خواندن را از دست می‌دهند. سرگرمی‌هایی چون تلویزیون، بازی‌های دیجیتال، شبکه‌های اجتماعی و سینما برای‌شان جذاب‌ترند. افزون بر این، نوسانات روحی و روانی دوران بلوغ نیز تمرکز بر کتاب خواندن را دشوارتر می‌سازد.
با این حال، خانواده‌ها می‌توانند با شناخت بهتر علایق نوجوانان و استفاده از روش‌هایی خلاقانه، مطالعه را به تجربه‌ای لذت‌بخش و هویت‌ساز تبدیل کنند.
📘 بلندخوانی برای نوجوانان ۱۲ سال به بالا: چرا هنوز مهم است؟
نوجوانان در این سن همچنان از بلندخوانی‌های تعاملی لذت می‌برند، اگر:
-
به استقلال فکری آنها احترام بگذاریم
-
اجبار را کنار بگذاریم و گفتگو را جایگزین کنیم
-
از متن‌هایی بهره بگیریم که به آنها احساس درک و اهمیت می‌دهند
بلندخوانی در این سن می‌تواند به نوجوان کمک کند تا:
-
با سبک‌های نوشتاری گوناگون آشنا شود
-
درباره‌ی مسائل اخلاقی، اجتماعی و روانی تفکر و گفت‌وگو کند
-
به خواننده‌ای منتقد و مستقل تبدیل شود
-
به کمک ادبیات، جایگاه خود را در جهان جست‌وجو کند
✨ روش‌های بلندخوانی و تعامل با نوجوانان ۱۲ سال به بالا
|
شگرد |
چرا کارآمد است |
|---|---|
|
خواندن در زمان‌های مناسب و خودخواسته |
نه به اجبار، بلکه در لحظاتی آرام و دلخواه نوجوان. |
|
پرسش‌های جذاب و کنجکاوی‌برانگیز |
مثل: «یه مقاله جالب دیدم، بخوام برات تعریف کنم؟» |
|
احترام به فضای خصوصی |
اجازه دهید همیشه مجبور به گفتن نظر نباشد. |
|
گفت‌وگوهای باز و عمیق |
«اگه جای اون شخصیت بودی چه می‌کردی؟» یا «نظرت درباره این موضوع چیه؟» |
|
گزینش کتاب‌های متنوع و تفکر‌برانگیز |
از متن‌های کوتاه و گیرا تا آثار بلند و پیچیده. |
📚 چه کتاب‌هایی برای نوجوانان ۱۲ سال به بالا مناسب‌اند؟
|
نوع کتاب |
دلیل انتخاب |
|---|---|
|
رمان‌های واقع‌گرا یا فانتزی بلند |
به نوجوانان کمک میکنند خود و دنیای اطراف را بهتر بشناسند. |
|
داستان‌های تاریخی یا اساطیری |
تجربه‌ی زندگی در زمان‌ها و فرهنگ‌های دیگر. |
|
ادبیات علمی-تخیلی و ماجراجویی |
تقویت تخیل و امکان گفت‌وگو درباره موضوعات فلسفی و فناوری. |
|
شعر معاصر |
ارتباط با احساسات، هویت و زبان. |
|
کتاب‌های غیرداستانی (علمی، اجتماعی، زیست‌محیطی...) |
پاسخ‌گویی به کنجکاوی‌ها و علایق تخصصی‌تر نوجوان. |
|
زندگینامه‌ها |
آشنایی با مسیر زندگی افراد الهام‌بخش و واقعی. |
💡 چند راهکار برای ترویج کتابخوانی نوجوانان ۱۲ سال به بالا
-
با روحیات و علایق خاص فرزندتان آشنا شوید.
-
سخت‌گیری در انتخاب موضوع نداشته باشید؛ هدف، عادت به مطالعه است، نه فقط محتوای خاص.
-
نوجوانان به نشریات علاقه دارند. مجله‌ها و مقالات کوتاه را به چرخه‌ی مطالعه‌ی آنها اضافه کنید.
-
اگر به اینترنت علاقه‌مندند، با هم جست‌وجوی موضوعات مورد علاقه‌شان را انجام دهید و سپس درباره‌ی مقاله‌ها گفت‌وگو کنید.
-
برخی مقالات یا داستان‌ها را پرینت بگیرید و با هم بخوانید.
-
کتاب‌هایی را که خودتان دوست دارید برای‌شان بخوانید و بگویید چرا دوستشان دارید.
-
با انتخاب کتاب‌هایی که گفت‌وگوی مشترک ایجاد میکنند، رابطه‌ی خانوادگی را تقویت کنید.
جویی اسب جوانی است که صاحب مزرعه ای او را خریداری می کند. آلبرت پسر او تیمار جویی را به عهده می گیرد و چنان به او دلبسته می شود که بارها و بارها به سبب رفتار نامناسب پدر با جویی با پدرش در گیر می شود. جنگ جهانی اول شروع می شود و پدر به دلیل بدهی و بی خبر از پسرش، جویی را به سروان نیکلاس افسر مهربان سواره نظام که از جنگ دل خوشی ندارد، می فروشد.
سه شنبه, ۱۹ فروردین
بچه‌ها مثل اسفنج می‌مانند. نگاه میکنند و هر چه که در محیط‌‌‌شان باشد را جذب میکنند، مخصوصاً از طریق دیداری و شنیداری.
اکثر کلمات و رفتارهای آنها ناشی از تقلید از والدین‌شان یا بزرگترهای دیگر در اطراف‌شان است. خیلی وقت‌ها از کلماتی که از دهان آنها بیرون می‌آید حسابی شگفت‌زده می‌شوید. و وقتی مدرسه را شروع میکنند، با تاثیرات همسالانشان بمباران شده و دنیای امن و راحتشان زیر و رو می‌شود.
اما اگر فرزندانتان را از همان ابتدا با ۱۰ مورد از مهمترین ارزش‌ها آشنا کنید، می‌توانند به خود متکی شده و زندگی شاد و راحت داشته باشند.
شنبه, ۱۶ فروردین
هم کودک و هم پدر و مادر باید این نکته را بدانند که: کودکان با بزرگترها فرق می کنند و با بزرگ شدن این تفاوت ها کم می شود. زیرا پایه رشد در نابرابری است. دو فاکتور در کاهش این فاصله دخیل است:
۱- افزایش سن کودک ۲- مسئولیت‌پذیری کودک.
یعنی کودک با افزایش سن، مسئولیت‌هایش بیشتر شده و به تناسب بالا رفتن مسئولیت، آزادی‌های او نیز افزایش می‌یابد و فاصله‌اش با والدین کم و کمتر می‌شود. زمانی که صد در صد مسئولیت به دوش او محول شد با والدین برابر می‌شود.
یکشنبه, ۱۳ بهمن
چگونه لذت بردن از هنر سبب بالا رفتن سطح دانش و سواد خواهد شد؟ ماجراجویی هنری چیست؟ منظور ما از ماجراجویی هنری، ترتیب دادن گردشی تفریحی به منظور لذت بردن از هنر در شکل های گوناگون است.
یکشنبه, ۶ بهمن
تاریخ علم در ایران یک مجموعه چهار جلدی است که جلد چهارم این مجموعه تاریخ علم از دوره مشروطیت تاکنون را در بر می‌گیرد. این کتاب در شش فصل نوشته شده است و نوجوان ایرانی را با تاریخ علم، فناوری و روند تولید علم و فناوری و هم چنین سازمان ها و افرادی را که در بستر سازی علم موثر بوده اند، آشنا می کند.
چهارشنبه, ۲ بهمن
اجرای بعضی از قانون ها در زمان خودشان سبب اتفاقات نادرستی شده است. به تدریج قانون ها برداشته شده اند، اما نحوه ی اجرای آن ها و مسائلی که در آن زمان پیش آمده خاطرات و رازهایی را به دنبال داشته است. نوجوانان کتاب های امروزی مانند گذشتگانشان، تام سایر و هاکلبری فین، قرار است رازهای سربه مهری را کشف کنند که بزرگ ترها یا حوصله ی کشف آن ها را ندارند یا به نفعشان نیست برملا شود.
سه شنبه, ۱ بهمن
پیرمرد یک طرف بار را که شل شده بود، بالا کشید و تَنگ زیر شکم الاغش را محکم کرد. هوا آفتابی و بسیار گرم بود. صدای ممتد جیرجیرکی در باد می رفت و گاه موج برمی داشت. پیرمرد گفت: «زود باش حیوان، بجُنب!» الاغ به زور پشت سرش کشیده می شد. انگار میل به رفتن نداشت. از کوچه ای دراز گذشت. ناگاه متوجه جمعیتی شد که از هر طرف به سوی مسجد شهر می رفتند. پیرمرد از تعجب ایستاد.
سه شنبه, ۱ بهمن
«قال انّی اعلم ما لا تعلمون» [پروردگار] گفت: من چیزی را می‌دانم که شما نمی‌دانید. (بقره/۳۰)
باران نباریده بود.
مدتی بود که همه ی کشتزارها خشکیده بودند.
هزاران نفر راهی بیابان شدند.
هزاران نفر برای بارش باران دعا کردند
و در طلب باران نماز خواندند.
بی‌آنکه بدانند، خداوند در اندیشهٔ کودکی است که چکمه‌هایش سوراخ است!
یکشنبه, ۱ دی
نورا در کلاس پنجم درس می خواند و نابغه است. او زمانی که یک ساله و نیم بود با تکمیل پازل خواهرش به هوش خود پی می برد. در مهد کودک و مدرسه هوش خود را پنهان می کند تا آنجا که حتی خانواده نگران می شوند و این در حالی است که او از دو سالگی خواندن بلد است. او حتی بخاطر دوستش استفان کاری می کند که تمام نمره هایش کم شود تا ثابت کند که نمره ملاک ارزیابی با هوش بودن دانش آموزان نیست.
یکشنبه, ۱ دی
کتاب « گفت‌وگو با زمان » مجموعه مصاحبه‌ها و سخنرانی‌ها یا پیام‌های توران میرهادی در دوره‌ای بیش از پنجاه سال است. بررسی‌ها، درهم‌کرد و دسته‌بندی اندیشه‌های او کاری است که در این کتاب انجام شده است. هر بخش از این کتاب به موضوعی ویژه اختصاص دارد که موضوع کار یا علاقه ایشان بوده است.
سه شنبه, ۱۹ آذر
«این نقشه چرا کوچک شد؟» دومین کتاب از مجموعه‌ی «تاریخ با غرغرهای اضافه» است؛ مجموعه‌ای که تاریخ را در روایتی داستانی و گاه همراه با طنز برای کودکان و نوجوانان بازگو می‌کند. خواندن این مجموعه تجربه‌ای تازه است و می‌تواند هر کودک و نوجوانی را به تاریخ علاقه‌مند کند. در این مجموعه، همراه با روایت سلسله‌ها و پادشاهان، تصویرهای جالبی از بناهای تاریخی و گاه رخدادهای مصورشده می‌بینیم که هم مکمل متن هستند و هم روایت تاریخی را جذاب‌تر میکنند. این مجموعه، پژوهشی درباره‌ی دلیل ظهور و سقوط سلسله‌های پادشاهی در ایران باستان است که با روایتی داستانی، تاریخ را برای نوجوانان و دوستدارانِ تاریخ شیرین کند.
شنبه, ۲ آذر
دیوید برادر کوچک کاترین، مبتلا به اوتیسم است. کاترین برای اینکه دیودی دچار دردسر نشود مقرراتی را برایش وضع می کند: چگونه باید غذایش را بخورد، چگونه با دیگران رفتار کند یا جای اسباب بازی در آکواریوم نیست و....
سه شنبه, ۲۱ آبان
در شهر تاریخی نورولت در پنسیلوانیا در سال ۱۹۶۲ مادر جک گانتوس دوازده ساله را به خاطر خلافی که انجام می‌دهد محکوم می‌کند تمام تابستان را در حبس خانگی سپری کند بنابراین زمانی که دوشیزه ولکر، همسایه مسن‌شان از او می‌خواهد که برای کمک نزد او برود می‌پذیرد زیرا فرصتی است برای فرار از حبس.
سه شنبه, ۲۱ آبان
لس نهمین فرزند خانواده است. مادرش که از تولد دختر دیگری در خانواده دلخور است، از انتخاب نام برای آخرین فرزندش خودداری می کند و همه او را پیکا یا دختر می نامند.
چهارشنبه, ۱ آبان
زبان دارای چهار عنصر است: شنیدن و خواندن، مهارت‌های دریافتی زبان و گفتن و نوشتن مهارت‌های بیانی زبان هستند و بر یکدیگر تأثیر متقابل دارند.نوشتن، یعنی خلق سخن. اگر نویسنده سخن را بر پایه مشاهداتش بیافریند، گزارش نویسی کرده است، چنانچه بر پایهٔ تخیلاتش بنویسد، تخیلی نوشته است، و اگر بر پایه اندیشه‌هایش باشد، نوشته‌اش استدلالی می‌شود و مقاله نام دارد.
سه شنبه, ۱۲ شهریور
خندیدم و گفتم: «یعنی دوباره لجباری کنم؟ حالا بد است کمی عاقل شدهام؟!» پدرم گفت: «نه دست بر قضا خیلی هم خوب است اما سکوتت خوب نیست! جوانی به سن و سال تو که نباید این قدر کمحرف باشد!» کمی سکوت کردم و بعد در حالی که نفسم را بیرون میدادم، گفتم: «راستش را بخواهید هشام یک روز به من گفت: «اشکال بعضیها این است که آن قدر پرحرفی میکنند که دیگر رمقی برای فکر کردن ندارند.
سه شنبه, ۵ شهریور
تریسی دختر ده ساله ای است که پدر ندارد و مادر که توانایی نگهداری او را ندارد، او را به پرورشگاه سپرده است. تریسی همواره رویای با مادر بودن یا داشتن سرپرستی دلخواه را در سر می پروراند.
شنبه, ۲ شهریور
کاهن بزرگ در جایگاه خود نشسته است و چشم به حرکات «بدخشان» دوخته است. بدخشان جلو می آید و به کاهن احترام می گذارد. رییس کاهنان می پرسد: «چه تصمیمی گرفته ای؟» بدخشان مِن مِن کنان می گوید: «ای کاهن بزرگ، من تصمیم بهتری گرفته ام.»
چهارشنبه, ۳۰ مرداد
کتاب زمین کمک، از مجموعه ی کتاب های طبیعت ترسناک است که اطلاعاتی در باره ی گرمایش زمین، چگونگی مقابله با آن، سوخت های فسیلی، انرژی های تجدیدپذیر، چرخه ی آب، انقراض حیات وحش، جنگل های استوایی و بارانی به مخاطب می دهد. هم چنین برای صرفه جویی در مصرف انرژی، آب در خانه و خارج از خانه به خواننده نوجوان پیشنهادهایی می دهد.
سه شنبه, ۱ مرداد
اوا پس از یک تصادف وحشتناک، سرانجام پس از هشت ماه اغما به هوش می آید. او احساس می کند چیزی در او تغییر کرده و رفتار مادر نیز بر آن تأکید دارد. پزشکان برای زنده نگه داشتن او ناچار می شوند، بدن یک شامپانزه به نام کلی را به او پیوند بزنند.
سه شنبه, ۱ مرداد
مژده شانزده و مژگان هفده سال دارد و دو دخترخاله هستند. آن دو به همراه خانواده هایشان به سفر می روند. پدر که فراموش کرده داروی خود را بیاورد و مژگان را مقصر می داند و او را سرزنش می کند. فردای آن روز مژگان ناپدید می شود.
سه شنبه, ۱ مرداد
این کتاب در هفت فصل اطلاعاتی درباره‌ی نانومتر، فناوری نانو و علم نانو به مخاطب می دهد. هم چنین در کتاب به تاریخچه‌ی این فناوری و تفاوت آن با فناوری‌های دیگر، تغییر خواص مواد در ابعاد نانو و طبقه بندی نانو مواد، روش‌های تولید نانو ذرات، ابزارهای مشاهده نانو ذرات، کاربردهای فناوری نانو، کربن و گونه‌های آن، نانو و محیط زیست و در پایان به مشکلاتی که ممکن است این علم در آینده ایجاد کند، اشاره می‌کند.
چهارشنبه, ۵ تیر
کتاب بدن من در چهار بخش با نام های من از چه چیزی ساخته شدهام، چه چیزهایی مرا منحصر به فرد می سازند؟ مغز من چگونه کار می‌کند؟ و من چه شخصیتی دارم؟ اطلاعاتی درباره بدن انسان، عناصر و دستگاه‌های سازنده آن، موارد منحصر به فرد انسان‌ها مانند اثر انگشت، ژن ها، حافظه، هوش، شخصیت، مغز، ساختمان و چگونگی عملکرد آن و.... به مخاطب می‌دهد.
یکشنبه, ۵ خرداد
"ایدز توسط یک میکروب کوچک به نام اچ آی وی پدید می آید. این ویروس تنها در بدن انسان زندگی می کند و نمی تواند در بدن حشرات یا حیوانات زندگی کند. ٢٣٠٠٠ ویروس در کنار هم به اندازه یک نقطه جا می گیرند. هنگامی که اچ آی وی وارد خون شود، از بین بردن آن امکان پذیر نخواهد بود."
شنبه, ۴ خرداد