چند دقیقه ازساعت یک بعد ازظهر روز شنبه میگذرد، دریکی از خیابانهای مسکونی توکیو، پسر بچهای سوار بر دوچرخهاش درحرکت است. پسر بچه درمقابل خانهای متوقف میشود و از زنبیلی که به دوچرخهاش وصل است دوتا کتاب درمی آورد و به سرعت داخل خانه میشود. چند دقیقه بعد از طرف دیگر خیابان دختر بچهای به این سو میآید خواهر کوچکش هم همراه اوست. هردوشان بقچه پارچهای بزرگی به دست دارند و کتابها را توی بقچهها گذاشتهاند. آنها هم داخل خانه میشوند کم کم دخترها، پسرهای بیشتری به این خانه میآیند و شما میتوانید ازمیان پنجره باز خانه صدای حرفها وخندههای گرم و شاد این بچهها را بشنوید.
ماه مهر و بازگشایی دوباره مدرسه ها فرصت مناسبی است، برای این که به این بهانه پیرامون کتابخانه مدرسه و جایگاه و تأثیر آن در آموزش و پرورش و فرهنگ سازی گفت و گو کرد.
ضرورت این توجه از آن جا ناشی می شود که دو گروه عمده از کسانی که از ادبیات کودک و نوجوان بهره می برند و به نوعی با آن در ارتباط هستند، یعنی کودکان و نوجوانان و معلمان و مربیان با مدرسه و کتابخانه آن ارتباط دارند.
از گذشته های بسیار دور، آموختن علم و روش های گسترش دانش و تربیت دانش پژوه با دو شیوه امکان پذیر بوده است:
۱ – وجود آزمایشگاه (تحت هر عنوان) همراه با معلمان و مربیان آگاه.
با وجود پیوند تاریخی میان کتابخانه و امر آموزش، از زمان شکلگیری مدارس جدید در ایران، به دلیل اتکای بیش از اندازه بر متن واحد درسی، میانآموزش و پرورش و کتابخانه جدایی افتاده است.
مقدمه
جامعهی جهانی و تقاضاهای عصر اطلاعات در راستای توسعهی فزایندهی اقتصادی، فرهنگی و ارتباطی دنیای امروز، ساختار کتابداری و استفاده از اطلاعات را دگرگون کرده است.
بزرگ سالی که برای کودکان کتاب میخواند، موقعیت و مسؤلیتی را برای سهیم شدن در یک تجربهی عالی با کودکان میپذیرد.
اصلهای پذیرفته شده و یا جملههای قصاری هست که هر بار صحبت از کتاب میشود آنها را بیان میکنند. مثل اینکه « کتابخوانی بسیار مفید است» کتاب موجب پیشرفت علمی، فرهنگی و اجتماعی میشود.
در ادامهی پژوهش دانش آموزی، شناخت ویژگیهای کودک و نوجوان بسیار مهم است. مثلا در کلاس، بچهها با توانایی مختلف حضور دارند.
گرچه هیچ اجبار هنجاری غریزی برای تشخیص چگونگی خواندن متون ادبی وجود ندارد، اما به محض آنکه خواندن متنی را شروع می کنیم،
مراقبت یا کار با کودک بیمار، تجربهای است که تقریباً همهی کسانی که با کودک سروکار دارند، به درجات مختلف به آن دست یافتهاند. بیماری یک امر دائمی و مطلق محسوب نمیشود و کیفیتی تغییر پذیر است یا دست کم حکم کلی این نیست که بیمار همیشه بیمار بماند.
ترویج کتابهای علمی برای کودکان و نوجوانان
بسیاری از کودکان و نوجوانان به خواندن کتاب های علمی علاقه مندند. اما چگونه می توان خواندن کتاب های علمی را نیز به فعالیتی سرگرم کننده و لذت بخش تبدیل کرد؟
نخستین گام در علاقهمند کردن کودکان به خواندن و ایجاد علاقه به مطالعه در آنها، انتخاب کتابهای شادی بخش، سازگار با روحیه ی جست وجوگر و پرتحرک آنها، پاسخگو به پرسشها و نیازهای شان و تهی از آموزشهای خشک و مستقیم و پند و اندرز است.
اگر واژه زیباییشناختی به معنای هنر و زیبایی باشد، پس نگاه به تصویرهای زیبا در کتابهای کودکان نیز زیباییشناختی است.
یادگیری خواندن، فرآیندی طولانی است که مستلزم کسب مهارتهایی است.
برای تبدیل شدن به کتابخوانی ماهر، کودک باید بیاموزد:
خواندن زندگینامه های خود نوشت (اتوبیوگرافی) یا دیگر نوشت (بیوگرافی) برای آشنایی كودكان و نوجوانان با بزرگانی كه در جامعه ی پیرامون خود، كشورشان یا جهان تأثیرگذار بوده اند، از چند دیدگاه اهمیت و ضرورت دارد:
مروجان کتابخوانی و دست اندر کاران آموزش کودکان همواره از پدر و مادرها می خواهند شیوه ای در پیش گیرند تا کودکان با کتاب و کتاب خوانی خو بگیرند.
گاه در سوی دیگر این جریان پدر و مادرانی را می بینیم که می گویند کودکشان از خواندن گریزان است و یا اینکه نمی تواند تا پایان به یک داستان گوش دهد.
کتابهای تصویری، شکل ادبی یگانهای ارائه میدهند که در آن، داستان و هنر با هم آمیخته میشوند. در این گونه کتابها، تصاویر به اندازهی متن اهمیت دارند و با هم به روایت داستان میپردازند.
هنگام خواندن کتابهای تصویری برای کودکان، سیر در تصاویر را فراموش نکنید.
در این مقاله، چند روش به کارگیری تصاویر برای درگیر کردن بیشتر کودک، و غنیتر ساختن تجربهی خواندن برای وی، ارائه میشود.
شما در جایگاه پدر و مادر یا مربی، نقش بسیار مهمی در کمک به خواندن کودک تان دارید. تشویق کودکان برای دوست داشتن هر چه بیشتر کتاب و علاقه به زبان نوشتاری، به بنای پایه ای محکم برای یادگیری خواندن می انجامد.
آسیب شناسی ادبیات کودکان در ایران نشان می دهد که بیش تر خانواده های ایرانی ادبیات کودکان و کارکردهای آن را نمی شناسند و بنابراین در هنگام گزینش کتاب برای کودکان گاهی به بدترین انتخاب ها دست می زنند که خود سبب بیزاری کودک از کتاب می شود.
پژوهشگران چهار عامل سن، جنسیت، هوش و شرایط اجتماعی را در گرایش نوجوانان به مطالعه مؤثر دانستهاند.
پژوهشها این باور را تأیید میکنند که کودکان و نوجوانان هرچه بیشتر بخوانند، مهارت بیشتری در خواندن به دست می آورند و بیشتر لذت میبرند.
متاسفانه، خلاف این موضوع نیز درست است: بچهها هر اندازه کمتر کتاب بخوانند، مهارتهای خواندن در آنها کاهش مییابد و خواندن برایشان کاری رنج آورمیشود و کم کم از آن دوری میکنند.
آیا برای تشویق فرزندان به خواندن میتوان کاری انجام داد؟
نخست بهتر است سبب بیعلاقگی فرزندتان را به خواندن بیابید. این شناخت به شما کمک میکند راه یا راه هایی را برای تشویق فرزندتان بیابید تا بتواند لذت مطالعه را کشف کند.