داستانهای وینی پو، خواندنیهای مناسب و لذت بخشی برای کودکان اند، داستانهایی که کودکان در آن با ترسها و نگرانی هایشان روبهرو میشوند و ماجراهای جالبی با ارزشهای اخلاقی را تجربه میکنند.
«آلن الکساندر میلن» خالق شخصیت وینی پو با قدرت تخیل و حس شوخطبعی و بیان داستان در داستان، بستر مناسبی برای آموزش رفتارهای اجتماعی به کودکان ارایه میکند. میتوان گفت که مخاطب جملات ساده، اما فلسفی کتاب بیشتر بزرگسالانی هستند که آن را برای کودکانشان میخوانند.
«یکی بود یکی نبود، در زمانهای خیلی دور، تقریبا جمعهی گذشته، وینی پو در جنگلی زندگی می کرد...» دنیای پو، دنیایی پر از شوخیهای ساده و دلبستگیهاست که برای همیشه در ذهن و قلب کودکان بیشماری باقی میماند. دنیایی که در آن وینی پو و دوستانش همانند تیگر و پیگلت، همراه با کریستوفر رابین ماجراهای فراموش نشدنیای را در جنگل هاندارد آکروود تجربه میکنند. کتابهای پو هدیهی یک پدر به پسرش هستند.
آنها برای کودکان نوشته شدهاند و بازتابدهندهی نگرانیها، ترسها، بازیهای دوران کودکی و راهنمایی برای این دوراناند. بستر داستانی ایجاد شده به آسانی حال و هوای دنیای سادهی کودکان را بازگو میکند، دنیایی که با کنجکاویها، دلبستگیها و ماجراجوییهای کوچک، اما جذاب همراه است.
دربارهی نویسنده
آلن الکساندر میلن (۱۹۵۶-۱۸۸۲) نویسندهای انگلیسی است که برای مجموعه کتابهایش دربارهی خرسی به نام «وینی پو» مشهور است. میلن تحصیلات اولیه اش را مدیون استاد جوانش اج. جی. ولز می دانست که در بین سال های ۹۰-۱۸۸۹ در مدرسهی کوچکی تدریس میکرد که او هم به آنجا میرفت. سالها بعد او ولز را این گونه توصیف می کرد: «نویسندهای بزرگ و دوستی بزرگ.» میلن سپس به مدرسه ی وستمینستر و بعدها کالج ترینیتی کمبریج رفت. او که در آنجا ریاضیات می خواند، با همکاری برادرش کنت " مقاله هایی با نام مستعار «ای. کی. ام» (حروف اول نام و نام خانوادگی شان) برای مجله ای دانشجویی به نام گرانتا مینوشت. (توایت، ۲۰۰۸) کارهای او مورد توجه مجلهی فکاهی پانچ " قرار گرفت.
بنابراین در سال ۱۹۰۳ بعد از فارغالتحصیل شدن از کمبریج به نوشتن شعر طنز و مقاله در پانچ پرداخت و در سال ۱۹۰۶ به عنوان دستیار ویرایشگر مشغول به کار شد. میلن در سال ۱۹۱۳ با دورتی دافنه دوسلینکورت ازدواج کرد و تنها پسرشان کریستوفر رابین در سال ۱۹۲۰ متولد شد. او در جنگ جهانی اول به ارتش بریتانیا ملحق شد، اما بعد از بیماریای تضعیف کننده در فوریه ی ۱۹۱۹ از ارتش مرخص شد. او پیش از موفقیت عظیم کتابهای پو هم نویسندهای برجسته و نمایشنامه نویسی بود. او در این مدت ۱۸ نمایشنامه نوشت که بسیاری از آنها در اروپا و امریکا اجرا شدند و سه رمان از جمله «راز خانهی قرمز» (۱۹۲۲) را نوشت.
نخستین اثرش برای کودکان مجموعه شعر کودکان به نام «وقتی ما خیلی جوان بودیم» به همراه تصاویر کارتونیست مجلهی پانچ، ای. اچ. شپارد بود که در سال ۱۹۲۴ منتشر شد. همچنین مجموعهای از داستانهای کوتاه به نام «گالری کودکان» را برای کودکان نوشت و داستانهای دیگری که بخشی از کتابهای وینی پو شدند.
در ۱۴ اکتبر ۱۹۲۶ کتاب «وینی پو» توسط انتشارات میوتن منتشر و به دنبال آن «خانه ای در خلوت پو» در سال ۱۹۳۷ چاپ شد. او مجموعه شعر «حالا ما شش نفریم» را در سال بعد نوشت، درحالی که تصویرگر همه ی این کتابها شپارد بود. تصاویر کتابها نخست به صورت سیاه و سفید چاپ شدند.
«وینی پو» اولین بار در سال ۱۹۳۲ با تصاویر رنگی ظاهر شد، زمانی که اسلزینگر او را با لباس قرمز شناخته شدهاش تصویر کرد؛ همچنین در سال ۱۹۳۳ برادران پارکر بازی وینی پو را در حالی ارایه دادند که لباس پو قرمز رنگ بود. شپارد هم «وینی پو» را در اولین کتابهای رنگی با لباس قرمز کشید که به طور متوالی در چاپهای رنگی بعدی به همان شکل ظاهر شد.
خلق وينی پو
میلن همیشه بیان می کرد که همسر و پسرش کریستوفر رابین، منبع الهام شعرها و داستانهای او هستند. او شخصیتهای اصلی کتابهای وینی پو را بر اساس نام پسرش کریستوفر رابین و خرس عروسکی او نوشت. عروسکی که ابتدا ادوارد نام داشت، اما بعد از اینکه کریستوفر رابین، خرس قهوهای معروف را در باغ وحش لندن دید، نامش را وینی گذاشت. داستان این خرس مربوط به زمان جنگ جهانی اول بود.
ارتشیان وینیپگ در مانیتوبای کانادا در حال جابهجایی به شرق کانادا برای اعزام به اروپا بودند که در هنگام توقف قطارشان در وایت ریور، اونتاریو، ستوان هری کولبورن " توله خرس سیاه مادهای را از شکارچیای که خرس مادر را کشته بود به مبلغ ۲۰ دلار خریداری کرد. او این توله خرس را به یاد شهرش وینیپگ نامگذاری کرد و او را به اختصار وینی نامید. وینی به نشان خوششانسی ارتش تبدیل شد و همراه آنان به انگلستان رفت.
هنگامی که ارتش در دسامبر ۱۹۱۹ برای نبرد عازم فرانسه میشد، ستوان کولبورن وینی را به باغ وحش لندن سپرد. وینی به یکی از جاذبههای باغوحش تبدیل شد و افراد زیادی تا سال ۱۹۳۴ که زنده بود، برای تماشای او به باغ وحش میرفتند. یکی از این علاقهمندان کریستوفر رابین، پسر میلن بود. وینی حیوان محبوب او در باغ وحشی بود و همین موضوع سبب شد تا کریستوفر رابین، خرس عروسکی اش را که ابتدا ادوارد نام داشت با الهام از نام این خرس و قویی به نام «پو» که در همان باغوحش نگهداری می شد، وینی پو بنامد.
میلن به ندرت برای پسرش داستان و شعر میخواند و ترجیح میداد او را با کارهای پی. جی. وودهاوس از نویسندگان مورد علاقه ی خودش سرگرم کند. این تعریف به صورت متقابل وجود داشت و وودهاوس، میلن را نویسنده ی مورد علاقهاش مینامیده است. کریستوفر رابین به خواندن این الگوها ادامه داد و بعدها داستانهای وودهاوس را برای دخترش کلر می خواند. در یک نامه کریستوفر رابین نوشته است: «پدرم برای کودکان کتاب نمینوشت. او برای بازار خاصی نمینوشت، او چیزی دربارهی بازار نمیدانست. او من را می شناخت و دربارهی من میدانست. او هر چیز دیگری را نادیده میگرفت، شاید به جز زندگی.»
حقوق انتشار کتابهای وینی پو
کتابهای وینی پو از زمان چاپشان مورد علاقهی خوانندگان بزرگ و کوچک قرار گرفتند و تقریبا به تمام زبانهای شناخته شده ترجمه شدند. کتاب «وینی پو» در سال ۱۹۵۸ توسط الکساندر لنارد به لاتین ترجمه شد و تنها کتاب لاتین زبانی شد که در لیست پرفروشترین های نیویورک تایمز قرار گرفت. (مک دوال، ۱۹۸۴) در یک نظرسنجی در سال ۱۹۹۶ کتابهای «وینی پو» در رتبهی هفدهم لیست صد کتاب محبوب منتشر شده در قرن بیستم قرار گرفتند.
تخمین زده شده که از آغاز فروش این کتابها بیش از هفتاد میلیون نسخه فروخته شده و مکانی را در قلب کودکان و قفسهی کتاب میلیونها نفر پیدا کردند. در ژانویهی ۱۹۳۰ استفان اسلزینگر از تلویزیون بازرگانی امریکا و کانادا، حقوق کتابهای «وینی پو» را به ارزش ۱۰۰۰ دلار و ۶۶ درصد از درآمد اسلزینگر از میلن خریداری کرد. در نوامبر ۱۹۳۱ «وینی پو» در یک سال بازاری ارزش ۵۰ میلیون دلار داشت. سلزینگر تجارت پو و دوستانش را برای سی سال ادامه داد و اولین عروسک پو، بازی، پازل و انیمیشن آن را خلق کرد. (مک الوی، ۱۹۳۶) در سال ۱۹۶۱ کمپانی دیزنی، حقوق وینی پو را از سلزینگر برای مقصود تجاری بر اساس شخصیتهای داستانهای آن درخواست نمود.
بعد از مرگ سلزینگر در سال ۱۹۵۳، همسرش توسعهی شخصیتها را ادامه داد، اما در سال ۱۹۶۱ حقوق آن را در وفاداری به قرارداد اول و دوم بین دیزنی و سلزینگر به کمپانی والت دیزنی سپرد. همان سال بیوهی میلن هم، حقوقی شامل حقوق انیمیشن را به دیزنی داد. دیزنی از سال ۱۹۶۶ انیمیشنهای زیادی را از وینی پو و دوستانش تهیه کرده است، از آن جمله فیلمهای بلند شامل: ۱۹۷۷: ماجراهای بسیار وینی پو: سهگانه ی درخت عسل، روز پر باد و تیگرهم، ۱۹۷۷: ماجراهای بزرگ پو: در جستجوی کریستوفر رابین، ۲۰۰۰: فیلم تیگر. ۲۰۰۳: فیلم بزرگ پیگلت. ۲۰۰۵: فیلم هفالامپ پو". ۲۰۱۱: وینی پو. در ۵ اکتبر ۲۰۰۹ دیوید بندیکتاس دنبالهای با نام «بازگشت به جنگل هاندرد آکروود» را بدون تغییر شخصیتهای اصلی کتابهای «وینی پو» منتشر کرد. تصاویر کتاب توسط مارک برگس به همان سبک شپارد کشیده شد. (کندی ، ۲۰۰۹)
زمینه ی داستانهای وینی پو: جنگل اشدون
زمینه ی داستانهای وینی پو، جنگل اشدون در ساسکس انگلیسی است. جنگلی که در ناحیهای آرام در حدود پنجاه کیلومتری جنوب لندن واقع شده است. خانه ی روستایی که میلن در ۱۹۲۵ خریده بود، در حدود یک مایلی شمال جنگل قرار داشت. بر طبق گفتههای کریستوفر رابین، پدرش به زندگی در لندن ادامه داد... اما خانواده به همراه پرستار بچه هر صبح شنبه به مزرعه میرفتند و دوشنبه عصر بازمیگشتند. آنها یک ماه بهار و دو ماه تابستان را در آنجا می گذراندند. (ویلوارد، ۱۹۸۹)
بسیاری از مکانهای داستانهای پو می توانند به موقعیتهای اطراف جنگل ربط داده شوند. همان طور که کریستوفر رابین در خاطراتش نوشته «جنگل پو و اشدون یکی هستند.» برای مثال جنگل هاندرد آکروود داستان وینی پودر واقعیت همان جنگل فایوهاندرد آکروود است. انبوهی از درختان در آنجا وجود دارد که در کتاب به مکان افسون شدهی کریستوفر رابین تبدیل شده است. شپارد برای طراحی منظرههای کتاب های پو، مستقیما از مناظر جنگل اشدون الهام گرفته است. در حال حاضر بعضی از طراحی های شپارد از درختان کاج و دیگر صحنههای جنگل در موزهی ویکتوریا و آلبرت لندن نگهداری می شوند.
دربارهی وینی پو و دوستانش
جانورانی که همانند انسانها سخن میگویند، اما برخی از ویژگیهای جانوری خود را نگه داشتهاند، از دوست داشتنی ترین شخصیتهای فانتزی هستند. (نورتون، ۱۳۸۲) در اوایل قرن بیستم از محبوبترین شخصیتهای داستانی در کتابهای کودکان، حیوانات بودند، هر دو نوع که صحبت میکنند و یا نمیکنند. میلن با قدرت تخیل خود با خلق شخصیتهایی دوست داشتنی از حیوانات سخنگو و ایجاد زمینهای از دنیای واقعی و ایجاد هدفهایی برای این شخصیتها نگاه جدیدی به دنیای کودکان ارایه داده است.
شخصیتهای حیوانی خلق شده توسط میلن، همان ویژگیها و کنشهایی را که کودک با آنها آشنایی دارد را بازتاب میدهند. ترس، هیجان، بیدقتی، ماجراجویی، احساساتی که کودکان نیز با آنها درگیرند. این احساسات و فضاسازیها، خوانندگان را با شخصیتها همراه میسازد. ماجراهای این کتابها دربارهی خرسی به نام وینی پو و دوستانش است.
وینی پو که به اختصار پو نامیده میشود، خرسی با مغز خیلی کوچک است که شخصیتی متفکر و دوستانه دارد که علاقهاش به عسل گاهی اوقات او را دچار دردسر میکند. او با اینکه به قول خودش مغزی کوچک دارد، گاهی جملات اندیشمندانهای میگوید و بیشتر اوقات به صورت اتفاقی نتیجهی بسیاری از کارهای درست دوستانش (به خصوص پیگلت) به حساب او گذاشته میشود. او خرسی نه چندان باهوش است که به یکی از محبوبترین شخصیتها در ادبیات کودکان تبدیل شده است. تکیه کلامهای معروف او «اوه، پسر» و «فکر، فکر، فکر» هستند.
به نظر میرسد که در اولین بخشی از کتاب «وینی پو»، میلن توضیح میدهد که چرا وینی پو اغلب فقط با نام «پو» در کتاب ظاهر میشود: «اما بازوهای او خیلی سفت بود... آنها بیشتر از یک هفته در هوا ثابت می مانند و هر وقت یک حشرهای روی بینیاش می نشست، او مجبور بود آن را فوت کند: فکرمی کنم - اما مطمئن نیستم - این دلیلی است که او را همیشه پو صدا می کنند.»
پیگلت خوک کوچک بسیار خجالتی با صدایی لکنت دار است که با وجود جثهای کوچکش ، اغلب بر ترسهایش غلبه می کند و میخواهد شجاع باشد. در تصویرگریهای رنگی شپارد، او به رنگ صورتی کمرنگ کشیده شده است. پیگلت بعد از «روو» کوچکترین حیوان جنگل است، اگرچه اندازهشان آنقدر به هم نزدیک است که وقتی او به جای «روو» وارد کیسه ی کانگوروی مادر - کانگا - می شود، کانگا ابتدا متوجه نمیشود. صدای او به صدایی مانند جیک جیک تشبیه میشود. پیگلت خودش میتواند بخواند و بنویسد، او در خانهی بسیار بزرگی در وسط درخت راش زندگی میکند.
ایور الاغی با شخصیت بدبین، غمگین، افسرده و خاکستری رنگ است که بسیار آهسته صحبت می کند. او از لحاظ فیزیکی در تصاویرشپارد دارای دمی دراز است که در انتهایش یک پاپیون صورتی رنگ دارد. ایور دمش را خیلی دوست دارد، ولی همیشه دمش از بدنش جدا میشود و او هم مستعد برای گم کردنش است. کریستوفر رابین میتواند دم او را با یک پونز دوباره وصل کند. ایور ظاهرا قادر به نوشتن است یا دستکم حروف را تشخیص میدهد. او در گوشهای از جنوب شرقی جنگل هاندارد آکروود زندگی میکند و خانه ی چوبیای دارد که پو و پیگلت آن را برایش ساختهاند. خانهای که به طور مرتب خراب می شود (تقریبا بیشتر اوقات تیگر آن را خراب می کند) و او دوباره آن را میسازد.
«تیگر» ببری است که در بخش دوم کتاب «خانه ای در خلوت پو» معرفی میشود. مشخصهی ظاهری او رنگ نارنجی و خطهای سیاه، چشمهای کوچک، چانهای بلند و دم فنری است. او عاشق پریدن است، کاری که به قول خودش ببرها آن را بهتر انجام میدهند. تیگر نیمهشبب جلوی در خانه ی پو خودش را با یک پرش معرفی میکند. تیگر ظاهرا راه میرود یا اغلب روی دمش میپرد، اگرچه پیگلت و رابیت او را بزرگ توصیف می کنند، در تصاویر شپارد به نظر خیلی بزرگ نمیآید.
به عقیدهی پو چون تیگر همیشه میپرد به نظر بزرگتر میآید. از لحاظ شخصیتی، تیگر شاد، خوش برخورد، اهل رقابت دوستانه است و اعتماد به نفس زیادی دارد. بعضی از کارهایی که او علاقه به انجامشان دارد مثل پرواز کردن، پریدن بیشتر از کانگورو، شنا کردن و بالا رفتن از درخت هستند، البته غیر از آخری برای بقیهی کارها واقعا تلاشی نمیکند.
او هم مانند پو، ایور و کانگا با الهام از عروسکهای کریستوفر رابین خلق شده است. لغت «tiger» به معنای بر در کتاب استفاده نمیشود، اما اسم تیگر (Tigger) او را به عنوان بر توصیف میکند. غیر از تیگر ببر دیگری در داستان وجود ندارد و در یک اظهار نظر، تیگر بیان می کند که او تنها یکی است، با وجود این در صحبتهایش به طور مداوم از حالت جمع استفاده میکند: «ببرها عسل دوست ندارند» یا «بنابراین، چیزی که ببرها دوست دارند.»
«رابیت» خرگوش مسئولیت پذیر، عملگرا و از دیگر دوستان پو است و خودش فکر میکند که باهوش ترین حیوان در جنگل هاند رد اکروود است. در تصاویر شپارد، او به صورت خرگوشی عادی با گوشهای دراز تصویر شده که روی دو پا راه میرود و از پنجهای جلویش به جای دست استفاده می کند. رابیت درحالی که نسبت به دوستانش وفادار است، نسبت به پذیرش تازهواردها بی میلی است؛ مثلا دربارهی ورود کانگا و پسرش رو و کوچولو در کتاب اول و تیگر در کتاب دوم. با وجود این در ادامهی داستان با همه ی آنها مهربان است، اما وقتی تیگر درون باغچهی عزیز او میپرد، ناخواسته باعث عصبانیت شدید رابیت میشود.
او بیشتر اوقات بقیه را به خاطر کارهای اشتباهشان به شدت سرزنش میکند، بیشتر به خودش اهمیت میدهد و کمتر به احساسات بقیه توجه میکند. رابیت علاقه دارد همه چیز را برنامهریزی کند و یک سازمان دهنده است و اغلب نقشهای با جزییات طراحی میکند که توسط بقیه نادیده گرفته میشود. هر چند جنبهی آرامی دارد و وقتی دوستانش به کمکش نیاز دارند به آنها کمک می کند. رابیت علاقه دارد که پو و پیگلت در نقشههایش شرکت کنند، اما وقتی مسئله به فکر کردن مربوط باشد، او پیش جغد میرود.
جغد از دیگر شخصیتهای داستان است که بر اساس این عقیده پرداخته شده که جغدها موجوداتی عاقلاند، اما گاهی اوقات در طی داستان هوش او مورد سئوال قرار میگیرد. او همیشه از اینکه نصیحتها و عقاید خودش را ابراز کند و دربارهی خانوادهاش داستان تعریف کند، خوشحال میشود.
برای مثال این نکته با این شرح راوی مشخص میشود که جغد از صفحه ی ۴۱ تا ۶۲ حرف زد. جغد همانند یک معلم عمل میکند و او هم مانند خرگوش معتقد است که باهوشترین حیوان جنگل است. در تصویرگریها به نظر میرسد. جغد از بقیه جاندارتر است. این ایده توسط شرحی که رابیت می دهد، مشخص تر می شود: «من و تو مغز داریم، بقیه چوبپنبه.» تصویر جغد هنگام نوشتن، او را در حالی نشان میدهد که مداد را با پنجههایش نگه می دارد نه بالش.
«روو» بچه کانگورویی است که همراه مادرش کانگا به جنگل هاندارد آکروود میآید. او بسیار مهربان و با تیگر خیلی صمیمی است (قابل توجه است که او خودش را شاگرد تیگر میداند) و البته ماجراجو و به رنگ قهوهای با شکم صورتی و یک بلوز آبی رنگ کشیده شده است. کانگا، مادر روو تنها حیوان مادهی جنگل است. کریستوفر رابین تنها شخصیت انسانی داستان، کودکی خوش رو، دلسوز، ماجراجو و خلاق است. در بخش آخر کتاب اشاره میشود که کریستوفر رابین انقدر بزرگ شده که باید به مدرسه برود و حیوانات جنگل برایش مهمانی خداحافظی میگیرند.
کریستوفر رابین، پسر میلن، بعدها از اینکه پدرش از نام او و داستانهای دوران کودکیاش در داستان بهره برده گله کرده است. به نظر میرسید که او از توجهی که مردم به او می کردند ناراحت بود. کریستوفر رابین میلن سه کتاب بیوگرافی منتشر کرد. در کتاب «مکانهای اقسون شده» که در سال ۱۹۷۴ منتشر شد، او دوران کودکیاش و مشکلاتی را که به خاطر شهرت کتابهای «پو» برایش پیش آمد را شرح میدهد. هر چند او بعدها صاحب کتابفروشی شد و به طور مداوم طرفداران داستانهای «وینی پو» را ملاقات میکرد.
سبک میلن
داستانهای میلن طنز زیبایی دارند و با شگرد خاص نویسنده یعنی بیان داستان در داستان، لذت دنبال کردن ماجراهای آن را به خواننده میدهند. کریستوفر رابین که خودش یکی از شخصیت هاست - تنها شخصیت انسانی داستان - هر جا که لازم باشد در داستان دخالت میکند و نتیجه را به نفع شخصیتهای داستان تغییر میدهد. شخصیتهای داستان بازیهای کلامی خندهدار و مضحکی دارند و از اشتباهاتشان خواننده به خنده میافتد. (فروهر، ۱۳۸۸)
نویسنده در بخش اول کتاب «وینی پو» با عنوان «جایی که ما به وینی پو و تعدادی زنبور معرفی شدیم و داستانها شروع شد»، توضیح میدهد که داستانها با خواهش کریستوفر رابین از نویسنده برای گفتن داستانهای وینی پو آغاز میشود.
و نویسنده شروع به گفتن داستانهایی دربارهی وینی پو، دوستانش و کریستوفر رابین میکند که ظاهراً در جنگلی زندگی میکنند. نویسنده واقف به همه چیز است و دنیای جنگل به نظر میرسد به طور جامع تخیلی کودک است. هر شخصیت حیوانی با دقت خلق شده: پوی شکمو، پیگلت خجالتی و ترسوس. شخصیتهای حیوانی به کریستوفر رابین اجازه میدهند که نقش یک بزرگسال را بازی کند، در میان ترسیها گام بردارد و مشکلات را حل کند، درحالی که هنوز به حد کافی کودک می ماند که پیشنهاد بازی بدهد. روایت داستان توسط راوی تنها یک سبک روایتی راحت نیست که به خوانندگان کوچک در درک آنچه که در داستان رخ میدهد، کمک می کند.
او همچنین یکی از شخصیتهای درون داستان است؛ اگرچه راوی مرموز در صحنه ظاهر نمیشود، اما صدایش حضور دارد. به دنبال بخشهای متفاوت کتابها، کریستوفر رابین و حیواناتش ماجرایی بعد از ماجرای دیگر را پشت سر میگذارند. هر چیزی، از دزدیدن عسل از زنبورهای عصبانی تا خوشامدگویی به تیگر، ببر خوشحال، سیلی طولانی و حتی جستوجوی قطب شمال، هر چیزی در داستان به شدت وابسته به دوران کودکی است: شعر، منطق ابتدایی و به میزان زیادی ابعاد شخصیتی.
هر حیوانی شخصیت خاص خود را دارد: تیگر که از روی انگیزهی آنی و بدون تفکر قبلی عمل میکند. ایور روان رنجور، رابیت زودجوش، جغد از خود راضی، پیگلت متواضع و مشکل ترسش و البته پو، خرس سادهدلی، هر کدام از حیوانات به سادگی شخصیتی انسانی را بازتاب میدهند؛ برای مثال بعضی از رفتارهای خواهر یا برادر، همکلاسی یا یک دوست کودک، ماجراهای آنها درسهای واقعی زندگی هستند. داستانها به همان روشی که کودکان فکر و بازی میکنند درک مناسبی از زندگی را بازتاب میدهند. کودکان هوشمندانه به دنیایی غنی از تجربیات دوران کودکی راهنمایی میشوند. آنها علت و معلول و راه حلهای غیرجادویی برای مشکلاتی که در زندگی واقعی با آنها روبهرو میشوند را دریافت میکنند. مشخصهی شخصیتهای خوب داستان، شجاعت است. کتاب، فعالیتهای خلاقانه در دوران کودکی را تشویق میکند، اما فضیلت واقعی یاد گرفتن است، مخصوصاً یاد گرفتن نیکوکاری و تواضع.
نویسنده، خواننده را با تجربیات شیرین و گاهی دشوار، اما ارزشمند روبهرو می کند. بیان احساسات شخصیتهای حیوانی با فردیتی متمایز، اما ویژگیهای شبیه آنچه که کودکان از خود بروز میدهند، سبب همذاتپنداری خواننده کودک با آنها میشود. هدف بعضی از شوخطبعیها در مکالمات بین ، بیشتر بزرگسالانی است که کتاب را برای کودکانشان میخوانند. در داستانها اشارهی کمی به زندگی خانوادگی می شود. کریستوفر رابین در حالی که تنها یک کودک است، خودش در حقیقت سرپرست حیوانات است. این می تواند سرگرم کننده باشد که او خودش با ذهن یک کودک مشکلات را حل میکند، اما به طور آشکاری زندگی خانوادگی واقعی آموزش داده میشود. میلن به سادگی با غلوآمیز کردن ماجراها اهمیت حوادث کوچک در دنیای کودکان را نشان میدهد.
زیبایی داستانهای پو در این است که ماجراجوییها معمولا ریشه در چیزهای معمولی دارند مانند: هدیهی جشن تولد، احساس گرسنگی و جستوجو برای غذا برای مثال ماجراهای بهار در یک دنیای امن رخ میدهد، هوا به طور غیرقابل پیشبینی بد می شود و رد پاهای مرموزی ظاهر می شوند، اما حتی وقتی تهدیدها خطرناک هستند، ما به دنیای سیاهی قدم نمیگذاریم، معما حل میشود و هر کسی (دستکم پو) برای نهار (البته عسل) به خانهاش برمیگردد.
در بخشی از کتاب «وینی پو»، پو میخواهد کندوی عسل را از بالای درخت بردارد. او ابتدا از درخت بالا میرود، ولی موفق نمیشود؛ سپس با بادکنکهایی که از کریستوفر رابین میگیرد، خود را به بالای درخت می رساند، اما این بار هم دچار دردسر میشود و سرانجام هم دست خالی به خانه بازمیگردد.
پو میگوید: «وقتی که تو با یک بالون به دنبال عسل میری، مسئلهی مهم اینه که زنبورها نمیفهمند تو داری می آیی، حالا اگه یه بالون سبز داشته باشی، اونا ممکنه فکر کنن تو یک قسمت از درخت هستی و به تو توجهی نمیکنند و اگه یه بالون آبی داشته باشی، اون ها فکر میکنن تویه بخش از آسمونی و به تو توجهی نمیکنند.
سئوال اینه، تو چی رو بیشتر دوست داری؟» وقتی کریستوفر رابین میپرسد: اگه زنبوها شک کنن که یک خرس زیر بالونه چی؟ پو میگوید: «یعنی اون ها ممکنه بفهمند، ممکن نیست... تو که هیچ وقت به زنبورها نمیگی، من میخواهم شبیه یه ابر سیاه بشم. این اونها رو فریب میده...» داستانهای پو این گونه است. همه چیز در چند رویداد ساده و کوتاه و سپس همه چیز به حالت عادی برمیگردد و ماجراجویی تنها شامل یک صبح و یا عصر است. داستانهای ساده، معصومانه و اطمینان بخش که سبب شده تاکنون محبوب بمانند.
پو خرسی با مغزی کوچک، اما فیلسوفی
با نگه خاص نویسنده به شخصیتهای داستانهایش، کتابهای «پو» این قابلیت را دارند، بدون اینکه خواننده را خسته کنند، به آنها درباره ی اعتماد به نفس، کنجکاوی، زندگی اجتماعی و... نکات با ارزشی بیاموزند. کتابهای «پو» قالبی طنز دارند و با بازیهای کلامی و شیطنتها و هیجانات کودکانه همراهاند. اگر به کتابهای «پو» از دریچهی روانشناسی نگاه کنیم، بسیاری از جملات ساده و اندیشمندانه ی این کتابها را میتوان به صورت نکات آموزشی و مهارتهای زندگی خلاصه کرد.
جملاتی هر چند به نظر ساده، بسیار غنی و خلاقانه. نکاتی که برای کودکان آموزنده است و خوانندگان بزرگسالی با کودک درون را به فکر فرو میبرد. در این بخش به تعدادی از این جملات و نکات آموزشی آنها اشاره می کنیم:
فکر کنید.
«پیگلت: پو؟
پو: بله، پیگلت.
پیگلت: من دارم فکر می کنم.
پو: چه عادت خوبیه پیگلت.»
برای اینکه کودکان یادبگیرند چه طور فکر کنند، نیاز به تجربه دارند. از کودکان بخواهید دربارهی چیزهای جدیدی که میآموزند فکر کنند و دادههای جدید را با آنچه از قبل میدانستند، مقایسه کنند. این کار به آنها کمک میکند، ارتباط بین لغات یا مفاهیم را بشناسند و دریابند دو موضوع در چه مواردی با هم اشتراک و در چه مواردی با هم تفاوت دارند. با او دربارهی اتفاقاتی که در داستان افتاده و چیزهایی که از آنها یاد گرفته صحبت کنید، مثلاً دربارهای اینکه پیگلت با وجود جثهی کوچکش بر ترسش غلبه میکند.
درگیر جزییات نشوید
«شما نمیتوانید به هر کسی کمک کنید که بتواند سه شنبه را هجی کند، خوب اگر آن را درست هجی نکند، هجی کردن که همه چیز نیست. روزهایی وجود دارند که هجی کردن سه شنبه به سادگی به حساب نمیآید»
دربارهی اینکه چه چیزهایی در زندگی واقعاً مهم هستند، با کودکان صحبت کنید. به آنها بیاموزید که نباید زمان زیادی را صرف خردهگیری و از کاه کوه ساختن مشکلاتشان کنند. این آموزشی دوباره برای افراد بزرگسال است. میلن به ما می آموزد که باید بر چیزهای مثبتی تمرکز کنید که در زندگی تان دارید و میخواهید. برای رسیدن به آنها تلاش کنید و به جای انتقاد از آنها، با دقت در موردشان فکر کنید.
پیشرو باشید و قبل از دیگران حرکت کنید
«شما نمیتوانید در گوشه ی جنگل منتظر آمدن بقیه بمانید. گاهی اوقات شما مجبورید که به سمت آنها بروید»
منظور میلن این است که کودکان بیاموزند که گاهی اوقات بهتر است خودشان پیشقدم باشند؛ مثلا برای پیدا کردن یک دوست یا برای انجام یک کاره او میگوید که نباید منتظر افراد پیرامونتان باشید تا کاری که می خواهید را برای تان انجام دهند، این روش احساس خیلی خوبی به همراه ندارد.
مفیدترین و خوشایندترین حالت در زندگی زمانی است که پیشرو هستید. در این وضعیت احساس بهتری خواهید داشت و نتیجهی بهتری را فراهم میکنید. اگر بخواهید که پیشرو باشید، پس باید یک الگو باشید. به کودکان بیاموزید که گاهی اوقات آنها باید انگیزه را برای دیگران ایجاد کنند، چون پیشرو بودن در زندگی هیجان انگیزتر است.
گفتوگویی مثبت و ساده را ادامه دهید
« صحبت با شخصی که از لغات ساده و کوتاه به جای لغات طولانی و مشکل استفاده میکند، لذت بخش تر است. جملات سادهای شبیه: نظرتان در مورد ناهار چیست؟»
- دوستان در گفتوگوها و روابط خود چه میخواهند؟
- سخنان نامفهوم؟
- سخنان مثبت و گوش دادن و تبادل ایده؟
۱- به کودکان یاد دهید که مثبت فکر کنند و از جملات مثبت در گفتوگوهایشان استفاده کنند. آنها باید بدانند که بر چیزهای مثبت زندگی روزانه تمرکز کنند.
۲- به آنها بیاموزید وقتی که میدانند عصبانی اند، زمان مناسبی برای صحبت کردن نیست، پس از بیهوده گویی دست بردارند یا با عصبانیت با کسی گفتوگو نکنند.
۳- کودکان باید یاد بگیرند به افراد دیگر توجه کنند. اگر خیلی به خودشان توجه کنند، به آسانی فراموش میکنند که چگونه با دیگران صحبت بکنند و به نظر آنها احترام بگذارند. آسان ترین راه این است که توجه بیش از اندازه به ظاهر افرادی نکنند که با آنها صحبت میکنند و تعادل گفتوگو را حفظ کنند.
یک بار در یک زمان هیچ کاری انجام ندهید
«ارزش هیچ کاری انجام ندادن را نادیده نگیر، فقط قبول کن و به همه ی چیزهایی که نمی توانستی بشنوی، گوش بده و نگراننباشی»
کودکان باید بدانند تلاش برای رسیدن به اهداف و انجام دادن چیزهایی که دوست دارند، احساس خوبی به آنها میدهد، اما اگر در کارهای شان تعادل وجود داشته باشد، احساس بهتری خواهند داشت. بعضی اوقات هیچ کار خاصی انجام ندهید و تنها زمانی را با دوستان و خانواده بگذرانید.
ورزش کنید
«هر چند برای یک خرس ساخته که ورزشی کند، بدون ورزشی کردن چاق میشود.»
نکتهی آشکاری است، یکی از عوامل مهم زندگی سالمتر، انرژی بیشتر و زندگی خوشحالتر است. از مهمترین عوامل برای ورزش منظم پیدا کردن، ورزشی است که کودک دوستش دارد. چیزی که مناسبش باشد. آزمایش کنید و آنچه که دوست دارد و مناسبب شخصیت اوست را پیدا کنید. تغییر مثبت آسانتر است.
از چیزهای کوچک قدردانی کنی
«هیچ کس نمیتواند با یک باد کتک خوشحال نشود.»
بخش بزرگی از خوشحالی روزانه در مورد خوشحالی برای چیزهای کوچک است. کودکان باید یاد بگیرند که نباید فقط زمانی که به هدفی بزرگ میرسند یا وقتی که هدیه ی بزرگی دریافت می کنند، خوشحال شوند؛ به جای آن بر لحظات شادی تمرکز کنید که به خاطرشان قدردان هستید.
- غذا، هوا، سلامتی، خانواده و دوستان...
میلن به کودکان می آموزد که چیزهای شادی آوری وجود دارد، اگر فقط شروع به قدردانی کنند. شما میتوانید خیلی سریع به اطرافتان توجه کنید و به خاطر چیزهایی که دراطرافتان است، قدردانی کنید. وقتی شما این کار را میکنید، آنها از شما یاد می گیرند. ممکن است درست با غذایی که میخورید شروع کنید. جملات ساده و کوتاه این کتابها درسیهای عمیقی دارند. با کودکان دربارهی چیزهایی که از کتابها میفهمند صحبت کنید.
میلن در کنار تخیل پردازی، بستر مناسبی برای آموزش رفتارهای اجتماعی ارایه می کند. او با کمک شخصیتهای حیوانی که همیشه مورد توجه کودکان قرار میگیرند، با آنها سخن میگوید. هر کدام آنها شخصیتی مستقل دارند و با حفظ فردیت سعی می کنند به نوعی با یکدیگر همدلی و همراه باشند. خواننده کنشها و عکسالعملهای شخصیتها را با کنشهای دنیای خود میسنجد.
بعدها میلن به کالج قدیمیاش ترینیتی کمیریج بازگشت و دستنوشتهی «وینی پو و خانهای در خلوت پو» را به کتابخانهی کالج اهدا نمود. ارزش دست نوشتهها و تصاویر کتابهای پو بسیار زیاد است، برای مثال یکی از طراحیهای شپارد از وینی پو، تیگر و پیگلت در سال ۲۰۰۸ به مبلغ پنجاه هزار دلار در یک حراجی به فروش رفته است. میلن بعد از یک حادثه بازنشسته شد و جراحی مغزی در سال ۱۹۵۲ سبب ناتوانی او شد و به نظر میرسید که خیلی ناتوان شده است. او در ژانویهی ۱۹۵۶ درگذشت.
وینی پو پر از شادی است: پو به همراه پیگلت به شکار میرود، جشن تولد ایور، همراهی با کریستوفر رابین و دیگر دوستان برای یافتن قطب شمالی... پو فیلسوفی عجیب و دوستی باوقا باقی میماند که کودکان را عاشق خود میکند. داستانهای پو ترکیبی از ماجرا و ارزشهای اخلاقی است که به کودک در درک احساسات و تجربیاتش کمک میکند. میلن بعضی از به یاد ماندنیترین ماجراها، شعرها و نثرها را در ادبیات کودکان خلق کرده است.
او داستانها و شعرهایش را برای کودکان نمینوشت، بلکه قصد داشت آنها را برای کودک درون ما بنویسد. داستانهای پو، کتابهای مناسب و لذتبخشی برای کودکان، و هم بزرگسالانی است که بزرگ شدهاند و میخواهند با دوران سادهی کودکی خودشان پیوندی دوباره برقرار کنند. داستان هایی که کودکان در آن ترسها، امیدها و آرزوهای خود را میشناسند.
کتابهای «پو» توسط انتشارات هرمس منتشر شده است:
۱- الکساندر میلن، آلن، وینی پو، مترجم: میرعلی غروی؛ مصطفی مشهدی زاده، هرمس، کتابهای کیمیا، ۱۳۸۴.
۲- الکساندر میلن، آلن، بازهم وینی پو، مترجم: میرعلی غروی؛ مصطفی مشهدیزاده، هرمس، کتابهای کیمیا، ۱۳۸۴.
منابع:
۱ - دانش آموخته ی کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه آزاد اسلامی - واحد علوم و تحقیقات تهران forough.mehr۱@gmail.com 2- Winnie the Pooh 3-Alan Alexander Milne 4 - Tigger 5 - Piglet ۶ - Hundred AcreWood جنگل هزار جریبی (هر جریب ۴۰۴۷ مترمربع) ۷- H.G. Wel|IS تویسندهی انگلیسی خالق داستان های علمی همانند «ماشین زمان» (۱۹۴۶-۱۸۶۶) 8- Westminster
%帝 9 – Trinity
10- Kenneth 11 - A.K.M 12 - Granta 13 - Thwaite 14 - Punch 15 - Dorothy "Daphne" de Sélincourt 16 - E. H. Shepard 17 - Methuen ۱۸ - The House at Pooh Corner در ترجمه ی فارسی مترجم میرعلی غروی، عنوان کتاب را «باز هم وینی پو» ترجمه شده است 19 - Slesinger ۲۰- کمپانی اسباببازی و سرگرمی که در سال ۱۸۸۳ در امریکا تاسیس شده است. 21 - Winnipeg 22 - Manitoba 23 - White River, Ontario 24-Harry Colebourn 25 - Winnipeg, Manitoba ۲۶ - PG. Wodehouseنویسنده و فکاهی نویس انگلیسی که از مشهورترین رمانهایش «قلعه ی آرام» میباشد. (۱۹۷۵-۱۸۸۱) 27 - Alexander Lenard 28 - McDowell 29-Stephen Slesinger 30 - McElway 31 - Pooh's Heffalump 32 - David Benedictus 33-Mark Burgess 34 - Kennedy 35 - Ashdown 36 - Sussex 37 - Willard ۳۸ - پنج هزار جریب ۳۹ - منظور صدایی مانند «پو» است که هنگام فوت کردن ایجاد می شود. ۴۰- ارجاعات به متن کتاب توسط نویسنده ی مقاله از متن انگلیسی کتابها ترجمه شده است. 41 - Roo 42 - Eeyore ۴۳ - Rabbit در ترجمه های متفاوتی که از داستان های وینی پو شده، به او با نام رابیت و گاهی خرگوش ارجاع میدهند. 44 - Roo 45 - Kanga
منابع: ۱ - نورتون، دونا، شناخت ادبیات کودکان: گونه ها و کاربردها، ترجمه ی منصور راعی و دیگرانا، قلمرو، ۱۳۸۲. 1635/http://ketabak.org/tar Vij/node برگرفته از سایت کتابک، بخشی ادبیات کلاسیک جهان در معرفی کتاب وینی پو نوشته ی ژاله فروهر به تاریخ ۸۸/۱۰/۳۰ 2- Kennedy, Maev, 2009."Pooh sequel returns Christopher Robin to Hundred Acre Wood". The Guardian. 3. McDowell, Edwin. 1984."Winnie the Pooh Nearly XXV Years Later", New York Times. 4. McElway.St. Claire (26 October 1936)."The Literary Character in Business & Commerce". The New Yorker. 5-Milne, Christopher, 1974. The Enchanted Places, Eyre Methuen 6- Thwaite, Ann (January 2008). "Milne, Alan Alexander (1882-1956)"Oxford Dictionary of National Biography. Oxford, England: Oxford University Press.7- Willard, Barbara. 1989.The Forest - Ashdown in East Sussex. Sussex: % کتاب ماه کودک و نوجوان
Sweethaws Press. Quoted from the Introduction, p. xi, by Christopher Milne. ۱۳۹۲ تیر