تنبلی چشم و نشانه‌های پنهان آن در کودکان

وقتی کودک وارد مدرسه می‌شود و شروع به خواندن می‌کند آن‌هایی که چشمشان ضعیف است، معمولا هنگام خواندن دچار خستگی می‌شوند.

تنبلی چشم چیست؟

یک بیمار با مشکل آمبلیوپی (تنبلی چشم) عدم تقارن بالایی بین بینایی دو چشم دارد و همین باعث می‌شود دید یک چشم به خاطر عدم استفاده کاهش پیدا کند. نشانه‌های آمبلیوپی کم هستند و تشخیصشان نیز دشوار است. یکی از انواع تنبلی چشم که تشخیصش ساده‌تر است دو بینی است و زمانی پیش می‌آید که مسیر چشم مرتبا یا به صورت متناوب به طرف داخل یا خارج تغییر می‌کند.

تشخیص این مشکل برای والدین ساده است چون منحرف شدن چشم کودک را می‌بینند. تنبلی چشم معمولا فقط یکی از چشم‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما گاهی می‌تواند روی هر دو تاثیر بگذارد. پزشکان چشم توصیه می‌کنند والدین کودک از شش ماهگی چشمانش را مورد معاینه قرار دهند تا اگر مشکلی بود سریع متوجه شوند. بعد از حدود چهار ماهگی اگر چشمان کودک به خوبی نایستد، غیر طبیعی است و باید معاینه شود.

سرش را هنگام تماشای تلویزیون می‌چرخاند

اگر متوجه شدید فرزندتان در حال تماشای تلویزیون مرتب سرش را می‌چرخاند ممکن است علت یکی از نشانه‌های تنبلی چشم باشد. آن‌هایی که مشکل تنبلی چشم دارند یکی از چشم‌هایشان بر آن یکی چیره است و برای دیدن بهتر روی آن چشم حساب می‌کنند. کودکان معمولا برای به کار گرفتن چشم چیره، هنگام فعالیت‌هایی نظیر تماشای تلویزیون سر خود را می‌چرخانند.

مرتبا چشمانش را تنگ می‌کند، می‌مالد یا یکی از چشم‌ها را می‌پوشاند

بستن یک چشم هنگامی که بیرون زیر نور خورشید است، نگاه کردن به دوردست و یا مرتبا تنگ کردن چشم‌ها می‌تواند از نشانه‌های آمبلیوپی باشد. مرتب مالیدن یا گرفتن یک چشم با دست می‌تواند نشانه این باشد که یک چشم از چشم دیگر ضعیف‌تر است و کودک تلاش می‌کند تنظیم کند که دیدش بهبود بیابد.

با ریاضیات مشکل دارد

کمی نامیزان بودن چشم‌ها می‌تواند موجب دو بینی یا تاری دید شود، طوری که دیدن صفحه کتاب برای کودک دشوار می‌شود. گاهی دو بینی باعث می‌شود کودک یک چیز را دوتا ببیند و به اشتباه بیفتد. ریاضی یکی از مشکلات چنین کودکانی است، چون اعداد در سطوح مختلفی قرار گرفته‌اند و برای مغز انتقال از یک سطح به سطح دیگر دشوار است. تلاش برای تمرکز دوباره با چشم قوی‌تر موجب حواس پرتی می‌شود و کودک درک مطلب و دقتش را از دست می‌دهد.

در خواندن تاخیر دارد

وقتی کودک وارد مدرسه می‌شود و شروع به خواندن می‌کند آن‌هایی که چشمشان ضعیف است، معمولا هنگام خواندن دچار خستگی می‌شوند. تنبلی چشم باعث می‌شود کودک هنگام خواندن خط را گم کند، جاهایی را نادیده رد کند یا کلمات کوچک را دوباره بخواند و اشتباهات دیگری نظیر اضافه کردن و کم کردن جملات مرتکب شود. دقت کردن روی کلماتی که می‌خواند به انرژی بسیار بالایی نیاز دارد، بنابراین خواندن برای چنین کودکانی سخت است.

با مهارت‌های حرکتی ظریف مشکل دارد

علائم تنبلی چشم، شامل دشواری در مهارت‌های حرکتی ظریف مانند نوشتن نیز می‌شود. تنبلی چشم می‌تواند روی درک عمیق تاثیر بگذارد و هنگام نوشتن، ماندن روی یک خط را دشوار کند. اگر متوجه شدید کودکتان پایین یا بالای خط می‌نویسد، می‌تواند یکی از نشانه‌های آن باشد که چشمانش به خوبی با هم کار نمی‌کنند.

با دقت کردن مشکل دارد

تنبلی چشم‌ها می‌تواند باعث شود این‌طور به نظر بیاید که یک فرد مشکل توجه دارد. تنبلی چشم می‌تواند باعث شود کودک با جمع کردن حواسش هنگام یک تکلیف که نیازمند توجه بصری است در بلند مدت مشکل پیدا کند. اگر متوجه شدید تمرکز کودکتان هنگام خواندن یا دیگر وظایف بصری کاهش پیدا می‌کند ممکن است مشکل تنبلی چشم باشد.

با انجام بازی‌های ورزشی مشکل دارد

تنبلی چشم می‌تواند با قابلیت قضاوت فضا و عمق یک کودک تداخل پیدا کند و انجام فعالیت‌های ورزشی را برایش تبدیل به یک چالش دشوار کند. برای تشخیص اینکه هر چیز کجاست به همکاری هر دو چشم نیاز دارید. وقتی دو نقطه دید ندارید نمی‌توانید بگویید یک چیز چقدر از شما دور است و یا شما چقدر از آن دور هستید. برای مثال کودکی که تنبلی چشم دارد ممکن است هنگام استفاده از پله‌ها زمین بخورد و یا تاب هنگام حرکت کردن با او برخورد کند چون نمی‌تواند فاصله را درست تشخیص دهد.

درمان تنبلی چشم

تمرکز و برچسب گذاشتن – برچسب را معمولا روی چشم قوی‌تر می‌گذارند تا چشمی که ضعیف است قوت بگیرد – معمولا برای درمان آمبلیوپی مورد استفاده قرار می‌گیرند. عینک می‌تواند این عدم تعادل را تصحیح کند و تمرکز و گذاشتن برچسب، مغز را مجبور می‌کند تا از چشم ضعیف‌تر استفاده کند. درمان دو بینی بستگی به این دارد که چشم به طرف داخل چرخیده باشد یا خارج و اینکه انحراف دائمی است یا متناوب.

اگر انحراف متناوب بود می‌توان با عینک و ورزش درمانی مشکل را به مرور حل کرد. اگر انحراف به طرف داخل بود انجام عمل جراحی روش معمول تری است چون آموزش چشم‌ها برای اینکه نزدیک یکدیگر قرار بگیرند تا اینکه از یکدیگر فاصله بگیرند دشوارتر است. اگر با نشانه‌های تنبلی چشم مواجه شدید بهترین کار این است که با یک پزشک صحبت کنید و دستورات او را برای درمان این مشکل اجرا نمایید.