برای کودکان، احساس ترس از امتحانی بزرگ و سخت، عادی است ولی برخی از کودکان بیش از اندازه دچار اضطراب می‌شوند، که بر سلامتی، رفتار و نمرهٔ کودکان اثر می‌گذارد. اضطراب امتحان از زمانی که مدارس تاکید زیادی بر استاندارد کردن امتحانات کرده‌اند، شایع شده است. همهٔ شاگردان دچار این فشار می‌شوند، حتی شاگردانی که نمرات خوبی می‌گیرند گاهی این فشار را تجربه می‌کنند.
در زیر به شماری از نشانه‌هایی که نمایانگر استرس بیش از حد کودکان است، اشاره شده است:
- کودک به ویژه در روزهای امتحان از رفتن به مدرسه سرباز می زند
- روزهای نزدیک امتحان، برای هر چیز کوچکی گریه می‌کند؛
- رفتار خورد و خواب کودک روزهای قبل از امتحان تغییر پیدا می‌کند؛
- حتی ساده‌ترین تکالیفش را انجام نمی‌دهد؛
- دچار حواس پرتی شده و توانایی تمرکز کردن را ندارد؛
- خودش را دست کم گرفته و لقب "احمق" به خود می‌دهد؛
- در روزهای قبل از امتحان، دچار حالت تهوع و سر درد تنشی می‌شود؛
- در خانه تمرین‌ها را خوب انجام می‌دهد، ولی در امتحان واقعی عملکردش فرق می‌کند؛
- روی ورقه‌ها و پروژه‌ها خوب عمل می‌کند، ولی در امتحان نه.
جوسف کاسبارو، مدیر پیشین مدرسه‌ای در نیویورک می‌گوید: «مدرسه‌ها، نظام‌ها، معلم‌ها و اجتماع، بیش از پیش بر اساس نمرهٔ آزمون‌هایشان داوری می‌شوند، و سبب می‌شوند همه درگیر اضطراب شوند». او مشاهده کرد هنگامی که نمرهٔ آزمون‌های استاندارد، ارقام قدرتمند می‌شوند، یعنی شاگردان نمرهٔ قبولی را دریافت می‌کنند، به سطح بالاترارتقاء پیدا کرده و بر اعتبار و شهرت مدرسه افزوده می‌شود، در آن هنگام بیشتر دانش آموزان به گونه‌ای، اضطراب را تجربه کرده‌اند.
کاسبارو که هم اکنون مشاور تحصیلی است، می‌گوید: «به نظر می‌رسد که اضطراب به مشکلی غیر قابل کنترل تبدیل می‌شود» و «نمرهٔ آزمون، تک تک لحظه‌های بیداری را اشغال کرده است.»
کاسبارو برای کمک به کودکان، والدین و آموزگاران در درک این که اضطراب از کجا پدیدار می‌شود، کتابی با عنوان «اضطراب امتحان و کارهایی که می‌توانید برایش انجام دهید» نوشته است. او می‌گوید: « کم کردن اضطراب بچه‌ها، مورد علاقهٔ همه است».
پیشنهادهای کاسبارو برای کم کردن اضطراب امتحان در بچه‌ها، به شرح زیر است:
در آینه نگاه کن
والدین باید از خود بپرسند، آیا من عامل عمدهٔ اضطراب هستم؟، بعضی از والدین ناآگاهانه کودکان را مضطرب بار می‌آورند، مثلاً پیوسته دربارهٔ امتحان صحبت می‌کنند و طوری القا می‌کنند که انگار ارزش بچههایشان را با نمره و امتیاز آزمون‌ها اندازه می‌گیرند. کاسبارو می‌گوید: «والدین به شدت فکر می‌کنند آیندهٔ بچههایشان وابسته به آزمون‌ها و نحوی اجرای آن‌هاست». «و آن‌ها فکر می‌کنند اگر به بچه‌ها فشار وارد نکنند، وظیفهٔ خود را به خوبی انجام نداده‌اند.»
تعادل را پیدا کن
پیشرفت کودکتان را ستایش کنید، نه نمره آزمون‌اش را. با این کار به او می‌فهمانید که چیزهای دیگری چون: هنر، ورزش و ارتباطات هم، اهمیت ویژه خودشان را دارند.
روی کسانی تاکید کنید که امتحان‌های خود را با نمره‌های عالی نگذراندند. هیچ کس از روی عملکرد ضعیف‌های وارنر وان بران در آزمون‌های ریاضی دبیرستان، نمی‌توانست این نتیجه را بگیرد که روزی او یکی از دانشمندان موشک خواهد شد!. دنبال نمونه‌هایی از این دست در خانواده و اجتماع خود باشید و آن‌ها را به کودکتان معرفی کنید.
درباره حرفه‌های گوناگون صحبت کنید
تاکید روی پزشک‌ها، وکیل‌ها و دانشمندان و دیگر رشته‌هایی که پرستیژ و درآمد بالا دارند، وسوسه انگیز است. مطمئن شوید کودکان شما می‌دانند که گزینه‌های رضایت بخش شغلی دیگری هم وجود دارد و نکتهٔ مهم این است که آن‌ها از شغلی برگزیده‌اند خوشحال و راضی باشند.
انتظار نداشته باشید که همهٔ بچه‌ها در یک سطح و یکسان باشند
ممکن است کودکان‌تان را زیر یک سقف بزرگ کرده باشید ولی آن‌ها کاملاً متفاوت از یکدیگر به بار آیند. یکی از کودکان‌تان ممکن است بدون آمادگی زیاد، به خوبی از عهدهٔ آزمون برآید، در حالی که دیگری ممکن است برای گرفتن نمرهٔ متوسط تلاش زیادی بکند. از تحسین زیاد و مکرر کسانی که خوب امتحان می‌دهند، پرهیز کنید. گاهی کودکانی که در امتحان ضعیف عمل می‌کنند در شغل‌شان موفقیت بیشتری بدست می‌آورند. کاسبارو می‌گوید: «دربارهٔ علاقهٔ کودک خود واقع بین بوده و آن را تقویت کنید.»
شیوهٔ یادگیری کودک خود را بشناسید
بعضی از بچه‌ها مداخلهٔ زیاد والدین را نیاز دارند، بیشتر به این سبب که برای آن‌ها تمرکز بر روی مطلب بیشتر از چند دقیقه سخت است. و درحالی که برای گروهی از کودکان گرفتن نمرهٔ خوب انگیزه‌ای قوی برای مطالعه است و گروهی دیگر از کودکان را با کمک جایزه‌ای فوری مانند تماشای تلویزیون می‌توان به مطالعه تشویق کرد.
درکسب مهارت‌های مطالعه به کودکان خود کمک کنید
شما نمی‌توانید از بچه‌ها امتحان بگیرید ولی می‌توانید به آن‌ها یاد دهید چگونه برای امتحان آماده شوند. کاسبارو می‌گوید: «اگر روز پیش از امتحان خوب شروع شود، نتیجهٔ امتحان هم خوب می‌شود». به او یاد دهید عوامل مزاحمی را که تمرکز او را کاهش می‌دهند کاهش دهد و از پرخوانی در شب امتحان خود داری کند. اگر کودکان تلاش می‌کنند تا راهی برای یادگیری واژگان یا حقایق علمی بیابد کمکش کنید تا فلش کارت درست کند یا یک شیوهٔ بازی ارائه دهد. به کودک خود فن امتحان دادن را یاد دهید این فن وقتی مؤثر است که او جواب پرسش را نمی‌داند.
درباره شیوهٔ انجام تکالیف کودکان‌تان بازنگری کنی
بیشتروالدین اصرار دارند کودکان تکالیف را درست پس از مدرسه انجام دهند ولی بیشتر بچه‌ها به گفتهٔ کاسبارو در آن زمان خسته و از پا درآمده هستند و زمان مناسبی برای انجام تکالیف درسی نیست.
عادت‌های سالم را تقویت کنید
بچه‌ها نیاز دارند غذاهای سالم بخورند، پیوسته ورزش کنند و خواب مناسبی داشته باشند، والدین می‌توانند الگوی این عادت‌های سالم باشند و مطمئن شوند که کودکان فرصت گزینش سالم را دارند. مثلاً والدین می‌توانند یخچال را از خوراک سالم پر کنند.
اضطراب امتحان بخشی از زندگی دانش آموزی است
اما اگر کودک شما بیش از حد از استرس امتحان رنج می‌برد، ممکن است نیازمند کمک‌های جدی باشد. اضطراب زیاد می‌تواند مانع دستیابی کودکان به استعداد درونی خود در مدرسه شود و در سلامتی فیزیکی آن‌ها تأثیر بگذارد. شما می‌توانید با آموزش بعضی از فنون سازش با اضطراب امتحان، به کودک خود کمک کنید. شما نه تنها به آن‌ها کمک خواهید کرد از عهدهٔ امتحان‌ها برآیند بلکه آن‌ها را با فنونی مجهز می‌کنید که به که بدانند چگونه با هر مشکلی که در زندگی با آن رو به رو می‌شوند، رفتار کنند.
در پیوند با این مقاله بیشتر بخوانید:
راه‌هایی برای مقابله با استرس کودکان
چگونه اضطراب کودکان را کم کنیم؟
کتاب‌های پیشنهادی با این موضوع:
چه کار کنم اگر خیلی نگران می شوم (مجموعه راهنمای عملی کودکان)
