فعالیت‌های کتابخانه‌های «با من بخوان» استان کرمانشاه در هفته‌ی محیط‌زیست
زمین و محیط‌زیستی که در آن زندگی می‌کنیم در معرض خطر آلودگی و آسیب است. اما با پرورش نسلی دوست‌دار محیط‌زیست که خواهان حفظ طبیعت باشد و برای آن بکوشد می‌توان به تغییر این روند در آینده امیدوار بود. عشق به طبیعت و اهمیت توجه به حفظ محیط زیست را از کودکی باید آموخت. بلندخوانی کتاب و گفت‌وگو درباره‌ی طبیعت، عشق به سیاره‌ی آبی را در کودکان برمی‌انگیزاند. 5 ژوئن (15 خرداد) روز جهانی محیط‌زیست و آغاز هفته‌ی محیط زیست در ایران، فرصتی بود تا کتابداران کرمانشاهی کودکان و نوجوانان را با راه‌های حفاظت از محیط‌زیست و احترام به زمین آشنا کنند. این کتابداران خلاق ایده‌های جالبی داشتند و فعالیت‌ها و برنامه‌های متنوعی را به این مناسبت با کودکان و نوجوانان به اجرا درآوردند: از دعوت از مسئولان و کارشناسان محیط‌زیست منطقه گرفته، تا خواندن کتاب‌های داستانی و غیرداستانی با موضوع محیط‌زیست، گردش و تفریح در طبیعت و جمع‌آوری زباله‌ها، خمیربازی و ساخت شخصیت‌های کتاب‌های در پیوند با موضوع محیط‌زیست، درست کردن لانه‌ی پرنده با مواد بازیافتی، و کاشت کل و گیاه در گلدان‌های رنگارنگ!
گزارش فعالیت‌های کتابخانه‌های «با من بخوان» استان کرمانشاه در هفته‌ی محیط زیست، 16 تا 22 خرداد سال 1401 را در ادامه بخوانید.
دانه‌های سبز در دستان کودکان ثلاث باباجانی
کتابداران کتابخانه‌ی «با من بخوان» ثلاث باباجانی، هدی حسینی، رقیه امیری، شیوا تیموری، فعالیت‌های گوناگونی برای این هفته تدارک دیده بودند. کتابداران این کتابخانه در روز 16 خرداد کتاب «به‌به لیمو و کاکلی» را برای کودکان بلندخوانی کردند. در ادامه آقای هیوا بهرامی ریاست اداره‌ی محیط‌زیست شهرستان ثلاث که از قبل به مناسبت هفته‌ی محیط‌زیست به کتابخانه دعوت شده بود برای کودکان و خانواده‌ها درباره‌ی ویژگی‌های زیستگاه انسان‌ها و جانوران صحبت کرد. این صحبت‌ها زمینه‌ی گفت‌وگو و مشارکت کودکان درباره‌ی راه‌های محافظت از محیط‌زیست را فراهم کرد. در پایان گفت‌وگو نیز کودکان و نوجوانان تصمیم گرفتند یک روز از هفته را به پاک‌سازی بخش‌هایی از شهرشان اختصاص دهد.
فعالیت دیگر این کتابخانه به مناسبت هفته محیط‌زیست کاشت دانه‌های گیاهی در گلدان‌های زیبا و رنگارنگ بود. کودکان و کتابداران برای سبز شدن گلدان‌ها و زیباتر شدن حیاط کتابخانه لحظه‌شماری می‌کنند.
در ادامه‌ی هفته‌ی محیط‌زیست، در روز 18 خرداد نیز کتابداران کتاب «بازیافت برای کودکان» را بلندخوانی و درباره‌ی بازیافت و تفکیک زباله با کودکان گفت‌وگو کردند.
قول مهم کودکان زلان
در روز 17 خرداد 1401 در کتابخانه‌ی «با من بخوان» زلان کتاب «گنجشک که بال و پر داشت» برای کودکان بلندخوانی شد. کتابداران این کتابخانه، نسرین صدیقی، آمینه امیری، از حال و هوای آن روز کتابخانه این گونه نوشته‌اند: «پیش از بلندخوانی درباره‌ی محیط‌زیست، زباله‌ها، نگه‌داری از جانوران، نگه‌داری پرنده‌ها در قفس، آلودگی آب‌ها، قطع درختان با هم گفت‌وگو کردیم و نظرهای بچه‌ها را شنیدیم. صحبت‌های کودکان بیان‌گر شناخت و آگاهی آن‌ها نسبت به مسائل زیست‌محیطی بود. ما هر روز شاهد پیشرفت و تعهد بچه‌ها نسبت به این موارد هستیم. کودکان کتابخانه‌ی ما قول دادند آشغال خوراکی‌های‌شان را در محیط رها نکنند و اگر دوست‌شان یا کسی این کار را انجام داد محترمانه تذکر بدهند.»
کتابخوانی در باغ‌های سرسبز ریجاب
به مناسبت روز جهانی محیط‌زیست کتابداران و کودکان عضو کتابخانه‌ی «با من بخوان» ریجاب به‌اتفاق راهی باغ‌های سرسبز شهرشان شدند تا روزی پر از نشاط و بازی را در دل طبیعت سپری کنند. تعداد ۱۰ نفر از مادران فعال نیز در ساعات پایانی روز به جمع کودکان پیوستند. پس از برپایی چادرها کتابداران، هدی خاطری و فریبا زارعی، ابتدا دو عنوان از کتاب‌های در پیوند با محیط‌زیست را بلندخوانی کردند. سپس درباره‌ی راه‌کارهایی ساده برای محافظت از جنگل‌ها و رودخانه‌ها و دریاها با کودکان گفت‌وگو کردند. به گفته‌ی کتابداران «اغلب کودکان مثال‌های خوبی از مهربانی و رفتار درست با جانوران مطرح کردند و تجربه‌ها و خاطرات زیبایی داشتند... هنگامی که درباره‌ی راه‌های صحیح مصرف آب و آلوده نکردن رودخانه‌ها سخن به میان آمد، وجود رودخانه‌ی الوند و نقش حیاتی آن در زندگی همه‌ی ما مثال خوبی بود تا کودکان را به حفاظت از آب‌ها، آلوده نکردن اطراف رودخانه و جمع کردن زباله‌ها و... تشویق کنیم.» بخش دیگر گفت‌وگوی کتابداران و کودکان درباره‌ی گونه‌های کمیاب و نادر گیاهی و جانوری منطقه‌شان بود. ادامه‌ی روز به بازی‌های دست‌جمعی گذشت تا خاطره‌ی به یادماندنی این روز تکمیل شود. در پایان این روزِ سبز در دامان طبیعت، کودکان به همراه مربیان‌شان پلاستیک‌ها و زباله‌های دور و بر خود را جمع‌آوری کردند.
در روز 17 خرداد نیز، کتابداران در محل کتابخانه نشست بلندخوانی برگزار کردند و به بلندخوانی کتاب «گیاهان زیبا! مجموعه علوم برای کودکان» پرداختند. در این کتاب کودکان با مراحل رشد و بخش‌های گوناگون گیاهان آشنا می‌شوند. محتوای این کتاب برای کودکان کلاس چهارم آشنا و تکمیل‌کننده‌ی آموخته‌های‌شان بود، زیرا در کتاب درسی علوم خود در این باره آموخته بودند. پس از بلندخوانی، کودکان کوچک‌تر با الهام از تصاویر کتاب یک نقاشی در رابطه با گیاهان و درختان کشیدند و پنج نفر از کودکان مقطع سنی پایان دبستان نیز پوستری زیبا با موضوع شناخت گیاهان برای کتابخانه درست کردند.
باینگان: از بلندخوانی تا ساخت لانه‌ی پرنده
هفته‌ی محیط‌زیست در کتابخانه‌ی «با من بخوان» باینگان هم با بحث‌ها و گفت‌وگوهای جالبی درباره‌ی حفاظت از مادرمان زمین سپری شد. در روز 16 خرداد 1401، کتابداران، سونیا اله ویسی، نادیا حسینی، کتاب «پاندورا و پرنده» را برای خردسالان بلندخوانی کردند. پس از بلندخوانی، کودکان با همکاری هم با استفاده از مواد بازیافتی لانه‌هایی کوچک برای پرندگان ساختند. سپس به حیاط کتابخانه رفتند و این لانه‌ها را به شاخه‌ی درختان آویختند. این کاردستی ساده زمینه‌ی گفت‌وگو درباره‌ی مراقبت از درختان و پرندگان را فراهم کرد.
در دومین روز هفته‌ی محیط‌زیست نیز کتابداران این کتابخانه کتاب «کارل و معنای زندگی» را برای اعضای کتابخانه بلندخوانی کردند. کودکان محو داستان این کتاب شدند و دریافتند که حتی کوچک‌ترین موجودات هم برای طبیعت مفید هستند. یکی از کتابدار کتابخانه‌ی درباره‌ی واکنش کودکان و فعالیت‌های پس از بلندخوانی این کتاب نوشته است: «بچه‌ها با اشتیاق زیاد به ماجرای کرم کوچولوی قصه گوش می‌دادند. پس از پایان بلندخوانی، هر کدام یک صفحه از کتاب را دوره‌خوانی کردند. به بچه‌ها پیشنهاد دادیم که کسانی که دوست دارند می‌توانند با خمیر بازی کارل را درست کنند. کوچک‌ترها دست به کار شدند. هر کدام یک کرم کوچولوی زیبا درست کردند.»
در ادامه کودکان عضو کتابخانه‌ی باینگان درباره‌ی روز محیط‌زیست، نریختن زباله‌ها در طبیعت، بازیافت کاغذ و پلاستیک یا استفاده‌ی مجدد از وسایل از کار افتاده و تعمیر کردن‌شان، کاشت درخت در طبیعت بسته به شرایط محیط و از بین نبردن و قطع نکردن درختان گفت‌وگو کردند.
بخش دیگر گفت‌وگوی کودکان درباره‌ی تفکیک زباله و خشک کردن پوست میوه‌ها بود. کتابدار این کتابخانه از این گفت‌وگو برای‌مان می‌گوید: «درباره‌ی خشک کردن باقی مانده‌ی سبزی‌ها و میوه‌ها و تاثیر آن بر کاهش زباله صحبت کردیم. برخی از بچه‌ها گفتند که ما هم در خانه این کار را انجام می‌دهیم، یا همان موقع و یا پس از خشک شدن به بز و گوسفندها می‌دهیم که بخورند.»
گفت‌وگو درباره‌ی اقیانوس‌ها در کتابخانه‌ی جوانرود
روز 18 خرداد که مصادف با روز جهانی اقیانوس‌ها نیز بود کتابداران کتابخانه‌ی «با من بخوان» جوانرود، پروین و ماریه حق‌گویی، با کمک نقشه‌هایی که در کتابخانه داشتند گفت‌وگویی در پیوند با دریاها و اقیانوس‌ها و چرخه‌ی آب در کره‌ی زمین با کودکان ترتیب دادند و افزون بر آموزش نام دریاها و اقیانوس‌ها، با استفاده از یک بادکنک به عنوان نماد زمین به توضیح ارتباط تمامی آب‌ها و اقیانوس‌های با یک‌دیگر پرداختند. در روند این گفت‌وگو کودکان به تاثیر مستقیم و غیرمستقیم آلودگی آب‌های اقیانوس‌ها بر زندگی انسان‌ها و دیگر موجودات و نقش پلاستیک در تخریب محیط زیست و به خطر افتادن زندگی جانوران پی بردند. کودکان به خوبی در گفت‌وگو مشارکت کردند.
آب را دریابیم!
شکوفه امیریان، کتابدار کتابخانه‌ی «با من بخوان» هیوا در سرپل‌ذهاب هم با خواندن کتاب تصویری «آب‌چال» با زبانی ساده بحران آب را به کودکان گوش‌زد کرد. او برای برای درک بهتر کودکان و باز کردن گفت‌وگو از یک تکه نایلون آبی و چند تکه کاغذ کمک گرفت. سپس کودکان درباره‌ی اهمیت آب و حیاتی بودن‌اش برای انسان‌ها، جانوران و گیاهان گفت‌وگو و نظرات و تجربه‌های خودشان را بیان کردند. در پایان هم کتابدار در گوشی تلفن همراه خود عکس‌هایی از زیبایی‌های دریاها و اقیانوس‌ها را به کودکان نشان داد.
یکی از اهداف برنامه‌ی «با من بخوان» افزایش آگاهی درباره‌ی محیط‌زیست و حفاظت از آن است. تجربه‌ی کتابخانه‌های استان کرمانشاه در هفته‌ی محیط‌زیست سال 1401 نشان می‌دهد که چگونه می‌توان به این هدف دست یافت و کودکان را نسبت به سیاره‌مان حساس کرد. اما به یاد داشته باشیم که حساسیت نسبت به محیط‌زیست و گفت‌وگو درباره‌ی طبیعت نباید تنها به هفته‌ی محیط‌زیست و شعارهای زیبا محدود شود، بلکه می‌بایست به شکلی عملی و به عنوان سبک زندگی، هر روز و همیشه، به اجرا درآید. و کتابخانه‌ها یکی از بهترین مکان‌ها برای تمرین، پرورش و ترویج این سبک و رویکرد هستند.
