چگونه با کودکان نابینا و کم‌بینا کتاب بخوانیم؟

۱. مقدمه

کودکان نابینا یا کم‌بینا مانند دیگر کودکان نیازمند داستان، تخیل و تجربه‌های معنابخش هستند. کتاب برای آن‌ها نه‌فقط وسیله‌ای برای یادگیری، بلکه پلی برای ارتباط، لذت و رشد است. تفاوت در بینایی نباید مانعی برای ورود به جهان کتاب باشد، بلکه باید بهانه‌ای باشد برای جست‌وجوی راه‌هایی نو در کتاب‌خوانی.

۲. هدف از کتاب‌خوانی برای این گروه

کتاب‌خوانی برای کودک نابینا یا کم‌بینا می‌تواند موجب تقویت:

• تخیل و تصویرسازی ذهنی

• گسترش واژگان و زبان گفتاری

• درک مفاهیم انتزاعی از راه شنیدن و لمس

• رشد عاطفی و همدلی از طریق روایت‌ها

• تجربه‌ی داستان‌های مشترک با دیگران
  شود.

۳. انتخاب کتاب مناسب

در انتخاب کتاب برای کودک نابینا یا کم‌بینا به این ویژگی‌ها توجه کنید:

۴. آماده‌سازی محیط و ابزار

• محیط باید آرام و بدون سر و صدای مزاحم باشد.

• استفاده از بلندگو یا هدفون مناسب برای پخش کتاب صوتی

• نور کافی و متمرکز برای کودکان کم‌بینا

• فراهم کردن ابزارهای کمکی مانند ذره‌بین دیجیتال یا نرم‌افزار تبدیل متن به گفتار

۵. چطور کتاب‌خوانی را شروع کنیم؟

• از نام کودک و تماس کلامی گرم آغاز کنید: «علی‌جان، امروز یک داستان شنیدنی داریم.»

• اگر کتاب لمسی یا بریل است، ابتدا جلد و بافت آن را معرفی کنید.

• اجازه دهید کودک با لمس یا شنیدن، بخش‌هایی از کتاب را کشف کند.

• از واژه‌هایی استفاده کنید که تصاویر ذهنی بسازند: «یک سگ پشمالو، به نرمیِ ابر...»

۶. همراهی در حین خواندن

• از صدای متنوع برای شخصیت‌ها استفاده کنید.

• اگر کودک کم‌بیناست، با اشاره به رنگ‌ها و اشکال نیز توصیف را کامل کنید.

• در خلال داستان توقف کنید و سؤال بپرسید: «فکر می‌کنی حالا چی می‌شه؟»

• داستان را گاهی با حرکات دست یا اشیای واقعی همراه کنید تا ملموس‌تر شود.

۷. پس از خواندن چه کنیم؟

• با کودک درباره داستان صحبت کنید: «کدام بخشش را بیشتر دوست داشتی؟»

• از او بخواهید داستان را با صدای خودش بازگو کند.

• کاردستی یا نمایش لمسی بسازید (مثلاً با خمیر یک شخصیت بسازید).

• اگر کتاب صوتی بود، داستان را با صدای کودک ضبط و پخش کنید.

۸. منابع پیشنهادی برای مطالعه بیشتر

• مجموعه کتاب‌های صوتی مناسب‌سازی‌شده از طریق کتابخانه‌های نابینایان