کودک و شاهنامه

طرح اجرا شده (سال‌های ۱۳۸۴ – ۱۳۸۵ در مؤسسه‌ای در اصفهان)

اهداف

  • هدف درازمدت: آشنایی کودک با تاریخ، داستان‌های ایران باستان، آداب و آیین مردمان گذشته و نیازهای عاطفی و آرزوها که موجب شادمانی و امید در کودکان می‌شود.
  • هدف کوتاه‌مدت: خواندن خلاق داستان‌های شاهنامه (زال و سیمرغ – هفت‌خان رستم – رستم و سهراب – گردآفرید و سهراب – آرش کمانگیر)
  • هدف ویژه: تعریف کردن داستان توسط کودک و در درازمدت توانایی بازگو کردن برخی از بیت‌های ساده.

مخاطبان

مهد کودک (۴ تا ۵ ساله) – پیش‌دبستانی – دبستان

توجه: بنا به سن بچه‌ها مباحث باید ساده یا مفصل‌تر باشند. در دبستان اطلاعات بیشتری ارائه شود و کودکان گاهی خودشان از روی کتاب بخوانند.

داستان اجرا شده

زال و سیمرغ (مناسب برای ۴ تا ۵ سال، پیش‌دبستانی و دبستان)

این داستان جنگ و خون‌ریزی ندارد، زیباست و تخیل بچه‌ها را پرورش می‌دهد.

ویژگی: اشاره به تفاوت‌ها

مدت کار: باید بارها داستان خوانده، بیان، اجرا و نقاشی شود.

کتاب پیشنهادی: زال و سیمرغ به روایت م. آزاد با نقاشی نورالدین زرین‌کلک

مراحل اجرا

مرحله اول: آشنایی با ایران و پهلوانان

  • مواد لازم: کره زمین – نقشه قدیمی ایران
  • پیشنهاد: خواندن کتاب آرش کمانگیر

مرحله دوم: آشنایی با تفاوت‌های فردی

  • پیشنهاد: خواندن جوجه اردک زشت (هانس کریستین اندرسن)
  • در میانه داستان زال، درباره کودک موی سفید صحبت شود.
  • معرفی سیمرغ: پرنده‌ای که زبان انسان‌ها را می‌داند و زال را بزرگ می‌کند.
  • اشاره به یاری‌گران پهلوانان: رخش، سیمرغ، میش هفت‌خان.

مرحله سوم: معرفی شاهنامه و فردوسی

معرفی شاهنامه به‌عنوان شعر بلند درباره رفتار و کردار پهلوانان، داستان‌های نیکی و بدی، ایران و توران. توضیح درباره فردوسی و نقش او در زنده کردن فرهنگ ایران.

مرحله چهارم: نمایش تصویر

استفاده از تصاویر کتاب و نقاشی‌های آماده مربی یا کودکان. تصاویر توصیف شود، اما داستان گفته نشود.

نمایش تصویر شاهنامه

مرحله پنجم: خواندن یا گفتن داستان

بلندخوانی داستان زال و سیمرغ

مرحله ششم: نقاشی درباره داستان

روی کاغذ A4 یا مقوا کشیده شود. سپس به شکل کتابچه یا نقاشی گروهی روی دیوار کلاس جمع‌آوری گردد. استفاده از بازنویسی‌های ساده (مانند بازنویسی آتوسا صالحی) پیشنهاد می‌شود.

نقاشی کودکان درباره شاهنامه

مرحله هفتم: ساخت ماسک شخصیت‌ها

  • مواد لازم: مقوا، چسب، گواش، کش
  • قسمت صورت باز بماند.
  • در ماسک زال از رشته‌های باریک مقوا به‌جای مو استفاده شود.
  • اجرای نمایش با ماسک‌ها؛ چندین سیمرغ می‌تواند وجود داشته باشد.
  • می‌توان ماسک‌های نیمه‌کاره را روی دیوار نصب و بچه‌ها تکمیل کنند.
ماسک شخصیت‌های شاهنامه

مرحله هشتم: روایت و نمایشگری

  • کودکان به نوبت داستان را اجرا یا نقالی کنند.
  • نمایش فیلم یا شنیدن نوار کاست شاهنامه پیش از اجرا توصیه می‌شود.
  • پس از چند داستان می‌توان با خمیر یا گل کاردستی ساخت (مانند دیوهای شاهنامه).

توجه: در انتخاب داستان باید لطافت و عشق به ایران و مردم برجسته شود.

نمایش نقالی شاهنامه
نویسنده
نینا هرندی‌زاده
Submitted by editor-yasfar on