چگونه قصه‌ی مناسب را برای کودکان انتخاب کنیم؟

انتخاب قصه‌ی مناسب، یکی از مهم‌ترین گام‌ها در فرآیند قصه‌گویی است. قصه‌ای که با نیاز، سن، علایق و ظرفیت کودکان هماهنگ باشد، می‌تواند تجربه‌ای لذت‌بخش، تأثیرگذار و ماندگار بیافریند. در ادامه، عوامل کلیدی در انتخاب قصه بررسی می‌شود:

۱. لذت، نخستین شرط انتخاب

• مهم‌ترین معیار، لذت‌بخش بودن داستان برای قصه‌گو و شنونده است.

• اگر قصه‌گو خود از روایت قصه لذت ببرد، شور و گرمای این لذت به کودکان نیز منتقل می‌شود.

۲. شناخت گروه سنی و تجربیات کودک

• قصه‌گو باید با علایق، ترس‌ها، دغدغه‌ها و تجربه‌های ذهنی گروه سنی مخاطب آشنا باشد.

• انتخاب قصه باید متناسب با دنیای عاطفی و شناختی کودکان انجام شود.

۳. توجه به طول و ساختار داستان

• کودکان خردسال (زیر ۶ سال) تمرکز کوتاه‌تری دارند؛ برای آن‌ها داستان‌های کوتاه و ساده مناسب‌تر است.

• داستان‌هایی با ساختار خطی، تکرارپذیر و پایان خوش برای این گروه اثربخش‌ترند.

۴. موضوع‌های آشنا برای خردسالان

• کودکان کم‌سن به قصه‌هایی با موضوعاتی چون:

  • حیوانات

  • روابط خانوادگی

  • کودکان دیگر

  • روال‌های روزمره زندگی (خوابیدن، غذا خوردن، بازی کردن)
    علاقه‌ی ویژه دارند.

۵. تأثیر زبان تکراری و مشارکت‌پذیر

• زبان دارای ریتم، تکرار جملات یا عبارات، و فراخوان به تکرار، سبب مشارکت و همصدایی کودکان می‌شود.

• قصه‌هایی با ساختار تکراری (مثل «بز زنگوله‌پا» یا «سه خرس») بسیار محبوب‌اند.

۶. تطبیق با رشد شناختی در سنین مختلف

۷. انتخاب حال‌وهوای مناسب

• حال‌وهوای داستان (Mood) بسیار مهم است. بسته به نیاز و زمان قصه‌گویی، داستان می‌تواند:

  • امیدبخش

  • خنده‌دار

  • ترسناک (اما کنترل‌شده)

  • احساسی و تأمل‌برانگیز باشد.

نکات تکمیلی برای انتخاب هوشمندانه قصه:

• از کودک بپرسید چه موضوعاتی را دوست دارد.

• چندین قصه را در اختیار کودک بگذارید و اجازه دهید خود انتخاب کند.

• برای گروه‌های ترکیبی (مثلاً در کلاس)، قصه‌ای با لایه‌های مختلف انتخاب کنید تا هر کودک بتواند با بخشی از آن ارتباط برقرار کند.

• در صورتی که قصد آموزش مفهومی خاص دارید (مثلاً دوستی، احترام، حل مسئله)، قصه‌ای انتخاب کنید که پیام را به‌طور طبیعی منتقل کند، نه مستقیم و آموزشی.