راهنمای ترویج خواندن کودک ۰ تا ۳ سال
هیچ سنی برای کتاب خواندن با کودک زود نیست. از نخستین روزهای تولد، کودک شما آماده‌ی شنیدن، نگاه کردن و برقراری ارتباط از راه کتاب است. با آغوش گرم و صدای شما، کتاب تبدیل به نخستین دوست همیشگی‌اش می‌شود.
📘 چرا خواندن برای نوزادان و نوپایان اهمیت دارد؟
-
تقویت مهارت‌های زبانی و شنیداری.
-
گسترش دایره واژگان از همان ابتدا.
-
تقویت پیوند عاطفی کودک با والدین.
-
ایجاد تمرکز و توجه.
-
پایه‌گذاری عشق به کتاب و مطالعه.
🧷 ویژگی‌های کتاب‌های مناسب ۰ تا ۳ سال
|
نوع کتاب |
توضیح |
|---|---|
|
کتاب‌های پارچه‌ای و پلاستیکی (کتاب حمام) |
ایمن، نرم، قابل لمس، قابل شست‌وشو و مناسب نوزادان. |
|
کتاب‌های مقوایی (Board Books) |
مقاوم در برابر پارگی، با صفحات ضخیم و تصاویر بزرگ. |
|
کتاب‌های تصویری بدون متن یا با متن بسیار کوتاه |
تمرکز بر اشیاء، حیوانات، رنگ‌ها، شکل‌ها و فعالیت‌های روزمره. |
|
کتاب‌های شعر و ترانه کودکانه |
متن‌های آهنگین و تکرارشونده برای تحریک حس شنیداری و یادگیری واژه‌ها. |
|
کتاب‌های شمارشی ساده |
آموزش غیرمستقیم اعداد از طریق تصاویر جذاب. |
👶 چگونه با نوزادان کتاب بخوانیم؟
-
نوزاد را در آغوش بگیرید و کتابی با تصاویر درشت و واضح جلویش باز کنید.
-
با صدای آرام، آهنگین و مهربان بخوانید.
-
از زبان بدن، اشاره و حالت‌های چهره استفاده کنید.
-
واژه‌ها را با تکرار و تأکید بیان کنید.
-
اگر کودک به کتاب واکنش نشان نمی‌دهد، صبور باشید و زمان دیگری را امتحان کنید.
🚼 چگونه با نوپایان (۱ تا ۳ سال) کتاب بخوانیم؟
-
کودک را درگیر کنید: اجازه دهید کتاب را ورق بزند، به تصاویر اشاره کند و واژه‌ها را تکرار کند.
-
از او بپرسید: «این چیه؟»، «کجا رفت؟»، «اسمش چی بود؟»
-
اگر کتابی را دوست دارد و بارها درخواست می‌کند، حتماً همان را تکرار کنید.
-
پس از خواندن، بازی یا نمایشی کوتاه از کتاب انجام دهید.
-
به او کمک کنید کم‌کم خودش بخواند، حتی اگر تنها از روی تصویر باشد.
📌 رهنمودهایی برای والدین
-
هر روز زمانی مشخص را برای خواندن اختصاص دهید (مثلاً پیش از خواب یا بعد از ناهار).
-
کتاب را همه جا با خود داشته باشید: در خانه، پارک، ماشین، حمام.
-
به کودک اجازه دهید کتاب را لمس کند—even if they chew it!
-
برای کودک آواز و شعر بخوانید. آهنگ و تکرار، یادگیری زبان را آسان‌تر می‌کند.
-
با کودک به کتابخانه یا کتاب‌فروشی بروید تا انتخاب و لمس کتاب را تجربه کند.
🌙 لالایی‌ها: آغازی دلنشین برای کتابخوانی
لالایی‌ها یکی از نخستین شکل‌های داستان‌گویی هستند که از دل فرهنگ‌های گوناگون ایران آمده‌اند. شنیدن لالایی نه‌تنها کودک را آرام می‌کند، بلکه گوش او را با آهنگ زبان آشنا می‌سازد. از لالایی‌های محلی مثل:
- لالایی‌های کرمان
- لالایی‌های بیرجند
- لالایی‌های تهران
- لالایی‌های شیراز
- لالایی‌هایی از نقاط مختلف ایران
استفاده کنید یا لالایی‌هایی ساده بسازید که نام کودک و واژه‌های آشنا در آنها باشد.
📚 برای مطالعه بیشتر پیشنهاد می‌شود:
- چگونه می‌توانید به نوزاد خود در یادگیری کمک کنید
- ذهن نوزاد خود را با کتاب‌ها پرورش دهیم
- هنگام بارداری برای نوزاد خود کتاب بخوانید! چون...
- چرا کتاب خواندن برای نوزادان اهمیت دارد
- چگونه توانایی خواندن نوزاد و نوپای خود را ارزیابی کنیم؟
- کتابخوانی برای کودکان نوپا و نوزادان چگونه است؟
- راهنمای قدم به قدم کتاب خواندن برای کودکان
- چرا تصویرهای سیاه و سفید برای نوزادان ایده‌آل هستند؟
- کودکان نوپا را به خواندن عادت دهید
- هر روز همراه با کودکتان کتاب بخوانید، گفت‌وگو کنید و آواز بخوانید
- تمام کودکان قادر به کتاب خواندن هستند (حتی اگر نتوانند واژگان را بخوانند)
- چند رهنمود برای مادران و پدران نوزادان و نوپایان
کتاب «لالایی‌ها و ترانه‌های نوازشی، از تولد تا سه سالگی» بر پایه‌ی این اندیشه شکل گرفته است که ادبیات گزینه‌ی برتر برای پرورش ذهنی و عاطفی و روانی کودک است و «بر آن است تا نقشی را که ادبیات کودکان می‌تواند در سه سال اول زندگی، از نوزادی تا سه سالگی داشته باشد به پدران و مادران جوان یادآور شود، بخشی از مسئولیت آنها که اصل است و اغلب از دیده پنهان می‌ماند.»
یکشنبه, ۱۱ مهر
تصور عموم بر این است که خواندن و یادگیری خواندن در سن هفت سالگی با آغاز آموزش رسمی کودکان آغاز می شود. حال آن که کارشناسان بر این باورند که یادگیری خواندن تقریبا از زمان تولد شروع می شود و نخستین کتاب بچه را نقش روی لباس مادرش می دانند.
دوشنبه, ۲۹ شهریور
در این کارگاه نه تنها با ورز و شکل دادن خمیر، ماهیچه های حرکتی ظریف کودک تقویت می شود بلکه مجسمه های خوردنی برای خود و خانواده اش درست می کند.
پنجشنبه, ۲۵ شهریور
خردسالان از راه خیال‌پردازی و عمل کردن یاد می‌گیرند. آیا تا کنون دیده‌اید که فرزند‌تان یک سنگ را بردارد و با آن همانند یک ماشین بازی کند، یا با جنباندن لگویی، آن را یک آدم یا خرگوش فرض کند؟
چهارشنبه, ۱۷ شهریور
کارشناسان بر این باورند که بازی در رشد همه جانبه کودکان نقش مهمی دارد. در بیست و پنج سال گذشته کشورهای پیشرفته و به ویژه نهادها و مراکز آموزشی توجه ویژه ای به بازی های کودکان نشان داده اند.
یکشنبه, ۳ مرداد
کتاب «دانستنی‌های زیست‌محیطی برای آموزشگران – زباله» پنجمین جلد از مجموعه شش جلدی «دانستنی‌های زیست محیطی برای آموزشگران» است. این مجموعه با این هدف تهیه شده است که به مربیان کمک کند تا در نقش راهنما و تسهیل‌کننده، جوانان و نوجوانان را در شناخت و ترویج فرهنگ محیط‌زیستی یاری دهند. در این مجموعه هر کتاب شامل دو بخش است: منبع مربی و راهنمای آموزش.
دوشنبه, ۱۷ خرداد
سهیم شدن کتاب‌ها با نوزادان و خردسالان، راه بسیار خوبی برای کمک به آنها در فراگرفتن مهارت گفت و گو و همزمان، فرصت مغتنمی برای نوازش کردن آن‌هاست.
چهارشنبه, ۲۱ بهمن
داستی امروز قرار است پیش مادربزرگ و پدربزرگ باشد.
از لحظه ای که می رسد، چشمش به هر چه می افتد می خواهد بردارد. عینک مادربزرگ، کلاه پدربزرگ و حتی چاقوی آشپزخانه. ناگهان خانه ساکت ساکت می شود. پدربزرگ فکر می کند داستی در جایی خوابش برده. واقعاً همینطور است؟ پس با هم سری به اتاق های دیگر می زنیم، چون مادر آمده و می خواهد او را با خود ببرد.
یکشنبه, ۴ بهمن
هر کودکی حق دارد کتاب بخواند و در دنیای پهناور کتاب ها زندگی کند، از آنها لذت ببرد و عناصر جدیدی را بشناسد. طراحی و ساخت کتاب های لمسی برای همه گروه های سنی کودکان و انواع کودکان با نیازهای ویژه، به خصوص کودکان کم توان ذهنی ضرورت دارد. کودکان باید بتوانند از منابع مناسب برای شناخت بهتر و بیشتر محیط پیرامون خود استفاده کنند و کتاب های لمسی چنین هدفی را دنبال می کنند.
یکشنبه, ۲۰ دی
"چگونه می توانیم به درستی یا نادرستی حرف یا عقیده ای پی ببریم؟
چگونه و به کمک چه کارهایی می توانیم سر حرف یا عقیده ی درست باقی بمانیم و در مخالفت با کارهای نادرست پافشاری کنیم؟
سه شنبه, ۸ دی
بهره گیری از ادبیات کودکان به ویژه داستان های کودک و نوجوان، یکی از راه هایی است که روان شناسان و کارشناسان آموزش و پرورش و نیز کتابداران برای شناسایی و درمان مشکلات روحی کودکان و نوجوانان پیشنهاد می کنند. اگر این داستان ها، گیرا و متناسب با نیازهای خوانندگان آن تهیه شده باشد، ابزار مناسبی در دسترس کودک و یا نوجوان گذارده می شود تا مشکل خود را شناسایی کند و در کاهش آن بکوشد.
پنجشنبه, ۲۶ آذر
جن ام. فانشاور، نوازنده، آموزگار، نویسنده و کارشناس نمایش عروسکی و قصه گویی است. وی بیش از دو دهه در این گستره فعالیت دارد و این هنر را در بسیاری از دانشگاه ها و کالج های آمریکا آموزش می دهد.
سه شنبه, ۲۴ آذر
اگرچه کودک از ابتدای تولد خود بخشی از احساسات خود را با گریه، خنده و دیگر حالت‌های چهره بیان می‌کند، اما این که کودک بیاموزد چگونه احساسات خود را در چهره‌اش نمایان کند یا نکند، چگونه میان احساسات دیگران و حالت چهره‌شان ارتباط درست برقرار کند، و یا چه نوع کنش‌هایی به ایجاد چه نوع احساساتی می‌انجامد، از جمله مهارت‌های زندگی است که کودک به تدریج در طول زندگی خود فرا می‌گیرد.
یکشنبه, ۸ آذر
بیشتر ما بزرگسالان با دوران کودکی خود فاصله بسیار گرفته ایم و دیگر به یاد نمی آوریم که در دوران کودکی خود دنیای پیرامونی خود را چگونه می دیدیم و درباره آن چگونه می اندیشیدیم. اما هستند بزرگسالانی که می توانند آن دوران را به خوبی بازخوانی کنند و از دریچه چشم کودکان دنیا را ببینند.
یکشنبه, ۱۷ آبان
کتابخانهٔ کلیر ویژن (Clear Vision) در حال پایه گذاری مجموعه کتاب‌های لمسی پارچه‌ای برای امانت دادن به مدارس و دیگر مراکز آموزشی است. راهنمایی‌های زیر برای تشویق افرادی است که می‌توانند این گونه کتاب‌ها را بسازند و اهدا کنند. تا کنون بیش از ۱۸۰ جلد کتاب دوخته شده به این کتاب خانه اهدا شده است و همچنان نیاز به کتاب‌های بیشتر وجود دارد.
دوشنبه, ۱۱ آبان
در بحث هنر کودک دو مقوله کاملاً مجزا مطرح است. هنر برای کودک و هنرکودک. آن جا که هنرمند بزرگسال با ابزار هنری فعالیتی برای کودکان انجام می دهد، هنردرخدمت به کودک قرار می گیرد و آن جا که کودکان شخصاً ابزار هنر را در اختیار می گیرند تا احساس واندیشه وتجربهشان را بیان کنند، قلمرو هنر کودک است. این دومقوله درعین جدایی واستقلال، تأثیر جدی بر یکدیگر دارند در تحلیل وبررسی هرکدام، نقاط مشترکی وجود دارد.
دوشنبه, ۴ آبان
بخش دوم
برای بیشتر خانوده های کودکان ناشنوا، فرزندشان نخستین فرد ناشنوایی است که تاکنون دیده اند و پرورش یک کودک ناشنوا گاه مسئولیتی بسیار توان فرساست، به ویژه در صورتی که انبوه اطلاعات و توصیه های گوناگون متخصصان، دوستان دلسوز واعضای خانواده را نیز در نظر داشته باشیم. (گلوور، ۲۰۰۳)
دوشنبه, ۶ مهر
سال های ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۰ از سوی سازمان ملل متحد دهه ی "فرهنگ صلح و نفی خشونت علیه کودکان و زنان" نامیده شده است. از آغاز این دهه سازمان ها و نهادهای دولتی و غیر دولتی فعالیت هایی را در این زمینه در دستور کار خود قرار داده اند.
سه شنبه, ۳۱ شهریور
گفت و گو با ثمینه باغچه بان
ثمینه باغچه بان کارشناس زبان آموزی پایه و آموزش کودکان استثنایی به تازگی گزیده ای از متل های کودکانه را در کتاب کوچک و زیبایی با عنوان "جمجک برگ خزون" گرد آوری و در ایران منتشر کرده است.
چهارشنبه, ۲۵ شهریور
ادبیات
ادبیات به مثابه یکی از والاترین و در عین حال پردامنه ترین دانش های بشری، از اوانی که انسان ها پا به عرصه هستی گذاشته اند مورد توجه و تتبع آن ها بوده و توانسته است بار عظیم اندیشندگی را به دوش کشیده و وسیله ای برای ثبت و ضبط حالت ها و وضعیت های گوناگون آنها در روند حیات باشد.
دوشنبه, ۱۶ شهریور
این کتاب در برگیرنده ی پیشگفتاری باعنوان "اشارتی و بشارتی" و دو بخش است. پیشگفتار با جمله ای از سقراط آغاز می شود: "جامعه وقتی فرزانگی و سعادت می یابد که خواندن کار روزانه اش باشد." سپس، ویراستار و نویسنده ی پیشگفتار به تفصیل به ضرورت کتاب و کتابخوانی از دوران کودکی و اهمیت سواد در پیشرفت جامعه می پردازد و به بازدارنده های تاثیر گذار در گرایش کودکان و نوجوانان به مطالعه در جامعه ی ایران که به نظر او تاریخی، فرهنگی و سیاسی- ساختاری اند، اشاره می کند. آن گاه مفهوم کودکی و چگونگی شکل گیری ادبیات کودکان را توضیح می دهد.
چهارشنبه, ۱۱ شهریور
کوکان ۰ تا ۳ سال:
محافظت از خطر فیزیکی،
تغذیه مناسب و مراقبت های بهداشتی کافی،
ایمن سازی مناسب،
بزرگسالی که با او دلبستگی پیدا کند،
بزرگسالی که بتواند علایم او را درک کند و به آنها پاسخ گوید،
اشیایی برای نگاه کردن، لمس کردن، شنیدن، بو کردن و چشیدن،
فرصت هایی برای کشف محیط اطراف،
انگیزش مناسب برای زبان گشودن،
حمایت در کسب مهارت های جدید حرکتی، زبانی و فکری،
فرصت پروراندن اندکی استقلال،
کمک به فراگیری چگونگی کنترل رفتار خود،
دوشنبه, ۲ شهریور
کودک در ابتدای تولد موجودی زیستی است که برای ادامه حیات و تحول جسمانی و روانی خود نیاز به توجه و مراقبت دلسوزانه دارد.
سه شنبه, ۲۷ مرداد