مقاله ها و نوشته های ترویج خواندن و ادبیات کودکان
در زمانه‌ای که انسان‌ها در محاصره‌ی رسانه‌ها و بمباران اطلاعاتی هستند، کتاب فرصتی برای درنگ و اندیشیدن در اختیار مخاطبانش قرار می‌دهد. بنابراین لازم است از دوران کودکی فرزندان‌مان را با کتاب آشنا کنیم تا در میانه‌ی بازی‌های کامپیوتری و برنامه‌های تلویزیونی، فرصتی داشته باشند برای تمرین اندیشیدن، گفت‌وگو کردن، شنیدن نظرات دیگران و شناخت خود و احساسات خود. از این رو، کتاب خواندن به استقلال فکری کودکان کمک می‌کند.
برای ترویج کتابخوانی، خانواده نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند. بعد از خانواده، مربیان و آموزگاران می‌توانند در علاقه‌مند کردن کودکان به کتابخوانی، نقش موثری داشته باشند.
انتخاب کتاب مناسب و باکیفیت، استفاده از روش‌های جذاب بلندخوانی، ایجاد فضای مناسب برای کتابخوانی و فعالیت‌های قبل و بعد از کتابخوانی، در ایجاد علاقه به کتاب در کودکان و نوجوانان بسیار مهم است.
در این صفحه، مقاله‌ها و نوشته‌هایی برای شما آورده‌ایم که می‌توانند در مسیر ترویج کتابخوانی، به شما کمک کند.
سید محمدعلی جمال‌زاده، فرزند سید جمال‌الدین اصفهانی، در اصفهان متولد شد. تحصیلات ابتدایی را در تهران و دبیرستان را در بیروت به پایان رساند. سپس به اروپا رفت و از دانشگاه لوزان فارغ‌التحصیل رشته‌ی حقوق شد. پس از پایان تحصیلات، مدتی مشغول به خدمت در سفارت ایران در برلین بود. آنگاه به عضویت دفتر بین‌المللی کار در آمد.
دوشنبه, ۶ اردیبهشت
مقاله تحلیلی «ادبیات کودکان ایران در چرخش از سده‌ای به سده دیگر» نخستن بار در ویژه نامه بهار 1400 در شماره‌ی 41 نشریه زنان امروز منتشر شده است.
یک سده کار و کوشش هزاران کوشنده و پدیدآورنده ادبیات کودکان، سیمایی از تحول فراگیر اجتماعی به طور عام و تحول در فرهنگ کودکی ایران را به طور خاص به نمایش می‌گذارد. کوشندگان و پدیدآورندگانی نام‌آور و کم نام یا گمنام، همه برای این که ادبیات کودکان این سرزمین در جایگاهی شایسته قرار بگیرد، کوشیدند. اما از همان آغاز آن‌چه که انکارکردنی نیست، سهم زنان در شکل‌دادن به این تحول است و البته مهم‌تر از این، نوع نگاه آن‌ها به این مقوله است که ارزش کارشان را بالاتر می‌برد. زنان برجسته‌ای که نهاد کودکی را در این سرزمین با کمک مردان همراهشان برپا کردند، به دلایل گوناگون نگاه سالم‌تر و پاکیزه‌تری به موضوع فرهنگ کودکی و ادبیات کودکان داشته و دارند. به عنوان کسی که بخش بزرگ از زندگی‌اش را در این راه گذرانده، گواهی می‌دهم، آن چه که در زیر به عنوان وضعیت ادبیات کودکان در این یک سده با مردم در میان می‌گذارم، اگر مدیریت آن به طور کامل در دست زنان می‌بود، وضع ما این نبود که اکنون هست. اما انگیزه‌ام از نوشتن این جستار، بیان این آرزو نیست، بلکه انگیزه‌ام از نوشتن این جستار، مرور و تحلیلی کوتاه در این زمینه است که شاید جدای از این که به کار امروزیان بیاید، یادگاری باشد برای کارشناسان و دوست‌داران ادبیات کودکان ایران در یک سده دیگر.
سه شنبه, ۱۰ فروردین
پیش از مطالعه‌ی بخش سوم، دو بخش دیگر را بخوانید:
نقش عباس یمینی شریف در تاریخ ادبیات کودکان ایران (بخش نخست)
نقش عباس یمینی شریف در تاریخ ادبیات کودکان ایران (بخش دوم)
تولید معنا برای شکل‌دهی نهاد کودکی و ادبیات کودکان در ایران
اكنون كه از هر دو زمانه، یعنی زمانه آغاز كار یمینی شریف و زمانه كار صمد بهرنگی دورتر شده‌ایم و به همان نسبت هم با فروكش كردن جامعه‌ای درگیر احساسات انقلابی و رشد نسبی عقلانیت انتقادی می‌توان گفت كه حاصل آن بیست و پنج سالی كه یمینی شریف و اندک همراهان او برای كودكان كار كردند، تحول در چند سازه‌ی بنیادی از نهاد كودكی بود.
سه شنبه, ۲۱ بهمن
بخش نخست مقاله را در این‌جا بخوانید.
همساز كردن سامانه آموزش و پرورش با نیازهای جامعه
با توجه به محدود بودن نقش فرد و گستردگی نقش زمینه متنی، عباس یمینی شریف در كدام زمینه متنی رشد كرد؟ عباس یمینی شریف یكی از سازندگان نهاد كودكی مدرن در ایران، همه زندگی‌اش را در راه شناخت این كودكان و تحول در نگاه به مفهوم كودكی و بهبود اوضاع اجتماعی و فرهنگی آن‌ها گذاشت. اگرچه او در این راه یگانه نبود، اما در موقعیت دشواری قرار داشت. این موقعیت دشوار شامل حال همه كسانی می‌شد كه كودكان پس از انقلاب مشروطه بودند.
چهارشنبه, ۱۵ بهمن
پیش‌درآمد:
محمود کیانوش یکی دیگر از پیشگامان ادبیات کودکان، در سده‌ای که به دنیا آمده بود، از دنیا رفت. در سده‌ای که رو به پایان و چرخش به سده دیگر است، هر روز از شمار این کوشندگان کم و کم تر می شود. این قانون و جبر زندگی است و چاره ای جز پذیرش آن وجود ندارد.
چهارشنبه, ۸ بهمن
گویندگان اولیه‌ی قصه‌های عامیانه حرف‌های گنگ، نامفهوم و عجیب‌وغریب به زبان نمی‌آوردند و شنونده را به حیرت و تعجب وانمی‌داشتند. آن‌ها واقعیت را به زبانی بسیار ساده اما عمیق و لطیف بیان کرده‌اند و حتی یک واژه یا یک جمله را بیهوده و بی‌نتیجه نگفته‌اند. عده‌ی زیادی از مردم که به‌دست آوردن کوچک‌ترین موفقیت در زندگی برای آن‌ها از محالات روزگار بوده است، درهمراهی با قصه‌های عامیانه هر کار مشکل و حل نشدنی را با آمیختن به معجزه و کارهای شگفت، برای‌شان عملی می‌شد.
شنبه, ۲۷ دی
در کتیبه‌هایی که از ایران باستان به‌دست آمده، خدایان دروغین دیده شده که به آن‌ها «دیوه» می‌گفته‌اند. ما امروز به دیوه، «دیو» می‌گوییم.
فردوسی در شاهنامه، دیو را برابر اهریمن (شیطان) می‌داند. در عصر حاضر نیز کسانی هستند که دیگران آن‌ها را به دیو تشبیه می‌کنند، یا این که می‌گویند: این شخص از نسل شیطان است. موسی (ع) پیش از این که به پیغمبری نائل گردد، دو نفر را دید که باهم نزاع می‌کنند. موسی مشتی به یکی از آن‌ها زد، او همان‌دَم افتاد و جان داد. موسی ناراحت شد و گفت: این کار دیو بود.[1]
شنبه, ۲۰ دی
بر اساس باور اسطوره‌ها، ساختار و نظام‌های طبیعی حاصل حوادثی هستند که در آغاز زمان اتفاق افتاده است. ماه نیز همچون خورشید، آب‌ها، گیاهان و حیوانات، تاریخ افسانه‌ای دارد. هر موضوع مهم جهان تاریخی دارد. اسطوره داستانی مقدس بوده و یک «تاریخ حقیقی» است، چون اسطوره همیشه در ارتباط با واقعیت‌ها است.[1]
شنبه, ۱۳ دی
به من می‌گن کاکاجون
نه پیرم و نه جوون
تو قارقارم الف‌با
آوای اون چه زیبا
چهارشنبه, ۱۰ دی
داستان‌های سنتی، منبع الهام‌بخش عالی برای کار در همه‌ی زمینه‌های برنامه آموزشی است. این جلسه‌ی نمایش، همچنان که «جودیت هریس»[1] شرح می‌دهد، دربرگیرنده بازی‌هایی برای دست‌گرمی، تقلید، نقش‌آفرینی و داستان‌پردازی است.
سه شنبه, ۹ دی
به مجموع اسطوره، قصه‌ی عاميانه، قصه‌ی پريان، مَتَل و حتي چيستان‌ها، فولكلور گفته مي‌‌شود كه به‌معناي «دانش عامه» است.
شنبه, ۶ دی
«گرگوار سولوتارف» نویسنده و تصویرگر داستان‌های تصویری از فرانسه، هم در داستان‌هایی که می‌نویسد و هم در تصویرگری‌هایش صاحب سبک است.او تاکنون بیش از ۱۵۰ اثر برای کودکان و نوجوانان آفریده است. سولوتارف از جنبه سبک و به کارگیری عناصر دیداری تحت‌تاثیر «موریس سنداک» تصویرگر و نویسنده نامدار امریکایی و «تومی اونگرر» و نقاشان بزرگ قرن بیستم بوده است.
چهارشنبه, ۳ دی
اسطوره و افسانه در تمام نوع بشر وجود دارد. هم‌چنان‌كه در نزد بوميان باستانی و بوميان استراليا هم بوده است. در هرجایی که اسطوره‌ها از آن‌جا آمده، به انديشه‌های مافوق الطبيعه و نو، ارزشی خاص می‌دادند و يا با اسطوره و افسانه، برای تشريفات و آداب و عبادات قبيله، يک نوع حقانيت و استقلال ايجاد می‌کردند.
شنبه, ۲۹ آذر
هرچه دانش‌آموزان در تصویر کردن عناصر داستان تواناتر شوند، درک آن‌ها از داستان افزایش می‌یابد. این مقاله به این موضوع می‌پردازد که چگونه آموزگاران می‌توانند با استفاده از رمانهای گرافیکی به افزایش درک دانش‌آموزان از عناصر ادبی کمک کنند.
شنبه, ۱۵ آذر
اگرچه پژوهش‌‌های اندکی درباره‌ی فواید استفاده از رمانهای گرافیکی انجام شده، اما بسیاری از پژوهشگران دریافته‌اند که خواندن این متن‌های چندجانبه، مهارت‌های خواندن و زبان‌شناسی و درک مطلب را در دانش‌آموزان تقویت می‌کنند. رمانهای گرافیکی و کتاب‌های مصور، عناصر ادبی و دیداری را درهم می‌آمیزند که سبب تقویت مهارت‌های درک دیداری و درک مطلب می‌شوند.
چهارشنبه, ۱۲ آذر
رمانهای گرافیکی همه‌جا هستند
امروزه دیگر رمانهای گرافیکی آثاری ناشناخته نیستند که تنها برای گروه اندکی از علاقه‌مندان جذاب باشند. این رمان‌ها بخشی رو به رشد از نشر کتاب شده‌اند و کتابداران و آموزگاران آن‌ها را به عنوان یک سبک ادبی ویژه برای کودکان و بزرگ‌سالان پذیرفته‌اند؛ ادبیاتی که می‌تواند کودکان را به خواندن علاقه‌مند می‌کند.
شنبه, ۸ آذر
پرنده قرمز یا مرغک امید یکی از آثار آسترید لیندگرن بانوی نامدار ادبیات کودکان سوئد و جهان است. این اثر که با تصویرگری ماریت تورن کویست به فارسی ترجمه شده است، نمونه‌ای مناسب برای بررسی تجربی یک اثر داستانی کودکان است. روش بررسی این کتاب تطبیقی و سنجشی است و این سنجش نیز دربرگیرنده یک دوره زمانی- زیستی و یک دوره فکری در اروپا یعنی دهه‌های پیرامون جنگ جهانی دوم و دهه‌های بعد از آن است.
شنبه, ۲۴ آبان
مطالعه یکی از مهم‌ترین فعالیت‌هایی است که فرزندان خود را به انجام دادن آن می‌توانید تشویق کنید. مطالعه سرگرمی تأمل‌برانگیزی است و برای موفقیت در زندگی بسیار اهمیت دارد. مهارت در خواندن تا هشت نُه سالگی، عامل اصلی موفقیت کودک در آینده است. خواندن برای بچه‌ها تنها یک تفریح سرگرم‌کننده نیست، بلکه مسیری با امکانات نامحدود برای یادگیری درباره‌ی افراد و اندیشه‌های دیگر است.
چهارشنبه, ۱۴ آبان
پروفسور «ام اُ گرنبی»* [در این مقاله] پیوند میان فانتزی و اخلاق در ادبیات کودکان را در سده‌های هجدهم و نوزدهم میلادی بررسی می‌کند.
تعریف ادبیات فانتزی یا حتی داستانِ افسانه‌ای، به‌آسانیِ آن‌چه تصور می‌شود نیست. برای نمونه، آیا افسانه‌ی پریان، دربردارنده‌ی پری‌های واقعی باید باشد؟ یا وجود یک غول، یا گربه‌ی سخنگو، یا شخصیت‌های فراواقعی مانند «ریش آبی»[1] کافی است؟
دوشنبه, ۱۲ آبان
«تیموتی شاناهان»[1] کارشناس آموزش، بهترین روش‌های آموزش خواندن و نوشتن را (در وبلاگش) به اشتراک می‌گذارد. دکتر شاناهان، استاد شناخته‌شده‌ی آموزش شهری و پژوهشگر موضوعات در پیوند با خواندن است، و تجربه‌های گسترده‌ای با کودکان در مدارس درون‌شهری و کودکان با نیازهای ویژه دارد. همه‌ی پُست‌ها آمده در این نوشته، با اجازه‌ی وبلاگ «آموزش با شاناهان»[2] بازنشر داده شده است.
یکشنبه, ۱۱ آبان