تجربهی گروه نجوم کتابخانه‌ی «با من بخوان» جوانرود
آسمان شب همواره برای انسان‌ها، به ویژه کودکان، شگفت‌انگیز بوده است. نجوم، فضا، و کیهان‌شناسی از موضوعات مورد علاقه‌ی بسیاری از کودکان و نوجوانان هستند و به همین دلیل می‌توانند راه و زمینه‌ی مناسبی برای پیوند دادن درس علوم و کتابخوانی و اجرای فعالیت‌های جذاب و هیجان‌انگیزی باشند که افزون بر لذت‌بخش بودن، روحیه‌ی کنج‌کاوی و جست‌وجوگری را هم در کودکان تقویت می‌کنند. این روزها که در هفته‌ی نجوم قرار داریم، فرصت خوبی برای پرداختن به کتاب‌ها و فعالیت‌هایی با این موضوع است.
تجربهی کتابخانه‌ی «با من بخوان» جوانرود نشان می‌دهد که چگونه یک کتابخانه‌ی کوچک می‌تواند به پایگاهی برای برنامه‌های ساده اما جذاب علمی تبدیل شود. شماری از کودکان و نوجوانان عضو این کتابخانه چند سال است که گروه نجوم کوچکی راه‌اندازی کرده‌اند. این گروه که بیش‌تر اعضای آن را نوجوانان تشکیل می‌دهند با هدایت کتابداران برنامه‌های متنوعی را در سال‌های گذشته پی گرفته‌اند، از خواندن کتاب‌هایی با موضوع نجوم و فضا گرفته تا پخش فیلم، ساختن ماکت منظومه شمسی، و تزیین سقف کتابخانه با صور فلکی.
در تابستان سال گذشته کتابخانه‌ی «با من بخوان» جوانرود موفق شد نخستین برنامه‌ی رصد خود را ترتیب بدهد. به گفته‌ی پروین و ماریه حق‌گویی، کتابداران کتابخانه، این رصد که ۵۰ نفر از اعضای مشتاق و علاقه‌مند به آسمان و دنیای ستارگان از همه‌ی گروه‌های سنی همراه با والدین‌شان در آن شرکت کردند، تجربه‌ای منحصربه‌فرد و به‌یادماندنی را برای کودکان رقم زد.
کتاب‌هایی با موضوع نجوم در سایت هدهد
کتابداران این کتابخانه پس از پیگیری‌ها و رایزنی و هماهنگی با پژوهش‌سرای دانش‌آموزی شهرستان جوانرود توانستند تلسکوپی را به مدت یک شب برای رصد ستارگان به امانت بگیرند و سرانجام در یکی از شب‌های پرستاره‌ی تابستان به خانواده‌ها اطلاع دادند که برای رصد به مکان مشخصی در یکی از تپه‌های بلند اطراف شهر جوانرود بیایند. آقای مطاعی از دبیران فیزیک این شهرستان که با شیوه‌ی کار با تلسکوب آشنایی داشتند هم مسئولیت راهنمایی کودکان را برعهده گرفتند.
کتابداران برای‌مان نوشته‌اند:
«تک‌تک کودکان، از کوچک تا بزرگ، با توضیحات و راهنمایی‌های آقای مطاعی توانستند از دریچه‌ی شگفت‌انگیز تلسکوپ نظاره‌گر آسمان شب، ماه، زحل، مشتری و ستارگان دور و نزدیک باشند. وقتی از بچه‌ها پرسیدیم که دیدن آسمان از پشت تلسکوب چگونه بود، هایای ۴ سال گفت: «انگار لامپی پر نور را در ماه ترکانده باشند!» نیکای ۸ ساله گفت: «بدن ماه زخمی بود.» سارو ۹ ساله معتقد بود که «ماه شبیه یک لامپ خیلی خیلی پرنور بود.»
آیه‌ی ۱۰ سال حیران از پشت تلسکوپ نزد ما آمد و گفت: «من هیچ وقت چنین چیزی در عمرم ندیده بودم و بسیار شگفت‌انگیز بود!» صدرای ۴ سال هم تا پایان رصد با شکیبایی منتظر ماند تا بتواند ستاره‌ها را ببیند. ناگفته نماند بچه‌ها به قدری اشتیاق داشتند که چند بار در صف انتظار ایستادند تا دوباره بتوانند ماه را ببیند.
علاوه بر کودکان برای والدین هم فرصتی پیش آمد تا نظارگر آسمان باشند. و گاهی ذوق والدین بیش‌تر از بچه‌ها بود!»
ارتباط و همکاری با دیگر نهادهای فرهنگی منطقه و درگیر کردن والدین و خانواده‌ها در فعالیت‌های علمی، فرهنگی و ترویجی از کارکردهای دیگر این گونه برنامه‌هاست که به گسترش شبکه‌ی کتابخانه کمک شایانی می‌کند.
با روز و هفته‌ی نجوم آشنا شوید
به طور مرسوم، روز جهانی نجوم هر ساله در یکی از روزهای تعطیل آخر هفته بین ۱۵ آوریل (۲۶ فروردین) تا ۱۵ مه (۲۵ اردیبهشت) که ماه در وضعیت تربیع (شب هفتم) قرار دارد، انتخاب می‌شود تا سوژه‌ی رصدی مناسبی برای ترویج نجوم باشد. هدف از انتخاب چنین روزی در تقویم به نام نجوم، ترویج این علم در میان عموم شهروندان و معرفی فعالیت‌های علمی، آموزشی و ترویجی گروه‌ها و مراکز نجومی و از جمله رصدخانه‌ها است. روز نجوم سال ۱۴۰۱ در ایران جمعه ۱۶ اردیبهشت مقارن با شب چهارم ماه قمری بود؛ و هفته نجوم از دوشنبه ۱۲ اردیبهشت تا یکشنبه ۱۸ اردیبهشت در سراسر ایران برگزار می‌شود.
