برخی از رفتارهای مربوط به نقض حقوق کودک آشکار است، اما شاید برخی از رفتارها در نگاه اول نقض حقوق کودک به شمار نیایند.
یکی از این موارد بی توجهی به رژیم غذایی کودک است. اهمیت تغذیه مناسب در کودکان بیشتر از بزرگسالان است. بطوری که عوارض ناشی از کمبود مواد تغذیه ای ضروری در کودکان ، معمولا شدیدتر و جبران ناپذیرتر است.
سیستم های متعدد بدنی در دوره رشد در سنین کودکی،تکامل کامل خود را نیافته اند و لذا بسیار مهم است تا ویتامینها و مواد معدنی مورد نیاز بدن کودکان بطور مناسب تامین شود.
یا برعکس بسیاری از مواد غذایی برای بدن کودک مضر است و در رشد او اثر منفی دارد و نیازی نیست به کودک خورانده شود.
بنابراین اگر کودک ماده غذایی ای را کمتر و یا بیشتر از نیازش دریافت کند، حقوق‌اش نقض شده است.
بی‌توجهی به رژیم غذایی کودک از نمونه‌های نقض حقوق کودک
در سال ۱۹۹۹ یکی از روزنامه‌های انگلیس یک نمونه بسیار نادر از نادانی و سهل‌انگاری والدین در تغذیه کودک را با عنوان «کودکی از مسمومیت با نمک جان سپرد» منتشر کرد. گزارش از این قرار بود:
شفیلد: «پدر و مادری که تصمیم گرفتند برای صرفه‌جویی، پسر سه‌ماهه خود را با خوراک بزرگسالان تغذیه کنند، پس از مرگ کودک از مسمومیت با نمک، مسئول مرگ او شناخته شدند.»
زن و شوهر جوان، دیوید و جوانا شورت، درباره تغذیه فرزند خود با پزشک مشورت کردند. جوانا قصد داشت تغذیه با شیر مادر را قطع کند. از این رو، هنگامی که دریافتند غذای کودک بسیار گران است، یک دستگاه مخلوط کن خریداری کردند و از آن برای تبدیل غذای خود به حریره (غذای کودک) استفاده کردند. آن‌ها فکر می‌کردند که پوره سیب‌زمینی با سس، بلغور جو و مواد غذایی این‌چنینی، کاملا برای یک کودک مناسب است.
تا این که نوزاد دچار شوک شد و به کما رفت. با شتاب او را به بیمارستان کودکان در شفیلد رساندند ولی کودک پس از پنج روز همان‌جا با آسیب مغزی شدید جان سپرد. سطح بالای نمک که در خون و ادرار او یافت شد، باعث مسمومیت و مرگش شده بود.
پزشکی قانونی تنها سبب مرگ را غلظت بالای نمک در خون اعلام کرد و گفت: «هرگز هم‌چون چیزی ندیده بودم. غذای بزرگسال به کودک خورانده شده و در نتیجه بدن کودک ۹ گرم نمک در ۲۴ ساعت دریافت کرده بود.»
بیشتر مردم می‌دانند که مقدار بیش از اندازه نمک در بزرگسالان نیز می‌تواند سلامتی را به خطر اندازد، چه برسد به نوزاد که آسیب به مراتب جدی‌تر و حتا به مرگ او می‌انجامد.
مقدار نمک مورد نیاز در رژیم غذایی کودک بسیار کم است (تا ۱۲ ماهگی، کمتر از ۱ گرم در روز) که این مقدار از طریق شیر مادر یا شیر خشک به بدن او منتقل می‌شود. در دو سال اول زندگی کودک، کلیه‌ها به طور کامل کار نمی‌کنند و با مصرف نمک زیاد، شاهد تجمع آب و نمک در بدن کودک و متاسفانه اختلالات کلیوی، قلبی و ریوی خواهیم بود که جان کودک را به خطر می‌اندازند.
در دهه ۱۹۹۰ سازمان‌های جهانی بسیاری از جمله یونیسف (صندوق کودکان سازمان ملل متحد)، سازمان جهانی بهداشت، UNPD (برنامه توسعه سازمان ملل متحد) و برخی دیگر، بیانیه‌های گوناگونی درباره رشد کودک و تغذیه سالم او منتشر کردند و برخی بیماری‌های مربوط به سوء تغذیه در کودکان را مورد توجه قرار دادند، از جمله موضوع «اختلال‌ها یا بیماری‌های ناشی از کمبود ید». البته روی سخن این سازمان‌ها بیشتر کشورهای توسعه‌نیافته یا در‌حال‌توسعه بوده است.
به طورکلی، هنگامی که از اهمیت تغذیه کودکان و نیازهای او سخن به میان می‌آید، اشاره بیشتر به کشورهایی است که در آن‌ها کودکان غذای کافی دریافت نمی‌کنند یا انتخاب غذا برای آن‌ها بسیار محدود است.
ید به عنوان یک عنصر طبیعی مورد نیاز در سلامت جسمی نقش تعیین‌کننده‌ای دارد؛ در دسترس بودن ید مورد نیاز در دوران بارداری و شیردهی علاوه بر پیشگیری از بروز مشکلات سیستم عصبی و تیروئید، در جلوگیری از کاهش ضریب هوشی کودکان نقش بسزایی دارد.
اما باید در نظر داشت که حتا در کشورهای توسعه‌یافته و صنعتی مردم همواره در پاسخ‌گویی به نیازهای بنیادین کودکان موفق نیستند. درحالی که در برخی از کشورها، کودکان به دلیل نارسایی ید می‌میرند، در نمونه بالا، کودکی در یک کشور توسعه‌یافته و صنعتی به سبب مصرف بیش از اندازه ید از راه غذایی که پدر و مادرش به او خورانده بودند، جان خود را از دست داد.
مقاله «بدرفتاری خانوادگی یکی از موارد نقض حقوق کودک است» را مطالعه کنید.
حقوق کودک بازگو‌شده در پیمان‌نامه بر پاسخ‌گویی به نیازهای بنیادین کودک بدون توجه به این‌که در کدام کشور و منطقه زندگی می‌کند، پافشاری دارد. در ماده ۱۸ پیمان‌نامه آمده است: «آن‌چه بیش از هر چیز دیگر برای کودک اهمیت دارد، توجه و دقت پدر و مادر به فرزند خود است.»
باید پذیرفت که در مورد یاد‌شده، نقض شدید حقوق کودک رخ داده ( رژیم غذایی کودک ) که سبب اصلی آن ناآگاهی پدر و مادر بوده است که از پیامد کار خود نیز آگاهی نداشتند.
نکاتی در رابطه با رژیم غذایی کودک
- از لحظه‌ی تولد تا پایان شش ماهگی، شیر مادر به تنهایی تمام نیازهای غذایی شیرخوار را تأمین می‌کند و بهترین و کامل‌ترین غذا برای اوست. از ۵ تا ۱۵ روزگی به بعد باید کودک را در معرض تابش مستقیم نور آفتاب قرار داد تا ویتامین D مورد نیاز بدن او ساخته شود. در این مدت شش ماه، کودک حتی به آب، آب‌قند یا تغذیه‌ی دیگری به‌جز شیر مادر احتیاج ندارد.
- چربی و پروتئین شیر مادر بهتر از هر نوع شیر دیگر هضم و جذب می‌شود. به همین دلیل دردهای قولنجی، نفخ، استفراغ و حساسیت نسبت به پروتئین شیر مادر، وجود ندارد. ترکیب شیر مادر هماهنگ با رشد شیرخوار تغییر می‌کند.
- به‌طور کلی تا یک سالگی مصرف ماهی، عسل، پنیر، سفیده تخم‌مرغ، شکلات، بادام‌زمینی، میگو، نمک و ادویه‌جات، تُرشی‌ها، نوشابه‌های گازدار، آبمیوه‌های صنعتی، خربزه، کیوی، انواع توت، نخود و لپه و اسفناج توصیه نمی‌شود.
- شیر مادر تا پایان شش ماهگی به تنهایی و بدون اضافه کردن هر نوع غذای کمکی، برای رشد طبیعی شیرخوار کافی است. بعد از شش ماهگی، شیر مادر به تنهایی نیازهای غذایی شیرخوار را برآورده نمی‌کند و لازم است علاوه بر آن، تغذیه کودک با غذاهای نیمه‌جامد نیز شروع شود.(پایگاه تحلیلی خبری خانواده و زنان)
بازتاب مسمومیت غذایی کودکان در خبرگزاری‌ها
- مسمومیت در کودکان فقط به رژیم غذایی کودک محدود نمی‌شود، کودکان ممکن است از طریق خوردن غذاهای آلوده، داروها و حتی استنشاق بعضی مواد دچار مسمومیت شوند؛ اما عمده‌ترین مسمویت‌ها از نوع گوارشی است یعنی مسمومیتی که از طریق میکروب‌هایی مثل استافیلوکوک طلایی ممکن است در یک مدرسه یا مهدکودک در یک جشن یا مهمانی یا مراسم تولد، همگی کودکان به دلیل مصرف کیک‌های خامه‌دار دچار علایم مسمومیت شوند. (خبرگزاری ایمنا)
- مسمومیت های شایع در کودکان شامل مسمومیت دارویی و مسمومیت غذایی است( نادیده گرفتن رژیم غذایی کودک ). مسمومیت های دارویی بیشتر در اثر کنجکاوی کودکان رخ میدهد، به همین دلیل برای جلوگیری از بروز این نوع مسمومیت داروها را در کمد های بالا و دور از دسترس کودکان قرار دهید. (سایت دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه)
- در زمان دارو دادن به کودک به دوز داروی تجویز شده توسط پزشک کاملا توجه کنید. در عین حال مراقب باشید در هنگام بیماری کودک، دوز تکراری و یا داروی بیشتر از حد تجویز شده، به کودک ندهید. به عنوان مثال برای کاهش تب در کودکان، داروی استامینوفن را بر اساس وزن و سن کودک و با مشورت پزشک و داروساز به کودک بدهید؛ چراکه مقادیر بیش از حد درمانی استامینوفن می‌تواند به مسمومیت کودک منجر شود. (خبرگزاری ایسنا).
- مسمومیت غذایی در خانواده: دو کودک ۸ و ۱۲ ساله به همراه دو مرد و یک زن پس از صرف غذا در بهشهر مسموم شدند. (خبرگزاری ایسنا)
- معرفی کتاب حقوق کودک را بشناسیم و با آن زندگی کنیم - خرید کتاب حقوق کودک را بشناسیم و با آن زندگی کنیم
- معرفی بازی و فعالیت با کارت‌های حقوق کودک - خرید کارت‌های حقوق کودک
