قصه گویی کدوی قلقله زن با رویکرد دیابت کودکان

محل اجرا: آموزشگاه موسیقی ماهور کرج

زمان: اسفند ماه ۱۳۹۷

هر روز تعداد کودکان مبتلا به دیابت درحال افزایش است برخی از کودکان حتی قبل از تولد در حالیکه در شکم مادرشان هستند به دیابت مبتلا می‌باشند. دلیل این افزایش شدید ابتلا به دیابت به دلیل شیوه زندگی ناسالم امروزی است. کودکان شدیداً به فست فودها و نوشیدنی‌هایی که اشباع از شکر و مواد افزودنی است اعتیاد یافته‌اند. علاوه بر همه این موارد، بازی‌های ویدئویی و اینترنت سبب افزایش بی تحرکی شده است.

البته گاه عوامل ژنتیکی در انتقال این بیماری دخیل هستند. دیابت به دو گروه اصلی دیابت نوع ۱ و ۲ تقسیم می‌شود. دیابت نوع ۱ بیشتر در میان کودکان شایع است در این حالت بدن قادر به تنظیم قند خون نیست زیرا به دلایلی پانکراس از انجام اعمال طبیعی خود باز می‌ماند. پانکراس که مسئول ترشح هورمون انسولین است دیگر قادر به سنتز و ترشح انسولین نیست. انسولین هورمونی است که برای ذخیره و اکسید اسیون گلوکز در کبد وسایر سلول‌های بدن ضروری است. (منبع:diabetestma.org)

نکته اساسی در مورد دیابت کودکان این است که هرگونه تلقی و برداشت وی نسبت به دیابت بستگی به نحوه ادراک والدین نسبت به این موضوع و طرز رفتارآنها دارد. بنابراین شرط اول در درمان موفق دیابت کودکان این است که بدون هیچگونه ناراحتی و اضطراب، دیابت کودک را به عنوان یک حقیقت بپذیرید. این پذیرش سبب می‌شود تا والدین برای انجام وظایف بعدی آمادگی و انگیزه لازم را پیدا نمایند. در عین حال به کودک دیابتیک کمک شود تا با کمترین میزان اضطراب، دیابت خود را بپذیرد. (منبع انجمن گابریک gabric.ir)

یکی از بهترین روش‌ها برای دادن اطلاعات به کودکان قصه و قصه گویی است. به ویژه اگر با ابزار و عروسک همراه باشد تأثیر دوچندان خواهد داشت. تجربه‌ای که در زیر ارائه می‌گردد یک نمونه قصه گویی با روایتی متفاوت و زیبا از افسانه کدو قلقله زن است (به روایت آقای ناصر یوسفی) این داستان، براساس روایتی که در یکی از روستاهای صومعه سرا (گیلان) نقل شده، بازنویسی شده است.

دخترکی به نام گلاب خانم می‌خواهد به  خانه مادربزرگ برود. در راه حیوان‌های مختلفی را می‌بیند که می‌خواهند او را بخورند. اما گلاب خانم باید به طریقی از دست آنها فرار کند...

این قصه در آموزشگاه موسیقی ماهور کرج برای هنرجویان موسیقی (ارف) مقطع پیش از دبستان والدین آن‌ها روایت شد. یکی از کودکان حاضر در جمع به تازگی دچار بیماری دیابت شده از همین رو برای نخستین بار قرار شد تا قصه گویی به شکلی صورت بگیرد تا این موضوع و موارد پزشکی پیرامون کودکان دیابتیک دراجرا دیده شود. به همین جهت تغیرات اندکی در قصه ایجاد شد به این شکل که:  مامان گلاب خانم که داشت خمیر کلوچه آماده می‌کرد تا برای گلاب خانم و مادر بزرگش کلوچه بپزد، یک قسمت ازخمیر را جدا کرد تا از شکر مخصوص دیابتی‌ها در آن استفاده کند. به دلیل اینکه گلاب خانم و مادر بزرگش مثل خیلی از آدم‌ها دچار بیماری دیابت بودند.

در این مرحله طی پرسش و پاسخی از کودکان در رابطه با این بیماری و میزان آگاهی کودکان و والدینشان در این زمینه بحث و گفتگو شد و ذهن کودکان در رابطه با اینکه شکر مخصوص دیابت چیست، درگیر شد.

بر طبق مطالعات شفاهی که در باره این بیماری به دست آمده، بیشتر آسیبی که اینگونه کودکان در هنگام دیابت دچار آن می‌شوند، عدم اطلاع رسانی و آگاهی نداشتن از ماهیت بیماری است. خانواده‌ها اغلب به جای اینکه توضیحات لازم را در باره این بیماری به کودک و یا اطرافیان دهند آن را مخفی می‌کنند. در این صورت افزون بر رنج بیماری احساس دیگری بودن و غیر عادی بودن به کودک دست می‌دهد. بهترین برخورد در این بیماری این است که کودکان بدانند بیماران دیابتی چه محدودیتی در زندگی روزمره آنها و تغذیه آنها ایجاد می‌کند. و اینکه آیا شیرین نبودن خوراکی‌ها شرط کافی برای استفاده آن خوراکی برای بیماران دیابتی است؟ و مواردی از این دست که منجر به آگاهی درست از بیماری باشد.

کودکی که در این برنامه مبتلا به بیماری دیابت بود اصطلاح «خوراکی بی ضرری» را به خوراکی‌های مجاز داده بود. از همین رو این اصطلاح در داستان به کار برده شد و کلوچه‌های گلاب خانم که حاوی شکر دیابتی بود «کلوچه‌های بی ضرری» نام گرفتند. ادبیات و قدرت قصه گویی یکی از تأثیر گذار ترین روش‌ها در یادگیری کودکان است. در این اجرا نیز کودک بیمار از اینکه شخصیت‌های داستان نیز دچار این بیماری شدند ابتدا شگفت زده و سپس خوشحال گردید چرا که حالا او تنها نبود که به خوراکی‌های بی ضرری نیاز دارد.

با جستجو در سایت‌های کتاب در دنیا به تعداد زیادی از کتاب‌های داستان با موضوع دیابت برمی خوریم که متاسفانه هیچ کدام در ایران ترجمه نشده‌اند. البته هیچ مورد تألیف کتاب هم که برای موضوع دیابت برای کودکان نوشته شود وجود نداشت. شاید خواندن این متن و اشتراک گذاری این تجربه یاد آوری به نویسندگان کودک باشد تا بدانند که با نوشتن داستان‌هایی با موضوعات کاربردی برای کودکان می‌توانند تأثیر به سزایی در رؤیا رویی با مشکلات و بیماری‌ها برای کودکان به جای بگذارند.

نویسنده
پریسا شجاعی، کارشناس کودک و میراث فرهنگی
Submitted by admin on