واژه «دی» یکی از صفات خداوند یگانه و بزرگ و به معنی آفریننده و دادار است. در ایران باستان سردترین ماه سال را به نام خدای بزرگ نام‌گذاری کردند تا در گذراندن سرمای سخت یاری‌بخش مردم باشد. جشن دیگان به یک روز خلاصه نمی‌شده و در چهار روز از این ماه (روزهای اول، هشتم، پانزدهم و بیست‌وسوم) برگزار می‌شده است. حال شما با توجه به امکانی که دارید می‌توانید یکی از این روزها را انتخاب و از آن برای برپایی مراسم خود استفاده کنید.
همان‌طور که اشاره شد نخستین جشنی که در این ماه در روز اول دی و به نام خرم‌روز برگزار می‌شده است. در این روز پادشاه و حاکم با مردم دیدار می‌کردند. در این روز عادت ایرانیان چنین بود که حاکم از تخت شاهی پایین می‌آمد و جامه‌ای سفید می‌پوشید و در بیابان بر فرش‌های سپید می‌نشست و هر کسی که می‌خواست حاکم را ببیند (خواه دارا و خواه بینوا) بدون هیچ‌گونه نگهبان نزد وی می‌رفت و با او به حرف می‌زد. حاکم در این روز با مردم معمولی می‌نشست و در یک سفره با آن‌ها غذا می‌خورد و می‌گفت: من مانند یکی از شماها هستم و با شما برادرم. همان‌طور که اشاره شد در این روز، برابری و برادری مورد توجه بوده است. برداشتی از این روز وجود دارد که آن را روز برادری و خواهری هم می‌دانستند.
دومین جشن دیگان در روز هشتم دی ماه جشن گرفته می‌شده و «دی به آذر» نام دارد. در این روز، نیز مردم مانند سایر جشن‌ها خدا را نیایش می‌کردند. علاوه بر این در این روز به توصیه یکی از اندیشمندان ساسانی شست‌وشو و پاکیزگی (سر، مو و ناخن) توصیه شده است.
سومین جشن دیگان روز «دی به مهر» است که در روز پانزدهم دی برپا می‌شده است. جشنی که همراه ساخت تندیس‌ها و پیکره‌هایی به شکل انسان با گل یا خمیر بوده است بعد از ساخت این مجسمه‌ها مردم این مجسمه‌های گلی را در پشت بام‌ها قرار می‌دادند و می‌سوزاندند. در بعضی متون از این جشن به عنوان «بتیکان» یا «باتیکان» هم اسم آورده شده است. گویند در این روز هرکس سوسن دود کند، تمام سال به فراغت گذراند و از قحطی و فقر در امان باشد. گفته شده هر کسی صبح این روز سیب بخورد و گل نرگس را بو کند آزاری به او نمی‌رسد.
روز بیست‌وسوم ماه دی هم به آخرین و چهارمین جشن دیگان «دی به دین» اختصاص دارد. در این روز هم پاکیزگی و آسایش توصیه شده است. در روزهایی که به دیگان تعلق داشته است مردم اغلب ساعت‌های روز را به نیایش و استراحت اختصاص می‌دادند.
کتاب‌هایی که می‌توانیم بخوانیم
گفتیم که نام دهمین ماه از سال؛ دی ماه، برگرفته از یکی از صفات خداوند یعنی قدرت آفرینندگی اوست. حال با توجه به این صفت خداوندی و تقارن آن با ماه دی خوانش کتاب‌های «خدا دوست من است» نوشته لیزا او.انگلهارت، «در جستجوی خدا» نوشته کلر ژوبرت، «مجموعه ۱۵جلدی خداشناسی خردسالان» نوشته سیدمحمد مهاجرانی ، «افسانه آفرینش» نوشته مهدخت کشکولی، «آفریده‌های ساکت خدا» نوشته نانسی سویتلند و کتاب «به مورچه نگاه کن» و «به طاووس نگاه کن» نوشته مهدی معینی پیشنهاد می‌شود.
شعر بخوانیم«هرچه که بیند دیده، خدایش آفریده» مطلع شعری است که توسط آقای محمدحسین بهجتی اردکانی(شفق) سروده شده است و بیشتر ما از دوران دبستان به خاطر داریم. شعری که به صفت آفرینندگی خدا تاکید دارد و تعدادی از مخلوقات آن را به بچه‌ها یادآوری می‌کند. با توجه به نکاتی که ذکر شد پیشنهاد می‌کنیم همراه با بچه‌ها این شعر را هم‌خوانی کنید.
هرچه که بیند دیده، خدایش آفریده
خورشید و ماه تابان، ستاره درخشان
درخت و سبزه و گل، سوسن و سرو و سنبل
جنگل و دشت و دریا، پرندگان زیبا
این‌همه را به قدرت، خدا نموده خلقت
دی و شنبلیله
هر کدام از ماه‌های ایرانی گل و یا گیاه مخصوصی دارند. گل ویژه دی‌ماه شنبلیله است. ایجاد موقعیتی برای کاشت بذر شنبلیله و یا ساخت کاردستی با برگ و دانه‌های شنبلیله می‌تواند یکی از برنامه‌هایی باشد که می‌توانید انجام دهید.
علاوه بر این پیشنهاد می‌کنیم برای اینکه بتوانید اطلاعات جامع‌تری در خصوص این جشن به دست آورید و به ایده‌های دیگری هم برسید کتاب‌های «گاه‌شماری و جشن‌های ایران باستان» نوشته هاشم رضی و « جشن‌های ایرانیان» نوشته بهرام عسکر را هم مطالعه کنید.
