از سال 1967، هر ساله در سراسر جهان، روز دوم آوریل (یا روزی نزدیک به این تاریخ) که روز تولد هانس کریستین اندرسن است، با هدف ترویج و گسترش عشق به خواندن در میان کودکان و نوجوانان، بهعنوان روز جهانی کتاب کودک گرامی داشته میشود. دفتر بینالمللی کتاب برای نسل جوان (IBBY) حامی و مروج این رویداد است. هرساله یکی از شاخههای ملی این نهاد مسئولیت انتشار پیام و پوستری به مناسبت این روز را بر عهده میگیرد و از یک نویسنده برجستهی کشور خود دعوت میکند تا به این مناسبت پیامی برای کودکان جهان بنویسد. یک تصویرگر توانا از همان کشور نیز پوستری زیبا و برانگیزاننده در پیوند با این پیام طراحی میکند. امسال شاخهی ملی ایبی در کشور ژاپن حامی رسمی روز جهانی کتاب کودک و عهدهدار تهیهی پوستر و پیام آن بود تا بدین وسیله بار دیگر بر نقش و جایگاه والای کتابها در زندگی و رشد کودکان تاکید شود.
«با بالهای خیال بر فراز دریاها سفر کن!» عنوان پیام زیبای روز جهانی کتاب کودک سال 2024 است. ایکو کادونو، نویسندهی برجستهی ژاپنی و برندهی جایزهی هانس کریستین اندرسن 2018، این پیام را خطاب به کودکان و نوجوانان سراسر جهان نوشته است و نانا فوریا، هنرمند ژاپنی ساکن اسلواکی، پوستر آن را تصویرگری و طراحی کرده است. تخیل واژهی کلیدی روز جهانی کتاب کودک 2024 است. شاخهی ملی ایبی ژاپن بر این باور است که پرورش تخیل میتواند به درک متقابل، همدلی و روحیهی مدارا منجر شود.
این پیام به روال هر سال از سوی شورای کتاب کودک (شاخهی ملی ایبی در ایران) ترجمه و در دسترس علاقهمندان قرار گرفته است:
سوار بر بالها داستانها حرکت میکنند
در حسرت شنیدن ضربان شادی قلبات.
من یک داستان در حال سفر هستم، همه جا پرواز میکنم.
بر بالهای باد، یا بالهای امواج، یا گاهی بر روی بالهای ریز دانهای شن. البته سوار بال پرندگان مهاجر هم میشوم و حتی بال هواپیماهای جت.
کنارت مینشینم، با باز کردن صفحات داستانی را برایات تعریف میکنم، داستانی را که دوست داری بشنوی.
آیا داستانی عجیب و شگفتانگیز میخواهید؟
یا غمگین، ترسناک، خندهدار چطور؟
ممکن است امروز تمایلی به گوش دادن به داستانها نداشته باشید، اشکالی ندارد.
اما میدانم که روزی آمادهی شنیدن خواهید بود و وقتی آن روز رسید، فقط کافیست صدا بزنید:
«داستان در سفر، بیا. بنشین کنارم!»
و من به سمت تو پرواز خواهم کرد.
من داستانهای زیادی برای به اشتراک گذاشتن دارم.
داستان جزیرهی کوچکی که از تنهایی خسته شده و شنا یادگرفته و برای یافتن یک دوست به راه افتاده، چطور است؟
یا حکایت شبی مرموز که دو ماه همزمان در آسمان ظاهر شدند.
یا داستان گم شدن بابانوئل.
صدای قلبات را میشنوم که دارد تندتر میزند
تلق-تولوق، تپر-توپور، پلق-پلوق، بومب-بومب
داستان در حال سفر به درون تو پریده است و قلبات را به تپش انداخته است.
حالا با داستانها یکی میشوی و بالهایات را برای پرواز باز میکنی.
و داستان سفر دیگری متولد میشود.
(مترجم پیام به فارسی: مجبوبه نجفخانی)
پیام و پوستر روز جهانی کتاب کودک از راههای گوناگون برای ترویج کتاب و کتابخوانی استفاده میشود. شاخههای ملی ایبی و دیگر نهادهای فرهنگی در سراسر جهان این پیام و پوستر را طریق رسانههای خود به اشتراک میگذارند و فعالیتهایی را در مدارس و کتابخانهها و مراکز فرهنگی-آموزشی سازماندهی میکنند. اغلب در روز جهانی کتاب کودک جشنها و مراسمی با موضوع کتابهای کودکان و ادبیات کودک برگزار میشود که دربردارندهی رویدادهایی چون دیدار کودکان و نوجوانان با نویسندگان و تصویرگران، مسابقههای کتابخوانی و نوشتن، یا اهدای جوایز به کودکان کتابخوان و... است.
دربارهی نویسندهی متن پیام روز جهانی کتاب کودک 2024:
ایکو کادونو (Eiko Kadono) در سال 1935 در توکیو به دنیا آمد و در پنج سالگی مادرش را از دست داد. طولی نکشید که جنگ در اقیانوس آرام آغاز شد، و او به ناچار در 10 سالگی به شمال ژاپن گریخت. تجربهی جنگ در دوران کودکی ریشهی تعهد عمیق کادونو به صلح و شادی است. او در دانشگاه واسادای توکیو در رشتهی ادبیات آمریکا تحصیل کرد و پس از فارغالتحصیلی برای مدتی در یک انتشارات مشغول به کار شد. کادونو پس از ازدواج به برزیل نقل مکان و به مدت دو سال در سائوپائولو زندگی کرد. این سفر دراز به برزیل، دانش او را از کشورهای مختلف و مردمانشان گسترش داد. همین تجربهها بود که باعث شد نگرشی جستوجوگرانه و چندفرهنگی نسبت به فعالیتهای خلاق پیدا کند. نخستین کتاب ایکو کادونو در سال 1970 منتشر شد و از آن زمان تاکنون حدود 250 کتاب از این نویسندهی خلاق منتشر و آثار او به 10 زبان ترجمه شده است. کادونو میگوید: «هنگامی که شروع به خواندن یک کتاب میکنید مانند این است که دری به سوی دنیایی متفاوت گشوده میشود. در پایان داستان در بسته نمیشود، دری دیگر همیشه آنجا منتظر است تا باز شود. آدمها پس خواندن یک داستان، از دریچهی متفاوتی به جهان خواهند نگریست و این به یک معنا، خود، یک آغاز است. و من فکر میکنم لذت واقعی خواندن در همین است. امیدوارم هر کسی همینجا و همین حالا شروع به ساختن داستان جدید خود کند.» کادونو در سال 2018 جایزهی هانس کریستین اندرسن را از آن خود کرد.
دربارهی تصویرگر پوستر روز جهانی کتاب کودک 2024:
نانا فیوریا (Nana Furiya) در توکیوی ژاپن به دنیا آمد. او تصویرگر و نویسندهی بیش از هفتاد کتاب تصویری برای کودکان است. پس از تصویرسازی کتاب «Mekkira Mokkira Dondon»، که از کتابهای تصویری محبوب کودکان نوشتهی ستسوکو هاسگاوا است و نخستین بار از سوی انتشارات فوکوینکان در سال 1985 منتشر شد، او به اسلواکی نقل مکان کرد تا در آکادمی طراحی و هنرهای زیبای براتیسلاوا در شاخهی لیتوگرافی تحصیل کند. نانا فیوریا اغلب، کتابهایی را تصویرگری میکند که خود نویسندهی آنهاست.
در سال 2012 او برگزارکنندهی نمایشگاه سیار «از دست به دست» بود که کار خود را در موزهی قرون وسطی بولونیا آغاز کرد. این رویداد از تصویرگران سراسر جهان دعوت میکرد تا دربارهی نقش هنر در زمان فاجعه بیاندیشند.
پروژهی اخیر او و همسرش پیتر اوچنار، که نقاش و چاپگر است، تصویرسازی برای قطعهی «پیتر و گرگ» اثر پروکوفیف آهنگساز روس است که در کنسرتهایی در جشنوارهی سیجی اوزاوا ماتسوموتو در سال 2019 به نمایش درآمد. این تصاویر در سال 2020 در قالب یک کتاب تصویری با متنی از جون موریسیو منتشر شدند.
نانا در دوسالانهی بینالمللی تصویرسازی بلگراد در سال 1999 برندهی قلم طلایی شد. او همچنین از برگزیدگان جایزهی کلاغ سفید 2021 است.
میتوانید پوستر روز جهانی کودک سال 2024 را میتوانید از لینک زیر دانلود کنید:
پوستر روز جهانی کتاب کودک در سال 2024/ ۱۴۰۳