چگونه با کودکان دارای اختلالات ذهنی کتاب بخوانیم؟

۱. مقدمه

کودکانی که با اختلالات ذهنی (مانند عقب‌ماندگی ذهنی خفیف تا متوسط، سندروم داون و غیره) زندگی می‌کنند، نیازمند حمایت و فرصت‌هایی متفاوت برای یادگیری هستند. کتاب‌خوانی نه‌تنها می‌تواند مهارت‌های شناختی آن‌ها را ارتقا دهد، بلکه فرصتی برای ارتباط، لذت و رشد عاطفی نیز فراهم می‌کند.

۲. هدف از کتاب‌خوانی برای این گروه

هدف از کتاب‌خوانی برای کودکان دارای اختلال ذهنی:

• ساده‌سازی مفاهیم برای فهم بهتر

• تقویت زبان و حافظه

• پرورش درک احساسات و روابط اجتماعی

• ساختن لحظاتی آرام و لذت‌بخش با بزرگسالان

۳. انتخاب کتاب مناسب

ویژگی‌های کتاب مناسب برای این گروه:

۴. آماده‌سازی محیط و ابزار

• انتخاب مکان آرام، بدون محرک‌های اضافی

• نشستن کنار کودک با تماس چشمی آرام و بدون فشار

• استفاده از کارت‌های تصویری در کنار کتاب برای تقویت درک

• کتاب‌های سبک و آسان برای ورق‌زدن توسط خود کودک (در صورت امکان)

۵. چطور کتاب‌خوانی را شروع کنیم؟

• کتاب را جلوی کودک بگیرید، جلد را لمس کند یا ببیند

• با لحن هیجانی شروع کنید: «امروز قراره یه داستان درباره یه خرگوش بازیگوش بخونیم!»

• از کودک سؤال کنید: «به نظرت این چیه؟» (با اشاره به تصویر)

• اگر کودک کلمات را نمی‌شناسد، از صداها یا تقلید حیوانات استفاده کنید: «هاپ هاپ!»

۶. همراهی در حین خواندن

• هر جمله را با تصویر تطبیق دهید، و فرصت دهید کودک فکر کند

• واژگان را با حرکات بدن، اشیای واقعی یا تقلید صدا همراه کنید

• از تکرار نترسید: تکرار جمله‌های ساده به یادگیری کمک می‌کند

• در خواندن وقفه ایجاد کنید تا کودک با اشاره یا گفتار مشارکت کند

۷. پس از خواندن چه کنیم؟

• خلاصه‌ای از داستان را با همراهی کودک بازگو کنید

• شخصیت‌های کتاب را نقاشی یا با عروسک اجرا کنید

• از کودک بخواهید انتخاب کند دفعهٔ بعد کدام داستان را بخوانید

• استفاده از بازی‌هایی مانند جورچین یا تطبیق تصویرها با محتوای کتاب مفید است

۸. منابع پیشنهادی برای مطالعه بیشتر

• کتاب‌های مصور با سطح ساده یا مجموعه‌ی «کتاب‌های مفهومی»

• استفاده از راهنماهای «داستان‌های اجتماعی» در درمان‌های کاردرمانی یا گفتاردرمانی