آلرژی در کودکان در سراسر جهان رو به افزایش است و بر این اساس ارتباط و همکاری بین پزشک، آموزگار و خانواده برای مراقبت از دانش‌آموز مبتلا به آسم یا هر نوع آلرژی و همچنین پیشگیری از آسیب به سلامتی یا تحصیل او لازم است.
بروز آلرژی در کودکان در سراسر جهان رو به افزایش است. در مطالعه‌ای که در حومه شهر پاریس صورت گرفته است، بیش از ۲۰ درصد از دانش‌آموزان مدارس از آلرژی رنج می‌برند؛ یعنی از هر پنج دانش آموز یک نفر علائم آلرژی را دارد و از هر ۱۰ نفر یک نفر ممکن است تنفس صدادار (خس خس) داشته باشد. این آمار در بیشتر شهرهای جهان صادق است.
بر این اساس ارتباط و همکاری بین پزشک، آموزگار و خانواده برای مراقبت از دانش‌آموز مبتلا به آسم و یا هر نوع آلرژی و همچنین پیشگیری از لطمه وارد کردن به سلامتی یا تحصیل او لازم است و آموزش اولیای مدرسه و مشارکت دانش‌آموزان در تمام فعالیت‌های درسی، ورزشی و اجتماعی مدرسه ضروری است.
انواع آلرژی در کودکان
- آلرژی بینی (تب یونجه و رینیت آلرژیک)
- آلرژی غذایی
- آلرژی‌های پوستی شامل اگزما، کهیر (با قرمزی و خارش پوست)، کهیر غول‌آسا یا آنژیوادم (صورت، لب‌ها و پلک‌ها پف آلود)
- آلرژی به حشرات مانند زنبور عسل و زنبور معمولی
باید توجه کرد که ورزش یک عامل آغاز گر مهم در آسم و کهیر محسوب می‌شود و ضروری است که همه اولیای مدرسه و والدین نسبت به این موضوع آگاهی داشته باشند.
آلرژی چیست؟
آلرژی یک واکنش غیر طبیعی بدن است که نسبت به مواد خاصی بروز می‌کند و به همان اندازه که عوامل متفاوت هستند، واکنش‌ها نیز متفاوتند. آلرژی همچنین یک واکنش مضر است که سیستم ایمنی بدن را درگیر می‌کند. به نظر می‌رسد زمینه واکنش بیش از اندازه به آلرژی‌ها ارثی است و "آتوپی" نام دارد.
افرادی که آلرژی ندارند، عوامل آلرژی‌زا را تحمل می‌کنند و علامتی ندارند؛ اما بدن افراد مبتلا به آلرژی ممکن است در اثر تماس مکرر با عوامل آلرژی‌زا حساس شود و پادتن تولید کند. تولید پادتن‌ها به آزادسازی مواد شیمیایی مانند هیستامین و بروز علائم بالینی آلرژی منجر می‌شود. البته معمولاً واکنش به یک اندام مانند پوست، دستگاه تنفسی یا دستگاه گوارشی محدود می‌شود، اما در موارد نادر تمام اندام‌ها ممکن است درگیر شوند و به یک فوریت پزشکی خطرناک به نام آنافیلاکسی منجر شود.
کتاب «آیا این راش است؟» اطلاعاتی درباره پوست، حساسیت‌ها و بیماری‌های پوستی و همچنین التهابات پوستی که پزشکان از واژه‌هایی نظیر درماتیت یا اگزما برای توصیف آنها استفاده می‌کنند.
آلرژی‌های تنفسی
گرفتگی بینی و سرفه از جمله علائم آلرژی تنفسی به عنوان شایع‌ترین نوع آلرژی است. آلرژی بینی (رینیت) و آسم از شایع‌ترین انواع آلرژی‌ها هستند. آلرژی راه‌های تنفسی فوقانی را «رینیت» و آلرژی راه‌های تنفسی تحتانی را «آسم» می‌نامند.
این آلرژی در کودکان باعث بروز عطسه، خارش بینی، آب‌ریزش و گرفتگی بینی می‌شود. این علائم می‌تواند فصلی باشد، یعنی زمانی که میزان گرده‌های گیاهان افزایش می‌یابد (آلرژی بینی فصلی و تب یونجه). این علائم همچنین می‌توانند به علت وجود حشرات ذره‌بینی که هیره یا مایت نام دارند و در ذرات گرد و غبار منزل وجود دارند، در تمام طول سال ادامه داشته باشند که به آن آلرژی بینی غیر فصلی می‌گویند.
البته باید بدانیم که برخلاف سرماخوردگی، آلرژی در کودکان واگیر نیست و کودک بر اثر آن تب نمی‌کند. از طرفی آسم در اثر التهاب و تنگ شدن راه‌های هوایی در ریه ایجاد می‌شود. در نتیجه درجات متفاوتی از اشکال در نفس کشیدن به علت تخلیه هوای ذخیره شده، در ریه‌ها بروز می‌دهد. در هنگام یک حمله آسم، کودک مضطرب می‌شود و احساس تنگی نفس می‌کند و حتی ممکن است احساس خفگی به وی دست دهد. یک علامت خفیف‌تر، اما آزاردهنده آسم، سرفه‌های آزار دهنده است.
شکایات چشمی نیز به همراه آلرژی‌های تنفسی وجود دارد و این امر خصوصاً در تب یونجه دیده می‌شود و به آن آلرژی چشمی گفته می‌شود. به این صورت که چشم‌ها قرمز و اشک‌آلود خواهند شد، کودک از سوزش چشم و آزاردهنده بودن نور شکایت می‌کند و اغلب هر دو چشم کودک درگیر می‌شود و کودک چشمانش را به علت خارش فراوان مرتب مالش می‌دهد.
آلرژی پوستی
قرمزی، پوست خشک یا تورم علائم هشدار دهنده این آلرژی در کودکان هستند و خطرات آن می‌تواند از ناتوانی اجتماعی تا بروز خفگی باشد. اگزما و کهیر بیماری‌های شایع پوستی است که کودکان مبتلا به آلرژی را درگیر می‌کند. شناخت عوامل آلرژی‌زایی که منجر به بروز آنها می‌شود، احتیاج به مهارت در تشخیص دارد، زیرا که واکنش‌ها ممکن است روزها یا هفته‌های بعد از تماس با عوامل آلرژی‌زا رخ دهد. مثلاً غذایی که کودک می‌خورد، ممکن است علت آلرژی باشد و ضایعات در مناطق مختلفی از سطح بدن پدیدار شود.
اگزمای تماسی
این اگزما در هر نقطه‌ای که عامل آلرژی‌زا و یا مواد حاوی عامل آلرژی‌زا با پوست تماس پیدا کنند، پدیدار می‌شود. شناخته‌شده‌ترین آنها «اگزمای دکمه – شکم» در اثر وجود نیکل در دکمه شلوارهای جین یا «اگزمای گوش» در اثر گوشواره است.
اگزمای آتوپیک
این نوع اگزما کودکانی را که به طور ارثی مستعد هستند، درگیر و به خصوص شیرخواران و کودکان کم سن‌وسال را مبتلا می‌کند. این بیماری می‌تواند در تمام نقاط بدن و خصوصاً در چین بازوها و در پشت پاها بروز کند.
باید توجه کرد که بروز اگزما می‌تواند زندگی کودک را تحت‌الشعاع قرار دهد و حتی ممکن است ناتوانی اجتماعی را به دنبال داشته باشد. پوست ممکن است قرمز و ملتهب باشد یا مانند پوست مار خشک و پوسته پوسته شود. این کودکان اغلب عصبی و رنجور هستند. آنها تمایل دارند که در خانه بمانند یا ممکن است به علت مسئله پوستی‌شان توسط دیگران طرد شوند. البته اگزما واگیر نیست و به همین دلیل کودکان مبتلا به اگزما نباید از هیچ فعالیتی در مدرسه حذف شوند. شما می‌توانید با مشارکت دادن آنها در همه فعالیت‌ها، زندگی راحت‌تری را برای آنها تأمین کنید.
کهیر چیست؟
کهیر یک بیماری التهابی پوستی و نوعی از آلرژی در کودکان است که موجب بروز بثورات خارش‌دار می‌شود. کودک ممکن است بگوید که در پوستش احساس سوزش و خارش شدید دارد. در این بیماری پوست بیمار گرم است و پوسته پوسته می‌شود.
کهیر غول آسا
این نوع کهیر منجر به بروز تورم در صورت و پلک‌ها می‌شود و کاملاً مشخص و نمایان است؛ زیرا لب‌ها و پلک‌ها ممکن است تا دو برابر حد طبیعی ورم کنند. کهیر غول‌آسا یا آنژیوادم چنانچه در راه‌های هوایی فوقانی رخ دهد، به علت ایجاد اختلال در تنفس می‌تواند خطرناک باشد.
بنابر اعلام مرکز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت، در مدارس باید توجه کنند که می‌توانند با کاهش اصلی‌ترین عوامل آلرژی‌زا اقدام موثری انجام دهند. باید بدانیم که این عوامل آلرژی‌زا حتی می‌توانند گیاهان گلدان‌دار و حیوانات خزدار باشند.
