ماکس فلت هاوس (۱۹۲۳- ۲۰۰۵)، خالق مجموعه کتابهای قورباغه، در شهر لاهه هلند به دنیا آمد. او از خردسالی دوست داشت نقاشی بکشد و خودش قصه بسازد. هرچند در مدرسه شاگرد چندان برجستهای نبود، پس از اتمام مدرسه دریافت تواناییهای فراوانی دارد که با آموزش متبلور خواهند شد.
به گزارش ایسنا، بنابر اعلام کتاب هدهد، طی جنگ جهانی دوم، خانوادهاش مجبور شدند به آرنهم مهاجرت کنند. در آنجا، فلت هاوس نقاشی و طراحی گرافیک را در آکادمی هنرهای تجسمی (Academie voor Beeldende Kunsten) آموخت. او از این درسها بسیار لذت میبرد، اما تلاشهایش در سال ۱۹۴۴، زمانیکه شهر باید تخلیه میشد، بینتیجه باقی ماند.
پس از پایان جنگ، او به لاهه بازگشت و چاپ کردن نقاشیهای سیاسی را آغاز کرد. این در حالی بود که برای هر پوستر، تمبر پستی، کتاب جیبی، انیمیشن و تبلیغ تلویزیونی کمیسیون دریافت میکرد. در این زمان فلت هاوس فهمید که از کار حرفهای چه میخواهد: تصویرسازی و طراحی کتاب داستان!
جایزهی هانس کریستین اندرسن، جایزهای به شیرینی کیک تولد
ماکس فلت هاوس، در یک دورهی زمانی ۲۵ ساله، ۱۲ داستان دربارهی «قورباغه و دوستانش» نوشت و آنها را تصویرگری کرد. سپس در سال ۲۰۰۳، همزمان با جشن تولد ۸۰ سالگیاش، جلسهای دربارهی کارهایش برگزار کرد. شیرینی این مهمانی هنوز در کامش بود که یک سال بعد، یعنی ۲۰۰۴، جایزهی هانس کریستین اندرسن (نوبل کوچک)، در زمینهی تصویرگری، به او اهدا شد. (دفتر بینالمللی کتاب برای نسل جوان، در راستای افزایش سطح ادبی و هنری کتابهای کودک، هر دو سال یکبار، جایزهای با عنوان جایزهی هانس کریستین اندرسن را به مجموعه آثار یک نویسنده و یک تصویرگر اهدا میکند. دریافتکنندهی جایزه بیشک کسی است که سهمی ماندگار در ادبیات کودکان جهان داشته باشد.) کسبِ این جایزه، اوج زندگی کاری فلت هاوس بود. به گفتهی منتقدان، مجموعهی قورباغه شاهکاری از سادگی گرافیکی است.
ماکس فلت هاوس پس از یک دورهی کوتاه بیماری، در تاریخ ۲۵ ژانویه ۲۰۰۵ دنیای تصاویر و داستانها را ترک کرد.
قورباغهای که اول دوستداشتنی نبود!
اولین کتابهای مجموعهی «آقاکوچولو»، نوشتهی فلت هاوس، در سال ۱۹۸۳ منتشر شدند. در این کتاب داستانها، شخصیت قورباغه نقش اصلی داستان نبود و شخصیت دوم به شمار میآمد؛ اما چند سال بعد، یعنی در سال ۱۹۸۹، قورباغه به شخصیت اول داستان بدل شد؛ شخصیتی مستقل با احساسات و افکاری متعلق به خود. بدین ترتیب، اولین کتاب مجموعهی قورباغه، با عنوان «قورباغهی عاشق» خلق شد. البته ناشر هلندیِ فلت هاوس از «قورباغهی عاشق» چندان خوشش نیامد و آن را مناسب کودکان ندانست. به همین دلیل، در ابتدا، اندرسن پرس، ناشر انگلیسی، آن را در انگلستان چاپ کرد؛ اما بعدها مجموعهی قورباغه چنان محبوب شد که فلت هاوس را بیشتر با این کتابها میشناسند. شخصیت قورباغه در آثار این نویسنده نماد عشق به طبیعت، حیوانات و مردم است. عشقی عمیق که ناشر هلندی او و شاید بسیاری از مردم از درکش ناتواناند؛ اما کودکان آن را بهخوبی لمس کردهاند.
داستانهای مربوط به «قورباغه و دوستانش» (که نسخههای هلندی آن را لئوپولد منتشر کرده) شامل عناصری پریوار و افسانهای است و همچون افسانهای سنتی، پیامی در خود دارد؛ اما فلت هاوس این پیام را در قالب واقعیتی عمومی و جهانی عرضه کرده است. او به خوانندگان هشدار نمیدهد، بلکه بهنحوی ساده، چگونگی سازماندهی جهان و نحوهی واکنش مردم را نشان میدهد. بدون چشمپوشی از چگونگی رفتار ناعادلانهی مردم با یکدیگر، فلت هاوس همیشه راهحلی مثبت برای معضلات قورباغه و دوستانش دارد. این نویسنده در مجموعههای قورباغه، موضوعات مهم را از دل تصاویر و کلمات به ذات حقیقت بدل میکند.
برای مثال، کتاب «قورباغه و آواز پرنده» گزارشی زیبا از رمز و راز مرگ و لزوم جشن گرفتن شادمانی برای زندهبودن است؛ ایدهای پیچیده و چالشبرانگیز که با تصاویری قوی و دراماتیک ارائه شده است. «قورباغه و غریبه» بدین دلیل شایسته توجه است که با پیشداوری، ترس از بیگانگان، نژادپرستی و فهم متقابل، برخوردی متفاوت دارد. درد عشق، همبستگی و ترس، سه مفهومی هستند که به زیبایی هرچه تمامتر، به ترتیب، در کتابهای «قورباغهی عاشق»، «قورباغه در زمستان» و «قورباغه میترسد»، به تصویر کشیده شدهاند.
حیوانات در کتابهای تصویری ماکس فلت هاوس جایگاهی مهم دارند. همانطور که خودِ او گفته: «حیوانات همچون فرزندان من هستند، آنها شخصیت مستقل خود را دارند. البته بخشی از من نیز همیشه در آنها حضور دارد.» قورباغه کودکی بیتجربه است، خوک شخصیتی خانوادهدوست است، سگ شیرین و دوستداشتنی است، خرگوش شخصیتی خردمند است که همیشه قضاوتهایی فکورانه دارد و موش ماجراجوست و شاید گیجکنندهترین حیوان در کتاب قورباغه باشد.
تمام داستانهای ماکس فلت هاوس القاکنندهی حس امنیت هستند و پند هر داستان با طنزی ملایم بیان شده است. در حقیقت، آنچه در کتابهای قورباغه به کمال نشان داده شده، همین طنز و امنیتِ در کلمات و تصاویر است.
ماکس فلت هاوس در ایران
داستانهای فلت هاوس نمودی از تجربیات کودکی و ارزشهای زندگی برای کودکان سه سال به بالاست و در دنیا، به بیش از ۴۰ زبان منتشر شده است. هرچند پیشتر نیز آثاری از این نویسنده برجسته بهصورت پراکنده در ایران به چاپ رسیده، «مؤسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان» تنها انتشاراتی است که با خرید کپی رایت از اندرسن پرس، ناشر انگلیسی، آثار وی را در ایران منتشر کرده است.
از این آثار میتوان به سه کتاب از مجموعهی آقاکوچولو با عناوین «آقاکوچولو به یک دوست کمک میکند»، «آقاکوچولو خانهاش را از دست میدهد» و «آقاکوچولو خوشبختی را پیدا میکند» اشاره کرد.
از مجموعهی قورباغه نیز ۵ جلد با عنوانهای «قورباغه دوست پیدا میکند»، «قورباغه و گنج»، «قورباغه میترسد»، «قورباغه و غریبه» و «قورباغه و آواز پرنده» به چاپ رسیدهاند.
و در تازهترینها، «مؤسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان» (تاک)، «پسر کوچک و ماهی بزرگ» و «هیزمشکن فقیر و کبوتر» را هم به ایران دعوت است.
علاقهمندان به خرید کتاب داستان کودک میتوانند آثار ماکس فلت هاوس را از وبسایت کتاب هدهد تهیه کنند.