بازی ها بخش مهمی از یک كلاس برای کودکان با ناتوانایی های یادگیری هستند. در این مقاله، افزون بر معرفی چند بازی غیر رقابتی برای کودکان دارای نیازهای ویژه، راهکارهایی برای مناسب سازی آن ها، با هدف كمک به این کودکان در بازی ها و مشاركت در آن ها ارائه شده اند.
چرا بازی های غیر رقابتی؟
کودکان دارای نیازهای ویژه، توانایی های متفاوتی دارند. بیشتر آن ها نمی توانند در بازی های رقابتی درست عمل کنند، چون ممكن است برای شرکت در این بازی ها مهارت هایی لازم باشد که آن ها ندارند. به این ترتیب، این کودکان از لذت و انگیزه ی بازی بهره مند نمی شوند.
درگیر شدن در بازی های غیر رقابتی، تجربه ای برانگیزاننده برای كودک دارای نیازهای ویژه است. این تجربه به او امکان بازی و تفریح می دهد، بدون اینكه احساس بدی پیدا كند یا نتواند بعضی کارهای کودکان دیگر را انجام دهد.
نکات ویژه
فعالیت در كلاس استثنایی، نیازمند توجه به بعضی نکات ویژه است. هنگام هدایت كردن کودکان در بازی های غیر رقابتی، باید این نکات را در نظر داشت. اگر كودكی در حرکت مشكل دارد، بازی باید به گونه ای باشد كه او بتواند در یک مكان بماند یا در جای خودش حركت كند (بازی بی تحرک یا كم تحرک). اگر کودک در ناحیه ی دست معلولیت دارد، بازی نباید دارای حركت های ظریف و ریز باشد. ابزار بازی ها و روش اجرای آن ها نیز باید مناسب سازی شوند تا همه بتوانند در بازی مشاركت داشته باشند. برای نمونه، می توانیم تكه های جورچین (پازل) را به شکلی تغییر دهیم كه همه ی کودکان بتوانند با آن بازی كنند.
اگر كودكی مشكل شناختی دارد، باید بازی را آسان تر کرد تا كودک بتواند آن را بفهمد و یاد بگیرد. در زیر، چند بازی از این دست، همراه پیشنهادهایی درباره ی مناسب سازی آن ها برای کودکان دارای نیازهای ویژه، معرفی شده اند.
چند بازی برای کودکان دارای نیازهای ویژه
اسكیتلن
بازی اسكیتلن شیوه ی مناسب سازی شده ی بازی بولینگ است. در این بازی، میخ هایی به شكل سه گوش در انتهای اتاق قراردارند. از كودك خواسته می شود در قسمت روبه روی انتهای اتاق بایستد و توپ را به سوی میخ ها پرتاب كند. هدف، انداختن تمام میخ هاست. اگر كودكی در پرتاب كردن یا نشانه گرفتن مشكل داشته باشد، می توان فاصله ها را كوتاه تر کرد.
بازی عدد و موسیقی
در این بازی وقتی موسیقی نواخته می شود، کودکان به اطراف می چرخند و می رقصند. هنگامی که موسیقی قطع می شود، هدایت كننده ی بازی، یک عدد را با صدای بلند اعلام می كند. کودکان باید به سرعت گروه هایی برابر با آن عدد تشکیل دهند. اگر آن ها در یادگیری و فهم اعداد مشكل داشته باشند، باید اعداد ساده تر به کار برد. می توان از كارت های عدد نیز استفاده کرد.
حدس بزن چیست؟
در این بازی، هدایت كننده ی بازی، چیزی را در یک جعبه مخفی می كند. کودک باید حدس بزند كه در جعبه چیست. به پرسش های آن ها با بله و خیر پاسخ داده می شود، مانند: آیا خوردنی است؟ آیا ما با آن بازی می كنیم؟ با این روش، کودک سر نخ را پیدا می كند و حدس می زند آن چیز چیست.
رد کردن كلاه
در این بازی، کودکان در یک دایره دور هم می نشینند. موسیقی نواخته می شود. یک كلاه در بین شان گردانده می شود. آن ها باید كلاه را روی سرشان بگذارند و سپس به نفر بعد بدهند. وقتی موسیقی قطع شود، بچه ای كه كلاه روی سرش است، باید آوازی بخواند یا یک داستان كوتاه بگوید یا برقصد.
توپ و نشانه گیری
هدایت کننده ی بازی، یک جعبه ی مقوایی را كه چند سوراخ به طرف بیرون دارد، در وسط کلاس قرارمی دهد. کودکان باید توپی كوچک را داخل یكی از حفره ها بیندازند. اگر کودکی در میان بازیکنان، در استفاده از بازوهایش مشكل دارد، باید یا جعبه را به او نزدیک تر کرد یا سوراخ ها را خیلی بزرگتر. این بازی به مهارت های دیداری نیاز دارد.
فوت كردن شمع
هدایت کننده ی بازی، یک دسته شمع بیست تایی را به شکل منظم روی یک سینی می چیند. به هر کودک فرصت داده می شود كه جلو بیاید و سه بار شمع ها را فوت كند. هدف این است كه او بیشترین تعداد شمع ها را خاموش کند. این بازی به او كمک می كند که رعایت نوبت را یاد بگیرد و مهارت های محرک دهانی او نیز كه برای غذا خوردن و حرف زدن لازم است، تقویت شود.
بازی لباس پوشیدن
مجموعه ای از پارچه ها و وسایل در دسترس کودکان قرار داده می شود تا با آن ها پوشش های گوناگون درست كنند. آن ها هر چیزی را كه دوست دارند بر می دارند و به هر شكلی كه دوست دارند به تن می كنند. بعد، از جلو بقیه ی کودکان رژه می روند و لباس های شان را نمایش می دهند. وجود یک آینه ی بزرگ، این بازی را سرگرم كننده تر می كند. می توان بازی های دیگری نیز با لباس ترتیب داد از جمله:
هدایت کننده ی بازی کارت هایی را که نام یا شکل لباس ها روی آن ها نوشته و کشیده شده است، تهیه می کند. کودکان به دو گروه تقسیم می شوند. به هر کدام از اعضای هر گروه یک کارت نشان می دهد. سپس آن ها به اتاق یا گوشه ای که برای پوشیدن لباس در نظر گرفته شده است، می روند و لباسی را که نام یا شکل آن با کارت شان می خواند، می پوشند و خود را به نفر بعدی گروه می رسانند.
هدایت کننده ی بازی می تواند با تغییراتی به سلیقه ی خود، آن را جذاب تر و هیجان انگیز تر کند. برای نمونه، اگر سرعت اجرای بازی لباس پوشیدن بیشتر شود یا بازیکنان لباس ها را روی هم بپوشند یا از لباس های خنده دار استفاده کنند، این بازی جذاب تر خواهد شد.
در پیوند با این مقاله بیشتر بخوانید:
زنگ تفریح برای کودکان با نیازهای ویژه: ۷ چالش و راه‌حل
