کتابخانه ی ملی کودکان مسکو در سال ۱۹۶۹ بنیاد نهاده شد. این کتابخانه، کار پژوهشی و کاربردی گسترده ای در زمینه ی موضوع های مربوط به کتابخانه و طراحی کتابخانه های سرویس دهنده به کودکان و نوجوانان، موضوع های آموزشی، روان شناختی و جامعه شناختی، فرهنگ مطالعه ی کودکان و نوجوانان را انجام می دهد و به دیگر کتابخانه های روسیه کمک های علمی و روشمند ارائه میکند. مهارت کتابدارانی را که با کودکان کار میکنند، افزایش میدهد و با انجام پاره ای اقدامات همکاری های بین المللی را گسترش می دهد:
- بررسی تجربیات کارهای کتابخانه ای در دیگر کشورها
- همکاری های حرفه ای (کار مشترک برای کودکان، سازماندهی و شرکت در نشست ها و کارگاه های بین المللی، تبادل كارشناس و کار در نهادهای بین المللی)
این کتابخانه، گنجینه‌ی ادبی برای کودکان۱-۱۵ ساله فراهم می کند. در این کتابخانه با حدود یک میلیون عنوان منبع مطالعاتی جز کتاب، روزنامه و نشریه، فیلم های ویدئویی و برنامه های کامپیوتری نیز وجود دارد.
این کتابخانه بر پایه ی گروه های سنی کودکان بخش بندی شده است.
• خردسالان ۳-۴ ساله، قصه گویی و نمایش از فعالیت های مهم و عمده این بخش است. کتابداران این بخش با برگزاری کارگاه و نشست به خانواده ها درباره ی راه های سهیم شدن کتاب با فرزندانشان گفت و گو می کنند.
• کودکان ۵-۶ ساله
• کودکان ۷ ساله (کودکانی که به کلاس اول می روند)
• کودکان ۸-۹ ساله
• کودکان ۱۰-۱۲ ساله
• نوجوانان
افزون بر بخش بندی های سنی، این کتابخانه دارای بخش های دیگری بر پایه ی نیازهای ویژه کودکان است، که از جمله می توان به بخش های زیر اشاره کرد:
• حقوق کودک: برای آشنا کردن کودکان با حقوق خود این بخش راه اندازی شده است. در این بخش کودکان و خانواده های آن ها به کتاب هایی دسترسی دارند که آن ها را با حقوق کودکان و نوجوانان آشنا می کند. کتابداران این بخش با برپایی کارگاه و نشست های گوناگون با موضوع حقوق کودک، کودکان و نوجوانان و خانواده های آن ها را به گفت و گو در این زمینه تشویق می کنند.
• کودکان معلول: این بخش وظیفه دادن خدمات کتا بخانه ای به کودکان معلول را بر عهده دارد و به شکل ویژه و اثرگذار با کودکان ناتوان کار می شود. این بخش با چندین سازمان مربوط به کودکان معلول همکاری دارد.
• بخش مربوط به کودکان بدون سرپرست
• کودکان با مشکلات روانی: در این بخش کتابداران با استفاده از داستان های ویژه و شگردهای کتاب درمانی به ساماندهی روانی کودکان می پردازند. کتابداران در این بخش از تئاتر درمانی نیز برای این گروه از کودکان سود می جویند.
• هنر: ۲۰ مرکز هنر کودک در کتابخانه فعالیت دارند که در این گروه ها بچه ها از بزرگ و کوچک، حتی گاهی با والدینشان، نقاشی میکشند، کاردستی میسازند، نمایش اجرا میکنند و درباره‌ی کتابها و نویسندگان و تولیدکنندگان کتاب گفت‌وگو می کنند.
• صدا و موسیقی: شامل سی دی موسیقی، کتاب های گویا و همچنین ابزار های موسیقی است.
• نابینایان
فعالیت ها
در این کتابخانه پیوسته نمایشگاه هایی از آثار کودکان و تصویرگران کتاب کودک، جشنهای کتاب، دیدار با نویسندگان، بازیگران و کارگردانان برگزار میشود. این کتابخانه با نهادها و مؤسساتی که آماده‌ی کمک به کودکان هستند، همکاری میکند. در کتابخانه ملی کودکان مسکو فعالیت های گوناگونی انجام می شود که می توان به برخی از آن ها اشاره کرد:
- فعالیت برای آشنایی با ادبیات و فرهنگ کهن
- فعالیت برای آشنایی با آداب و رسوم و جغرافیای ملل
- فعالیت های هنری
- برگزاری نمایشگاه ها
فعالیت های ویژه
پوشکین خوانی: دختر کوچولو پرسید: " وقتی الکساندر سرگیویچ پوشکین، ساشا پوشکین بود (یعنی وقتی پسربچه بود)، چطوری بود؟" و خیلی تعجب کرد وقتی که فهمید او در کودکی پسربچه ی خپل و تنبلی بوده و دوست نداشته وادارش کنند که عجله کند. «مارمولک» و «فرانسوی» لقبهای دبیرستانی پوشکین بودند. این سال ها، سال های طلایی شاعر بود، زمان جوشش خلاقیت و استعداد شاعری. بچه ها وقتی فهمیدند که پیشنویس شعر«روسلان و لودمیلا» به همین دوران مربوط است، تعجب کردند. در اتاق پوشکین در کتابخانه، بچه ها به همراه والدین شان در کارگاه «گروه مطالعه‌ی خانوادگی»، آثار و کتابهایی درباره‌ی پوشکین میخوانند، تا بعد زندگی و آثار وی را بازسازی کنند و احساس و فکر خود را درباره ی او در قالب آثار خودشان به بیان درآورند. این گونه است که ایده ی پروژه‌ی "کودکان پوشکین" شکل گرفت. روی قفسه ی کتاب ها، جلد اول آثار بچه ها: "حکایت ها" قرار دارد، جلد بعدی یعنی "شعرها" در دست تهیه است و سال دیگر، جلد سوم: "رمان ها"، نیز به این دو جلد افزوده خواهد شد.
"قصه اینجا زندگی می کند": در کتابخانه، درهای چوبی مخفی زیادی هست با دریچه های کوچکی که از آن ها نور و صداهای کودکانه بیرون میآید. صبح ها بچه های خیلی کوچک ۲ تا ۵ ساله، کمی بعد بچه های سال های دبستان و بعد از ناهار بچه های بزرگتر به اینجا می آیند. تمام روز آوای قصه اینجا طنین انداز است: قصه را میخوانند، آن را بازی می کنند، از نو می سازند ....
قصه، یاد می دهد، تربیت می کند، و حتی درمان می کند. بله درمان می کند! کسانی را که خیلی به آن نیاز دارند- کودکان ناتوان - را درمان میکند. آن ها با چیره شدن بر کسالت خود، واژگان و حرکات را به کار می گیرند و برقرار کردن ارتباط را می آموزند.
وقتی شب فرا می رسد، چراغ ها خاموش می شوند، صدای آخرین گام ها محو می شود، قصه دوباره جان می گیرد، آخر نام این اتاق، "اتاق قصه ها"ست! و بچه ها باور دارند درست در همین زمان است که قصه زاده می شود.
پنجاه هزار عضو
برای اعضای کتابخانه، پنج حق اشتراک (شامل کتاب، نشریه، کتاب های خارجی و ...) و نیز حق استفاده از سالن مطالعه، سالن های موسیقی و سخنرانی، اتاق قصه، گنجینه‌ی دیداری - شنیداری، مشاوره های روان شناسی و دفترچه ی راهنمای کتابخانه در نظر گرفته می شود.