کتابخانه‌ی ملی کودکان ارمنستان، خنکو آپر (Khnko Aper) به مناسبت نودمین سال تاسیس این کتابخانه در شهر ایروان در روزهای 4، 5 و 6 اکتبر (12 تا 14 مهرماه) با همکاری شاخه‌ی ملی دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان (IBBY Armenia) با دعوت از زهره قایینی، مدیر موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان و برنامه‌ی «با من بخوان»، کارگاهی سه‌روزه با عنوان «چگونه از حقوق کودکان برای خواندن پشتیبانی کنیم؟» برگزار کرد.
روزان تونایان، رئیس کتابخانه‌ی ملی کودکان خنکو آپر، در مصاحبه‌ای با یکی از شبکه‌های تلویزیونی ارمنستان هدف از برگزاری این کارگاه را بالابردن سطح دانش و مهارت‌های کتابداران کتابخانه‌های ارمنستان اعلام کرده و می‌گوید: «با توجه به تجربه‌ی غنی و گسترده‌ی زهره قایینی کارشناس ادبیات کودکان و ترویج کتابخوانی که تاکنون به همراه همکاران‌اش در برنامه‌ی «با من بخوان» دو جایزه‌ی معتبر جهانی ایبی-آساهی (2016) و ایبی-آی‌رید (2022) را کسب کرده است، از ایشان دعوت کردیم تا به این‌جا بیایند و در قالب یک کارگاه سه‌روزه تجربه‌های ارزش‌مند خود را با کتابداران ما سهیم شوند.»
خانم روزان تونایان رییس کتابخانه ملی کودکان
در روز نخست این کارگاه، زهره قایینی درباره‌ی نقش کتابخانه‌های کودک در سده‌ی بیست‌ویکم سخن گفت و این‌که کتابداران چگونه می‌توانند کودکان را در کسب مهارت‌های سواد به معنای امروزی یاری رسانند. او تاکید کرد اگر بخواهیم کودک کتاب‌خوان پرورش دهیم باید از خانواده آغاز کنیم و سپس با اشاره به سند راهبردی ایفلا برای خدمات کتابخانه‌های کودکان، به تعریف سواد از نگاه نو و اهمیت سواد فرهنگی پرداخت. روز نخست کارگاه با معرفی نظریه‌ی سامانه‌های اکولوژیکی یوری برونفنبرنر روان‌شناس روسی-آمریکایی پایان یافت. شرکت‌کنندگان دریافتند که چگونه نهاد‌های گوناگون در جامعه هم‌چون خانواده، مدرسه، کتابخانه در پیوند و همکاری با هم در پرورش یک کودک نقش دارند. در تمام مراحل کارگاه شرکت‌کنندگان در گفتوگوها فعالانه شرکت داشتند و به‌عنوان یک کار عملی گروهی کتابخانه‌های ایده‌آل خود را ترسیم و درباره‌ی ایده‌های خود با یک‌دیگر گفت‌و‌گو کردند.
در روز دوم درباره‌ی خواندن با نوزاد و اهمیت آن و موضوع سواد شکوفایی صحبت شد. سپس این پرسش در برابر شرکت‌کنندگان قرار گرفت که کتابخانه‌ی کودک‌محور چگونه کتابخانه‌ای است و یک کتابخانه برای قرار گرفتن در این جایگاه به چه نکاتی باید توجه کند. تعریف محیط سرشار از سواد و راه‌های تبدیل یک کتابخانه به محیطی که از مهارت‌های چندگانه‌ی سواد کودکان پشتیبانی کند یکی دیگر از موضوع‌های مورد بحث روز دوم کارگاه بود. در این روز هم‌چنین کتابداران فرصت یافتند با تکیه بر آموخته‌های خود در یک کار گروهی، برداشت خود از کتابخانه‌های سرشار از سواد را به شکل یک پوستر شماتیک طراحی و ارائه کنند. روز سوم یا روز پایانی کارگاه با این پرسش که بلندخوانی چیست و چه اهمیتی دارد آغاز شد. چندین کتاب برای شرکت‌کنندگان بلندخوانی شد و کتابداران با روش‌های بلند خوانی، بلندخوانی گفت‌و‌گویی و نقش کتابداران در پیشبرد گفتوگوها در میان کودکان آشنا شدند.
زهره قایینی در این کارگاه توضیح داد که نشست‌های بلندخوانی باید با فعالیت‌های هنری در پیوند باشد تا کودکان درک بیش‌تر و عمیق‌تری از داستان به دست آورند.
موضوع کتاب‌درمانی یکی از مباحث مهمی بود که در این کارگاه سه‌روزه مطرح شد. ابتدا درباره‌ی تعریف کتاب‌درمانی و مراحل مختلف کتاب‌درمانی، و سپس وضعیت‌های گوناگونی که کودکان به کتاب‌درمانی نیاز دارند سخن گفته شد. گزینش کتاب مناسب در کتاب‌درمانی و راه‌های سهیم شدن آن با کودکان در بحران مورد بحث قرار گرفت و چندین تجربه‌ی عملی در برنامه‌ی «با من بخوان» و پروژه‌های گوناگون جهانی با کتابداران به اشتراک گذاشته شد. این کارگاه با اهدا گواهی‌نامه به شرکت‌کنندگان پایان یافت.
شاخه ملی ایبی در ارمنستان از سال 2015 تا کنون با پشتیبانی صندوق یامادا کارگاه‌های گوناگونی از سوی تصویرگران، نویسندگان، مترجمان و ناشران برای کتابداران برگزار کرده است و این کارگاه سه روزه که در محل کتابخانه ملی کودکان خنکو آپر برگزار شد تازه‌ترین رخداد فرهنگی در این کتابخانه است.
پیشینه‌ی تاسیس کتابخانه‌ی ملی کودکان ایروان به سال 1933 باز می‌گردد. این کتابخانه در سال 1935 به نام کتابخانه‌ی ملی کودکان خنکو آپر، نویسنده‌ی نامدار ارمنی، نام‌گذاری شد. کتابخانه‌ی خنکو آپر دارای شش طبقه و در هر طبقه دارای بخش‌های مختلفی برای گروه‌های سنی مختلف کودکان و نیاز‌های گوناگون‌شان است. اتاق قصه‌گویی و نمایش و اتاق موسیقی از دیگر بخش‌های این کتابخانه است. این کتابخانه دارای یک مجموعه پانصدهزار جلدی از کتاب‌های کودکان به دو زبان ارمنی و روسی است اما در هر اتاق چند قفسه نیز به کتاب‌های انگلیسی و فرانسه اختصاص دارد. کتاب‌های فارسی، چینی و آلمانی هر کدام اتاقی ویژه خود دارند.
شاخه‌ی ملی ایبی ارمنستان که در سال 2013 آغاز به کار کرده است به شکلی تنگاتنگ با این کتابخانه همکاری دارد. این دو نهاد تاکنون توانسته‌اند با استفاده از فاند یامادا چندین پروژه کتابخوانی راه‌اندازی کنند که از میان آن‌ها بازگشایی و تجهیز کتابخانه‌ای کوچک در خانه فرهنگ روستای آخاجور در استان تاووش در سال 2019 و راه‌اندازی گوشه‌ی کتابخوانی در بیمارستان گوریس در سال 2022 شایان توجه است.
تندیس کتاب در جلوی کتابخانه خنکو آپر
کتابخانه‌ی ملی کودکان خنکو آپر و شاخه ملی ایبی ارمنستان با وجود مشکلات اقتصادی که با آن روبه‌رو هستند تلاش دارند با کمک کارشناسان ادبیات کودکان از کشورهای دیگر و برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای کتابداران، نویسندگان، تصویرگران و علاقه‌مندان به ادبیات کودکان، به بهبود وضعیت ادبیات کودکان و کتابخوانی در ارمنستان یاری رسانند.
