این کارگاه ابتدا چند نمونه کتاب با صحافی های مختلف به بچه ها نشان می دهیم.
- کتاب با جلد مقوایی که ورق های کمی دارد و فقط با یک منگنه به هم وصل شده اند،
- کتاب هایی با جلد مقوایی که ورق های بیشتری دارند و با چسب صحافی شده اند،
- کتاب هایی با جلد گالینگور که صحافی دقیق تری دارند،
- کتابی قدیمی باصحافی سنتی.
در این کارگاه توضیح داده می شود که در زمان های قدیم کاغذ برای نوشتن و یا دستگاه های بزرگ برای چاپ و صحافی موجود نبوده و مردم برای نوشتن از لوح های گلی و ابزار سنگی استفاده می کردند. بعد ها مردم روی پوست حیوانات می نوشتند و بالاخره انسان ها توانستند کاغذ را اختراع کنند. سال ها طول کشید تا انسان ها دستگاه چاپ را اختراع کردند. تا قبل از آن کتاب ها یکی یکی نوشته می شد. برای همین خیلی گران بود و فقط طبقه اشراف می تواتنستند کتاب بخوانند. جلد کتاب هم به همین صورت از جنس های مختلفی مثل استخوان و عاج و فلز و یا چرم ساخته می شد. جلد سازی خود یک هنر خاص محسوب می شد.
هدف از این کارگاه آشنایی کودکان با صحافی سنتی می باشد که یکی از هنرهای اصیل ایرانی است. به بچه ها توصیه کنید که در خانه به قرآن های قدیمی و کتاب های شاهنامه و یا اشعار حافظ دقت کنند و به شکل جلد سازی و صحافی آن ها توجه نمایند.
مواد مورد نیاز:
- کاغذ
- چسب صحافی
- مقوای رنگی
- قیچی
- کاغذ رنگی
- پارچه چلوار
مراحل مختلف صحافی (ساختن کتاب):
۱- صفحات کتاب را که توسط بچه ها از قبل نوشته و تصویرگری شده مرتب می کنیم.
۲- صفحات کتاب را شماره گذاری می کنیم.
۳- در این مرحله تمامی صفحات کتاب به هم دوخته می شوند. ( به علت اینکه کار با نخ و سوزن ممکن است برای این گروه سنی خطر ناک باشد می توان از منگنه بزرگ صحافی استفاده کرد.)
سه صفحه سفید A4 را از وسط تا کرده و در ابتدای کتاب قرار می دهیم. طوریکه سه صفحه در ابتدا و سه صفحه در انتهای کتاب قرار گیرد. این سه صفحه به ترتیب: صفحه سفید، صفحه نیم عنوان و صفحه عنوان نام دارند. در صفحه سفید هیچ چیزی نوشته نمی شود. در صفحه نیم عنوان، عنوان کتاب نوشته می شود. در صفحه عنوان علاوه بر عنوان کتاب، نام نویسنده، تصویرگر و تاریخ ذکر می گردد.
یک صفحه رنگی دو برابر اندازه کتاب را از وسط تا کرده و با چسب صحافی به صفحه سفید می چسبانیم. این صفحه آستر بدرقه نام دارد.
یک نوار پارچه ای به طول پنج سانتی متر و به عرض دو سانتی متر برای استحکام بیشتر به بالا و پایین آستر بدرقه چسبانده می شود. به این نوار شیرازه می گویند.
از یک مقوای کلفت دو برابر اندازه کتاب برای جلد استفاده می کنیم که از سمت راست (ابتدای کتاب) به آستر بدرقه و از سمت چپ (انتهای کتاب) به صفحه سفید اضافی موجود چسبانده می شود.
روی جلد، عنوان کتاب ( بزرگ) و نام نویسنده (کوچک) را می نویسیم.
با مقوایی رنگی (متفاوت با رنگ جلد کتاب) چهار مثلث با گوشه راست به ضلع چهارسانتی متر می بریم و به چهار گوشه جلد می چسبانیم. نام این قسمت ها گوشه است.
با مقوایی به همان رنگ گوشه یک قطعه مستطیل به عرض پنج سانتی متر و به طول کتاب بریده و از طول به دونیم تا کرده و به عطف کتاب می چسبانیم. این قسمت روکش عطف نام دارد.
بچه ها می توانند کتاب خود را تزئین کنند. در این جا یکی از بچه ها روی جلد کتاب خود را با کاغذ و برش و دیگری صفحه ی آستر بدرقه را با تکه های کاغذ رنگی تزئین می کنند.
