به نقل از پایگاه اینترنتی انجمن حمایت از حیوانات: ایرانیان درمیان ملل مختلف، از پیشگامان و بنیان گذاران قانون‌ها ودستورهای مربوط به حقوق حیوانات و حتی گیاهان بوده‌اند.
برخلاف آن چه كه تاریخ نگاراران، نظریه پردازان و فرهنگ سازان غربی در ترویج آن می كوشند، ایرانیان سده ها زودتر از آنها در قانون‌ها و دستورهای مربوط به رعایت حقوق حیوانات و محیط زیست آن ها توجه کرده اند. دستورهایی كه خوشبختانه بسیاری از آن ها تا به امروز به صورت مكتوب باقی مانده و به ما رسیده است. ویژگی مهم این قوانـیـن و دستورات هم این بود كه از جانب مردم با جدیت و به بهترین شكل رعایت می شدند:
"... آموزگار دروغ، تعالیم مقدس را تحریف می كند و با آموزش های نادرست خویش اساس زندگی مردم را به هم می ریزد ... چنین كسانی آموزش هایی را كه می گوید به زمین و نعمت های آن و به خورشید حیات بخش وعناصر سودمند جهان به دیده احترام بنگرید ، گفتاری پوچ و بی معنی می شمارند... اینان با آموزش های نادرست خویش مردم را از كردار نیک باز دارند و حیوانات را با فریاد شادی قربانی كنند و با گفتارگمراه كننده خود بفریبند... دیربازی ست كه این گروه از خیل هواخواهان دروغ یاری می جویند تا به مردم بفهمانند كه با گوشت و خون گاو قربانی شده و آشام سُكرآور می توان تباهی و مرگ را از خود دور داشت..." (گات ها، یسنا ۳۹ و ۳۲)
"... دومین جایی كه زمین از همه جا بیشتر شادكام شود، آن جاست كه پارسایی خانه ای برپا دارد... با گله‌ای گاو... رَمه‌هایی خوب در آن؛ گله گاوان به خوبی پرورده شود؛ راستی فزونی گیرد؛ خوراک ستوران فراوان باشد؛ سگ خوب پرورش یابد و..." (اوستا ، وندیداد، فرگرد سوم)
"...می‌ستایم خداوند جان و خرد، فروغ مند پرشكوه را... نیک اندیشی (بهمن) را؛... گله ورمه و كشتزار گندم و دانه‌های سودبخش را... “ (خرده اوستا، هفتنگه یشت)
"این چنین می ستاییم... روان‌های چهارپایان را كه مایه زندگی ما هستند؛ كه ما برای آن‌هاییم وآن‌ها برای مایند... روان‌های جانوران سودمند دشتی را می‌ستاییم... آب‌های روان و مرغ پّران را می‌ستاییم ... همه جانوران آبی و زمینی و پرنده و رونده و چرنده را می ستاییم... خواستار ستایشم روان جانوران آبزی، جانوران زمینی، پرندگان، جانوران دشتی و چرندگان را..." (گات‌ها ، یسنا و ویسپرد)
مفصل ترین مطالب درمورد حقوق حیوانات و به ویژه سگ در كتاب وندیداد مندرج است. همچنین دركتاب گران‌بهای دینكرد در این مورد مطالب فراوانی وجود دارد. همان‌گونه كه گفته شد رعایت حقوق حیوانات برای قرن های پی در پی چنان درمیان مردم این سرزمین ریشه دوانده بود كه جزیی جدا نشدنی از فرهنگ مردم به حساب می آمد و مردم در همه مراسم و آیین‌ها به نوعی پایبندی خود را به این فرهنگ پیشتاز، نشان می‌دادند و در نهادینه شدن این فرهنگ كوشا بودند و به هر بهانه و هر مناسبت در هرجشـــن و آیینی علاقه خود را به این باور بروز می دادند. آنان در هرمـاه چهار روز یعنی روزهای "بهمن”، "مـاه"، "گوش"، "رام" كه روزهای "نَـبُـر" نامیده می شدند از كشتار و بریدن سر حیوانات و همچنین مصرف گوشت آنها خودداری می كردند، با این حال روز بهمن از جایگاه برجسته‌تری برخوردار بود.
"بهمن" یا "وهومن"، واژه‌ای است متشكل از دو جزء "وهــو" به معنی خوب و نیک و "من" یا منش به معنی اندیشیدن و شناختن و به یادآوردن و دریافتن. بهــمن كه در اصل یكی از صفات جاودان خداوند یكتا است. همچنین نام دومین ماه زمستان و یا یازدهمین ماه سال نیزهست؛ دومین روز هر ماه نیز "بهمن" نامیده می‌شود. ایرانیان همه ساله به مناسبت هم‌زمانی روز بهمن در ماه بهمن جشنی به نام "بهمنگان" یا "بهمنجه" برپا می كردند و از آن‌جا كه معتقد بودند فروزه پاک و جاوید بهمن در جهان مادی موكل حیوانات است، در این جشن بیش از هر جشن و آیین دیگری به رعایت حقوق حیوانات و پرهیز از خوردن گوشت آنها توجه نشان می‌دادند. به عبارت بهتر، جشن بهمنگان جشن بزرگ و با اهمیتی بود كه تنها یكی ازجلوه‌ها و ویژگی‌های آن توجه به حقوق حیوانات بود و این به خاطر ژرفنا و گستردگی این فروزه و همچنین بی شماری و گوناگونی جلوه‌های مادی و معنوی بسیاری است كه بهمن آنها را دربرمی گیرد.
گرچه برخی از آداب و رسوم این جشن زیبا از یاد رفته و به ما نرسیده است، ولی خوشبختانه بخش عمده این مراسم به کمک آثار مكتوب تاریخ نگاران، نویسندگان و شعرای بزرگ دوره اسلامی همچون ابوریحان بیرونی، اسدی توسی، فرخی، منوچهری و عثمان مختاری در گذر زمان از یاد نرفته است. چنان كه از این آثار بر می‌آید این جشن تا پیش از حمله مغول در ایران به صورتی فراگـیر مرسوم بود و آداب و تشریفات آن رواج داشت و حتی پس از آن دوران نیز به صورت پراكنده برگزار می‌شده است.
بهمنگان در منابع دوره اسلامی:
ابوریحان بیرونی در "آثار الباقیه" در این‌باره می‌نویسد:
"بهمن ماه؛ روز دوم آن، روز بهمن عید است كه برای توافق دونام آن را بهمنجنه نامیده‌اند و بهمن نام فرشته موكل بر بهایم است كه بشر به آنها برای عمارت زمین و رفع حوائج نیازمندند و مردم فارس در دیگ‌هایی از جمیع دانه‌های مأكول... غذایی می‌پزند و آن را با شیر خالص می خورند و می گویند كه حافظه را این غــذا زیاد می‌كند و این روز را در چیدن گیاه‌ها و رفتن كنار رودخانه و جوی‌ها و روغن گرفتن و تهیه بخور و سوزاندنی‌ها خاصیتی بدین روز است ..."
در این روز، همچنین تهیه شیره‌ها و روغن‌های نباتی و ساقه‌ها و چوب‌ها و برگ‌های سوزاندنی كه بوی خوش پراكنده و گندزدا باشند، صورت می‌گرفت. از این رو، یكی ازرسوم نیک آن روز این بود كه طی تشریفاتی به كوه و دشت رفته و گیاهان ویژه‌ای را كه خواص دارویی داشت جمع آوری می‌كردند تا در طول سال مورد استفاده قرار دهند. تا مدت ها پس از اسلام نیز خلفا و سلاطین در حضور امیران و فرمانداران این جشن را با تشریفاتی ویژه برگزار می‌كردند و شاعران و خطیبان برای تهنیت این جشن سروده و خطابه می‌سرودند و دیگ بهمنگان با همه تشریفات آن به هنگام نیمروز میهمانی بزرگی را پاسخگو بود.
چنان كه یادآور شدیم در این روز كه بر اساس تقویم رسمی امروزی برابر با ۲۶ دی ماه خواهد بود، ایرانیان بیش از هر روز دیگر به رعایت حقوق حیوانات و عدم كشتار آنها توجه نشان داده و در عوض مراسـم پختن آش و مصرف غذاهای گیاهی همچون نان و پنـیر و سـبزی، نوشـیدن شـیر و شربت‌های گیاهی بسیار رایج و معمول بوده است. در خانه بزرگان و بسیاری از خانواده‌ها، دیگ آشی آماده و مهمانی برپا بوده است. آشپزان اغلب در این روز آش ویژه‌ای پخته و می‌فروخته اند؛ در این آش از هر نوع حبوب و سبزیجات تازه استفاده می‌شد و در عوض از مصرف غذایی كه با گوشـت تهیه می‌شد پرهـیز می‌كردند.
یكی دیگر از مراســم این روز، پوشیدن لبـاس سفــید بود. پوشندگان لباس سفید دراین جشن در حقیقت با این عمل نمادین بیزاری خود را از هرگونه ناپاكی و پلیدی، خونریزی و كشتار و آزار و اذیت حیوانات نشان داده و با دسته‌های گل سفید (یاس سفید) به دیدار یكدیگر می‌رفتند و این گل‌ها را به یكدیگر تقدیم می‌كردند.
نشان ویژه این روز خاص "خروس" بود چون باور داشتند كه از میان حیوانات این خروس است كه همانند سروش با بانگ هوشیاری دهنده و بیداركننده خود، نوید بخش روزی روشن با اندیشه‌ای روشن و سپید بوده و آنان را به سپیدی، روشنی و پاكی در اندیشه و عمل و بیزاری از خونریزی و كشتار حیوانات و پایمال نكردن حقوق آنها فرا می‌خواند.
همان‌طور كه گفته شد، اگر چه جشن بهمنگان جشن بزرگی است كه به مبحث حمایت از حقوق حیوانات محدود نمی‌شود و دایره بسیار وسیع تری را دربرمی‌گیرد و به قولی جشن پیروزی منش نیک بر سیاهی‌ها و كژاندیشی‌ها به حساب می آید. اما از آن‌جا كه حمایت و پاسداری از جانوران و حقوق آنها از جلوه‌های بارز و نمود‌های ویژه فروزه پاک و جاوید بهمن و به دنبال آن جشن بهمنگان به شمار می‌رود، برگزاری جشن حمایت از حیوانات همزمان با بهمنگان كه درآن همگان به توجیه بیش از پیش به حقوق حیوانات فر‌اخوانده می شود خالی از لطف نخواهد بود.
در این جا توجه به یک نكته بسیار مهم است و آن این كه ایرانیان پیوسته در این گونه امور تعادل را رعایت كرده و دچار کم روی یا زیاده روی نمی شدند. کوتاه سخن این‌كه امروز نیز با نگاهی هوشمندانه به پیشینه با ارزش خود، می توانیم فعالیت‌های مدنی و اجتماعی خود را از پشتوانه‌ای با ارزش برخوردار سازیم و به این وسیله بر اصالت و ریشه داربودن حركت خود بیافزاییم.
برگزاری جشنی در این روز (۲۶ دی ماه) از سوی علاقه‌مندان به حقوق حیوانات، همراه با مراسم سخنرانی و شاید نمایش فیلم، برگزاری مراسم تشویق فعالان زیست محیطی و ارایه برنامه‌های آینده گروه های زیست محیطی، می‌تواند با اندک تغییراتی همراه با نوش جان كردن آشی خوشمزه، پوشیدن لباس‌هایی با رنگ های روشن یا سفید و تقدیم گل به حاضرین باشد و برای عموم علاقه مندان و شركت كنندگان جذابیت و جاذبه بیشتری را ایجاد نماید و لحظه‌های خاطره انگیزی را برای آنها فراهم آورد.
