هدف جلسه:
در این کارگاه، کودکان با مفهوم میراث فرهنگی، انواع آن (ملموس و ناملموس) و شیوه‌های پاسداری از آن آشنا می‌شوند.
۱. گفت‌وگوی آغازین: مفهوم ارث
- گفت‌وگو با کودکان درباره‌ی واژه‌ی "ارث"
- توضیح: ارث شامل چیزهایی است که از پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها به ما رسیده و ما باید به نسل‌های آینده منتقل کنیم.
- فعالیت: از کودکان بخواهید وسایلی را به یاد آورند که در خانه از گذشته مانده‌اند (رادیو، سماور، ساعت، قرآن، لباس، عکس و ...).
۲. تعریف میراث فرهنگی
میراث فرهنگی، مجموعه‌ای از داشته‌های مادی و معنوی است که از گذشته‌های دور به همه‌ی مردم یک کشور به ارث رسیده است.
انواع میراث فرهنگی:
- ملموس (قابل لمس): اشیا، بناهای تاریخی، نقاشی‌ها، کتاب‌ها، فرش‌ها و...
- ناملموس (غیرقابل لمس): قصه‌ها، لالایی‌ها، آیین‌ها، شعرها، گویش‌ها، رقص‌ها و آداب و رسوم
فعالیت:
گفت‌وگو درباره‌ی نمونه‌هایی از میراث ناملموس مثل جشن نوروز، قصه‌های شاهنامه، لالایی‌ها و آداب مذهبی.
۳. روز میراث فرهنگی و هفته‌ی گرامیداشت آن
- ۲۸ اردیبهشت (۱۸ مه): روز جهانی موزه
- ۲۸ اردیبهشت تا ۳ خرداد: هفته‌ی میراث فرهنگی (بازدید رایگان از موزه‌ها و برنامه‌های متنوع فرهنگی)
۴. میراث جهانی
برخی آثار به‌دلیل اهمیت جهانی، در فهرست یونسکو ثبت می‌شوند:
نمونه‌هایی از ایران:
- میراث مادی: تخت جمشید، پاسارگاد، چغازنبیل، ارگ بم، نقش جهان، بازار تبریز و...
- میراث معنوی: نوروز، موسیقی دستگاهی ایرانی
فعالیت:
نشانه‌ی میراث جهانی را تکثیر و بین کودکان توزیع کنید.
۵. چرا میراث فرهنگی ارزشمند است؟
- غیرقابل بازآفرینی است.
- سند هویت ملی هر ملت است.
- منبعی برای درآمد ملی از طریق گردشگری است.
- گویای سبک زندگی، فناوری و آداب گذشته است.
مثال:
- از کودکان بخواهید به عکس‌های کودکی‌شان فکر کنند. آیا می‌توانند آن لحظات را تکرار کنند؟
- تشبیه: میراث فرهنگی مانند عکس قدیمی خانوادگی است؛ یگانه و غیرقابل تکرار.
۶. هویت ملی و پیوند با میراث
- گفت‌وگو درباره‌ی نام کودکان و یکتایی هویت هر فرد
- تشبیه: همان‌طور که "سارا تیموری" فقط یک نفر است، هویت ملی نیز منحصربه‌فرد است.
- میراث فرهنگی همچون شناسنامه‌ی یک ملت است.
۷. شناخت زندگی گذشته از طریق آثار
مثال‌ها:
- ملات دیوار چین و استفاده از نشاسته‌ی برنج
- رسم تدفین ایلامیان به شکل جنین
- دفن ابزار سوارکاری همراه با سوارکاران در لرستان
- شناخت لباس‌ها، نوع بافت پارچه‌ها و خطوط در کتب کهن
۸. چگونه از میراث فرهنگی مراقبت کنیم؟
تشبیه آموزشی:
- آثار تاریخی مانند بیمارانی هستند که نیاز به مرمت دارند.
- مرمت‌گر = پزشک آثار، باستان‌شناس = کاشف آثار
راهکارها:
- یادگاری‌نویسی روی آثار نکنند و دیگران را آگاه کنند.
- روی مجسمه‌ها ننشینند.
- در موزه‌ها با فلاش عکس نگیرند.
- از چسب شفاف برای کتاب‌های قدیمی استفاده نکنند؛ از چسب صحافی بهره ببرند.
- اشیای شکسته را دور نریزند؛ در کارگاه مرمت آموزش ببینند.
- خرید و فروش اشیای تاریخی را نادرست بدانند و قانون را به دیگران یادآوری کنند.
- بازی‌ها، داستان‌ها و آیین‌های کهن را جمع‌آوری و حفظ کنند.
۹. فعالیت پایانی:
- ساخت پوستر یا دفترچه‌ی اطلاع‌رسانی برای مدرسه و همکلاسی‌ها بر پایه‌ی دانسته‌های جلسه
۱۰. برنامه‌ریزی برای جلسه‌ی آینده:
- از کودکان بخواهید اشیای قدیمی خانه یا اقوام‌شان را شناسایی کنند.
- درباره‌ی منشأ، کاربرد و انتقال آن‌ها تحقیق کنند.
- با اجازه‌ی والدین، اشیا را جلسه‌ی بعد به کلاس بیاورند.
