روز جمعه 25 آبان ماه مراسم اهدای پنجمین دوره‌ی جایزه‌ی دوسالانه‌ی «جبار باغچه‌بان، هم‌زاد سیمرغ» در موزه‌ی کودکی ایرانک برگزار شد و ده نفر از ترویج‌گران برتر برنامه‌ی «با من بخوان» از مناطق مختلف ایران جایزه‌ی باغچه‌بان سال 1403 را دریافت کردند.
جایزه‌ی «جبار باغچه‌بان، هم‌زاد سیمرغ» که از سوی موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان، با پشتیبانی مالی و فرهنگی گروه توسعه‌ی کسب و کار آذرستان پایه‌گذاری شده است، هر دو سال یک بار به ترویج‌گران، کتابداران، مربیان و آموزگارانی اهدا می‌شود که توانسته‌اند در برنامه‌ی «با من بخوان» نقشی بسزا در ترویج کتاب‌خوانی و تقویت بنیان‌های سواد پایه از راه ادبیات در میان کودکان و نوجوانان داشته باشند و این برنامه را با ابتکار و تلاش ژرفا ببخشند. امسال به برندگان این جایزه مدال «جبار باغچه‌بان، هم‌زاد سیمرغ»، لوح تقدیر و جایزه‌ی نقدی به مبلغ 10 میلیون تومان تعلق گرفت.
انتخاب ترویج‌گران برگزیده از میان شمار بسیار ترویج‌گران فداکار و خلاق «با من بخوان» کاری بس دشوار و پرچالش برای هیات داوران این جایزه است. داوران جایزه‌ی باغچه‌بان تاکید دارند برگزیده شدن این افراد به هیچ‌وجه به معنای کم‌ارزش بودن یا نادیده گرفتن کار دیگر کتابداران و ترویج‌گران و آموزگاران نیست. بلکه برگزیده شدن هر کدام از آنان، به معنای برگزیده شدن خانواده‌ی بزرگ «با من بخوان» و مهم‌تر از آن به معنای دیده شدن کودکان و حق خواندن و دانستن آن‌هاست؛ دیدگاهی که داوران امیدوارند برگزیدگان این جایزه در رواج آن بکوشند.
ویژگی‌هایی مانند پایداری و تداوم در ترویج کتاب‌خوانی و تقویت مهارت‌های سواد در مناطق کم‌برخوردار ایران، درک عمیق فلسفه‌ی ترویج‌گری و بنیان‌های برنامه‌ی «با من بخوان»، روحیه‌ی داوطلبی و از خودگذشتگی، هم‌راهی و هم‌کاری با کارشناسان «با من بخوان»، تلاش برای آموختن مداوم و روزآمد بودن، شرکت با علاقه و پی‌گیرانه در کارگاه‌های آموزشی، ارتباط خوب و انسانی با کودکان و خانواده‌ها، گسترش شبکه‌ی ترویج‌گری به فراتر از کتابخانه یا کلاس درس خود، خلاقیت و نوآوری در روش‌های ترویج کتاب‌خوانی و سوادآموزی و... برخی از ملاک‌هایی هستند که در انتخاب برندگان این جایزه در نظر گرفته شده است.
اسامی برندگان این دوره به ترتیب الفبا:
-
شراره احمدی - کتابخانه‌ی داوین، کرمانشاه، استان کرمانشاه
-
آمینه امیری - کتابخانه‌ی دیلان، روستای زلان، جوانرود، استان کرمانشاه
-
هدی حسینی - کتابخانه‌ی هیرا، ثلاث باباجانی، استان کرمانشاه
-
پروین حق‌گویی - کتابخانه‌ی هیلان، جوانرود، استان کرمانشاه
-
زهرا شریفی مقدم - انجمن حمایتی آموزشی شکوفان، محمودآباد شهرری، استان تهران
-
فاطمه صادقی - انجمن حمایتی آموزشی شکوفان، محمودآباد شهرری، استان تهران
-
لیلا عسگری - انجمن حمایت از کودکان کار، مرکز خاوران، تهران، استان تهران
-
حمیده قاضی سعیدی - کتابخانه‌ی صدرالواعظین، خوانسار، استان اصفهان
-
سمیرا قدوسی - انجمن حمایت از کودکان کار، مرکز همهی کودکان، تهران، استان تهران
-
فاطمه میرجعفری - کتابخانه‌ی مهتاب، روستای چایخانسر، رودسر، استان گیلان
داوران چهارمین دوره‌ی جایزه‌ی جبار باغچه‌بان افزون بر برندگان اصلی، 11 ترویج‌گر «با من بخوان» را نیز به پاس تلایش‌هایشان شایسته‌ی تقدیر دانسته‌اند. از این ترویج‌گران شایسته‌ی تقدیر با اهدای لوح و جایزه‌ی نقدی به مبلغ 5 میلیون تومان قدردانی شد.
ترویج‌گران شایسته‌ی تقدیر:
-
مریم جباری سابق - کتابخانه‌ی تام‌آی، خوی، آذربایجان غربی
-
مهری ماهو - انجمن حمایتی آموزشی شکوفان، حاجی‌آباد شهرری، استان تهران
-
زهرا عرب‌بقرایی - انجمن حمایتی آموزشی شکوفان، حاجی‌آباد شهرری، استان تهران
-
صدیقه کاهه - انجمن حمایتی آموزشی شکوفان، محمودآباد شهرری، استان تهران
-
آرزو عسکری - کتابخانه‌ی آناهیتا، انجمن ارفک، تهران، استان تهران
-
سمیرا آریان‌فر - کتابخانه‌ی پندار، شهرضا، استان اصفهان
-
آرزو عباس‌زاده - کتابخانه‌ی هم‌دلی، پاکدشت، استان تهران
-
نسرین خضری مقدم - کتابخانه‌ی سیار، استان کرمان
-
ندا عزیزی پیرمحمدی - کرمانشاه، استان کرمانشاه
-
سمانه جلالوند - موسسه توان‌مندسازی مهر و ماه، تهران، استان تهران
-
فاطمه پوربایرام - موسسه توان‌مندسازی مهر و ماه، تهران، استان تهران
چرا باغچه‌بان؟ چرا هم‌زاد سیمرغ؟
در اسطوره‌های ایرانی روایت زال و سیمرغ، روایتی بس دل‌انگیز و پیچیده است. داستان راندن کودک با موهای سفید یا ناسازواره از خانواده و رها کردن او در طبیعت. سیمرغ که همهی افسون هستی را با خود دارد. این راندگی زال را تحمل نمی‌کند، او را به آشیانه‌ی خویش می‌برد و هم‌راه با جوجه‌های خود بزرگ می‌کند. در حقیقت سیمرغ نخستین آموزگار و پرورش‌دهنده‌ی کودکان ناسازواره، توان‌یاب و کودکان با نیازهای ویژه است. سیمرغ روایت روزگار افسانه است، اما جبار باغچه‌بان روایت روزگار تاریخ و واقعیت‌ها است. جبار باغچه‌بان در روزگار معاصر، همان کاری را برای کودکان کم‌شنوا و ناشنوا انجام داد که روزگاری سیمرغ برای زال انجام داده بود. البته او تنها نبود. او به هم‌راه میرزا حسن رشدیه و انگشت‌شمار فرهیختگان دیگر پایه‌های آموزش نو را در ایران ریختند.
اما شباهت سیمرغ و باغچه‌بان به همین جا خلاصه نمی‌شود. سیمرغ تنها هنگامی حاضر است که کودکان به کمک او نیاز داشته باشند. پس از آن به غیبت می‌رود تا زمانی که دوباره این کنش تکرار شود. برخی انسان‌ها هم هستند که سیمرغ‌وار از دیده‌ها پنهان‌اند و تنها هنگام کمک به کودکان دیده می‌شوند. برای اندکی از ما این بخت هست که مانند سیمرغ رفتار کنیم. یکی از این انسان‌ها، جبار باغچه‌بان است. همهی زندگی او روایتی یک‌پارچه از حضور و غیبت است. هنگامی حضور دارد که کودکان هستند. بیش از آن، با این که هست، دیده نمی‌شود.
جایزه‌ی جبار باغچه‌بان که به بزرگی نام و کنش سیمرغ و باغچه‌بان بنیان گذاشته شده، در حقیقت نشان هم‌زادی سیمرغ است. برندگان این جایزه هم‌زادانِ هم‌زاد سیمرغ هستند؛ هم‌زادان باغچه‌بان و باغچه‌بان‌ها. در «با من بخوان» باور بر این است که مسئله و هدف اصلی نه دیده شدن ما، بلکه دیده شدن کودکان، نیازها، و حقوق آن‌هاست. با تکیه بر همین باور، در دنیایی که بسیاری از فعالیت‌ها بر محور نمایش‌های کاذب و مطرح شدن حباب‌گونه‌ی افراد می‌چرخد، ترویج‌گران «با من بخوان» نگاهی دیگرخواهانه و دیگرگونه را رواج می‌دهند ــ نگاهی که حق کودکان کم‌تر دیده‌شده را پاس می‌دارد و به کرسی می‌نشاند __ و از این رو شایسته قدردانی و سپاس بی‌کران هستند.
با برندگان این دوره بیش‌تر آشنا شویم:
آمینه امیری
کتابدار کتابخانه‌ی «با من بخوان» دیلان، روستای زلان، جوانرود، استان کرمانشاه
پشتیبان کتابخانه: انجمن یاران دانش و مهر
آمینه و هم‌کارش با نظم و انضباطی مثال‌زدنی فعالیت‌های کتابخانه‌ی پرجنب و جوش روستای زلان را پیش می‌برند. آمینه یکی از باتجربه‌ترین کتابداران در حوزه‌ی آموزش سواد پایه است. کتابخانه زلان پیشگام برنامه‌ی «خواندن با خانواده» است و با تلاش‌های آمینه و هم‌کارش شمار زیادی از مادران کم‌سواد و بی‌سواد جذب کتابخانه‌ی دیلان در روستای زلان شده‌اند. فعالیت‌های متنوع او کودکان و نوجوانان روستاهای اطراف را جذب کتابخانه کرده است. آمینه در طی سال‌های هم‌کاری با «با من بخوان» فعالیت قابل‌توجهی در مدارس ابتدایی پیرامون کتابخانه در جهت ترویج کتاب و کتاب‌خوانی داشته است.
شراره احمدی
کتابدار کتابخانه‌ی «با من بخوان» داوین، کرمانشاه، استان کرمانشاه
پشتیبان کتابخانه: موسسه فرزانگان پیشگام
شراره از زمان پیوستن‌اش به برنامه‌ی «با من بخوان» توانسته با فعالیت پی‌گیر در زمینه‌ی کار با کودکان مناطق محروم شهر کرمانشاه به ترویج‌گری فعال بدل شود. شراره با شکیبایی، حوصله و علاقه با کودکان کار می‌کند. او افزون بر اداره‌ی کتابخانه‌ی داوین سازمان‌ده و ترویج‌گری مثال‌زدنی است و توجه ویژه‌ای به کودکان کار و خیابان، کودکان پرورشگاه‌ها و نقاط محروم شهر کرمانشاه دارد. شراره با هم‌راهی خواهرش زهرا و هم‌کاری دیگر داوطلبان کرمانشاه با مدرسه‌های بسیاری در ارتباط است.
هدی حسینی
کتابدار کتابخانه‌ی «با من بخوان» هیرا، ثلاث باباجانی، استان کرمانشاه
پشتیبان کتابخانه: انجمن یاران دانش و مهر
هدی از ابتدای حضور «با من بخوان» در استان کرمانشاه، پس از زلزله‌ی سال ۱۳۹۶ هم‌راه این برنامه بوده است. او که کارش را از کانکس-کتابخانه‌ی ثلاث آغاز کرده است در کنار فعالیت در کتابخانه، یار و هم‌راه کودکان محروم و آسیب‌دیده‌ی جامعه است. از کودکانی با بیماری‌های خاص تا کودکان بازمانده از تحصیل و بی‌سرپرست. هدی ترویج‌گری تواناست، شبکه‌ی ارتباطی کتابخانه‌ی «با من بخوان» در شهرستان ثلاث را به خوبی گسترش می‌دهد و در جلب توجه کودکان، خانواده‌ها و جامعه پیرامون کتابخانه به حفاظت از محیط زیست کوشاست.
پروین حق‌گویی
کتابخانه‌ی «با من بخوان» هیلان، جوانرود، استان کرمانشاه
پشتیبان کتابخانه: انجمن یاران دانش و مهر
پروین کتابداری منظم، بابرنامه و خلاق است که از سال ۱۳۹۸ در منطقه‌ی زلزله‌زده‌ی جوانرود، با «با من بخوان» هم‌راه بوده است. او یکی از کتابداران خوب و باتجربه در حوزه‌ی آموزش سواد پایه است و به هم‌راه خواهرش ماریه، طرح «خواندن با خانواده» را در کتابخانه‌ی جوانرود به خوبی پیش می‌برند. به واسطه‌ی فعالیت او و هم‌کاران‌اش شبکه‌ی ترویج‌گری منطقه‌ی جوانرود رشد چشم‌گیری داشته است. پروین فعالیت قابل‌توجهی در ترویج کتاب‌خوانی و راه‌اندازی کتابخانه‌های کلاسی در مدارس ابتدایی سطح شهر جوانرود و روستاهای اطراف آن دارد.
فاطمه میرجعفری
کتابدار کتابخانه‌ی «با من بخوان» مهتاب، روستای چایخانسر، رودسر، استان گیلان
موسس و پشتیبان کتابخانه: خانواده‌های عسگری و قوامی
فاطمه با همهی گروه‌های سنی ارتباط دوستانه دارد. با شکیبایی کتاب می‌خواند، بازی می‌کند، نمایش اجرا می‌کند و در برگزاری مراسم و رویدادهای گوناگونی که کتابخانه‌ی مهتاب برای کودکان و نوجوانان تدارک می‌بیند حضوری پررنگ دارد. او در این سال‌ها با تلاش و تمرین و با علاقه‌ای که به کتاب و کتابخانه دارد توانسته به بلندخوانی توان‌مند و کتابداری خلاق تبدیل شود. فعالیت‌های زیست‌محیطی و ترغیب کودکان و خانواده‌ها به حفاظت از طبیعت و محیط زیست از جمله برنامه‌های مهم کتابخانه‌ی مهتاب است که فاطمه فعالانه در آن‌ها مشارکت دارد.
زهرا شریفی مقدم
مربی انجمن حمایتی آموزشی شکوفان، محمودآباد شهرری، استان تهران
زهرا مربی مهدکودک و پیش‌دبستان است و سال‌هاست با کودکان کم‌برخوردار و مهاجر حاشیه‌ی تهران کار می‌کند. کار با کودکان ساکن کوره‌پزخانه‌های محمودآباد از جمله فعالیت‌های زهرا و هم‌کاران‌اش است. او از مربیان خلاق در اجرای شیوه‌ی آموزش خلاق سواد پایه از راه ادبیات است. زهرا بلندخوانی توانا و صبور است که به خوبی با کودکان ارتباط برقرار می‌کند. او هم‌کاری هم‌راه، خوش‌رو، منظم و دقیق است و با روی باز به همه کمک می‌کند و هر جا که نیازی باشد، او آن‌جاست.
فاطمه صادقی
مربی انجمن حمایتی آموزشی شکوفان، محمودآباد شهرری، استان تهران
فاطمه از نخستین مربیان انجمن آموزشی حمایتی کودکان شکوفان بود که به عنوان آموزگار کودکان بازمانده از تحصیل شروع به کار کرد. او آموزگاری خلاق است. سوادآموزی در کلاس او فعالیتی لذت‌بخش است و همین ویژگی است که دانش‌آموزان کلاس او را که از آموزش رسمی محروم مانده‌اند به مسیر آموزش بازمی‌گرداند. توانایی او در داستان‌سرایی و قصه‌گویی و اجرای نمایش کودکان را جذب کلاس می‌کند.
لیلا عسگری
آموزگار انجمن حمایت از کودکان کار، مرکز خاوران، تهران، استان تهران
پشتیبان برنامه: شرکت‌های آذرستان، ایداج و بالین‌تک
لیلا عاشق آموزگاری و دانش‌آموزان است. او لحظه لحظه‌ی آموزش‌اش را با خلاقیتی بی‌نظیر به شادی و بازی گره می‌زند. بسیار صبور است و در کلاس او دانش‌آموزان که کودکان کار بازمانده از تحصیل و اغلب مهاجر هستند امنیت، آرامش و احترام را با تمام وجودشان حس میکنند، با اعتماد به نفس در برنامه‌های کلاسی شرکت میکنند و با هم گفت‌وگو می‌‌نشینند. کلاس لیلا همیشه مملو از انرژی و خنده است. دانش‌آموز کلاس او بودن، تجربه‌ی یادگیری هم‌راه با عشق، خلاقیت و لذت بردن است.
سمیرا قدوسی
آموزگار انجمن حمایت از کودکان کار، مرکز همهی کودکان، تهران، استان تهران
پشتیبان برنامه: شرکت‌های آذرستان، ایداج و بالین‌تک
سمیرا سه سال است که آموزگار کودکان کار است. او آموزگاری خستگی‌ناپذیر و صبور است و از آموزش هیچ کودکی ناامید نمی‌شود و باور دارد تمامی کودکان توانایی شکوفا شدن و رشد کردن را دارند. او به مشکلات و گره‌های یادگیری هر کودک توجه می‌کند و می‌کوشد راه‌حلی مناسب و در خور ویژگی‌های آن کودک بیابد. سمیرا هر آن‌چه را آموخته با دیگران سهیم می‌شود و به کار داوطلبانه معتقد است.
حمیده قاضی سعیدی
کتابدار کتابخانه‌ی صدرالواعظین، خوانسار، استان اصفهان
پشتیبان و موسس کتابخانه: گروه آذرستان- خانواده‌های امینی و زورچنگ
حمیده پیش از این‌که کتابدار کتابخانه‌ی صدرالواعظین شود، به هم‌راه کودک خردسال‌اش به کتابخانه می‌آمد و داوطلبانه فعالیت می‌کرد. او شوق فراوانی برای آموختن دارد. پی‌گیر و مسئول است و برنامه‌های کتابخانه را تا دستیابی به هدف تعیین‌شده دنبال می‌کند. حمیده در برقراری ارتباط با نوجوان و جذب آن‌ها به کتابخانه بسیار موفق است. ارتباط مثبت با مدارس و حضور مداوم آن‌ها در کتابخانه‌ی صدرالواعظین از دستاوردهای حمیده و هم‌کارانش است.
