در این مقاله به چالش‌ها و راه‌حل‌هایی پرداختیم که ترس از زنگ تفریح برای کودکان به همراه دارد.
اگر از یک کودک ۶ ساله بپرسید چه چیزی را در مدرسه بیشتر از همه دوست دارد، به احتمال زیاد می‌گوید «زنگ تفریح!».
داشتن زنگ تفریح برای کودکان ضروری است چراکه در سلامت و توانایی یادگیری کودک بسیار مفید است. آکادمی امریکایی پزشکان اطفال (American Academy of Pediatrics) می‌گوید «زنگ تفریح برای کودکان استراحتی ضروری در طول روز است که به رشد اجتماعی، احساسی، فیزیکی و شناختی و ... در کودکان کمک می‌کند. تعامل‌های فردی در طول زنگ تفریح مکملی منحصربه‌فرد برای کلاس درس است. مهارت‌هایی که در برقرار کردن ارتباط، مکالمه، همکاری، به‌اشتراک‌گذاری، حل مشکل و کنار آمدن و تحمل کردن کسب می‌شود و تا آخر عمر باقی می‌مانند، نه تنها پایه‌های رشد سلامت هستند بلکه حس و حال کودک را به مدرسه شکل می‌دهند.»
زنگ تفریح برای کودکان ترسناک است!
اما گاهی زنگ تفریح برای کودکان بخشی از روز است که بیشترین اضطراب را در مدرسه برای آنان پدید می‌آورد: ۱۵ تا ۳۰ دقیقه بازی پرهرج و مرج، در احاطه تعداد زیادی کودک پرسر و صدا. همیشه یک کودک هست که هر روز روی یک تاب مشخص می‌نشیند و تا وقتی زنگ کلاس دوباره بخورد همان‌جا می‌ماند؛ آن کودک، پسر من است.
چطور ممکن است از زنگ تفریح خوشش نیاید؟ اینجا ۷ مشکل معمول زنگ تفریح برای کودکان و راه‌حل‌های احتمالی‌اش را بیان می‌کنم.
۱. صدا زیاد است!
من داوطلب وقت ناهار بچه‌ها هستم، بنابراین می‌دانم که حجم صدا کرکننده است. هم داخل کلاس‌ها و هم بیرون، در حیاط. گرچه خوب است یاد بگیریم چگونه باید با صدای زیاد کنار بیاییم، چند راه‌حل برای راحت‌تر کردن این کار وجود دارد:
- اجازه دهید هرکسی که خواست از گوش‌گیر یا هدفون استفاده کند.
- یک اتاق ساکت ناهار برای بچه‌های حساس در نظر بگیرید. پسر من یک سال تمام ناهارش را در یک کلاس و در کنار اندک دانش‌آموزان دیگر می‌خورد تا این که کم‌کم به کافه‌تریا منتقل شد.
- هفته‌ای یک‌بار و در یک کلاس جداگانه برنامه کسب مهارت اجتماعی ناهار خوردن برگزار کنید.
- از پدران و مادران داوطلب بخواهید برای پیدا کردن گزینه‌های بهتر در زنگ تفریح طبق یک زمان‌بندی قبلی به مدرسه بیایند.
- یک محیط بیرونی جداگانه برای بازی‌های بی‌سروصدا در نظر بگیرید. مدرسه پسر من یک «بخش هرج‌ومرج» برای انواع بازی و ورزش دارد و یک «بخش سکوت» با چند تاب و محوطه پوشیده از چمن در نظر گرفته است.
۲. نمی‌دانم باید چه کار کنم
زمان بدون نظم و برنامه به پسر من استرس زیادی وارد می‌کند. دبستان محل ما یک باشگاه فعالیت‌های زمان ناهار دارد که در آن هر دانش‌آموز می‌تواند برای هر بار راه رفتن یا دویدن در حیاط یک کارت دریافت کند. این کار باعث می‌شود آن‌ها حس کنند دستاوردی دارند و هم‌زمان از محیط و صحبت با دوستان لذت ببرند.
دانش‌آموزان دیگر می‌توانند فهرستی از کارها در زنگ تفریح داشته باشند. این کارها می‌تواند به صورت روزانه تغییر کند. چند تا نمونه از فعالیت‌های مناسب زنگ تفریح برای کودکان:
- یک ملخ بگیرید و آن را رها کنید.
- پنج تا پرنده در حال پرواز را بشمارید.
- ۲ نفر پیدا کنید که دوست داشته باشند با شما طناب‌بازی کنند.
- بالای سرسره بروید و به پایین سر بخورید.
- از یک دوست بخواهید شما را روی تاب هل دهد. بعد شما او را هل دهید.
- بعد از زنگ تفریح به معلم خود بگویید فعالیت موردعلاقه‌تان کدام بوده است.
۳. می‌خواهم تنها باشم
این جمله ورد زبان پسر من است. با وجود همه دریافت‌های احساسی و خواسته‌های فکری که در مدرسه وجود دارد، نیاز به تنهایی باید محترم شمرده شود. من به پسرم می‌گویم هیچ اشکالی ندارد آدم بخواهد گاهی تنها باشد؛ اما گاهی وقت‌ها هم لازم است تمرین کند کنار آدم‌ها باشد. به او توضیح می‌دهم که وقت گذراندن با دیگران و تنها بودن، هر دو، مانند ویتامین هستند که تعادلشان باعث می‌شود سلامت بمانیم. گفتاردرمانش او را تشویق می‌کند که نصف زمان زنگ تفریح را در کنار دانش‌آموزان دیگر بگذراند و نصف باقی را در تنهایی به شارژ کردن دوباره باتری‌هایش بپردازد.
۴. احساس ناامنی می‌کنم
حس ناامنی یا پیشینه مورد اذیت و آزار قرار گرفتن از سوی دانش‌آموزان قلدر، ممکن است دلیل ترسناک بودن زنگ تفریح برای کودکان تنها ماندن آنان در طول زنگ تفریح باشد. چند راه برای برطرف کردن این احساس هست:
- اعتمادبه‌نفس را در کودک بالا ببرید تا بتواند حرف خود را بزند. واژه‌های مناسبی را که می‌تواند در شرایط دشوار به کار ببرد به او یاد دهید.
- حیاط مدرسه را وارسی کنید تا مطمئن شوید امن است و تمام بخش‌هایش از سوی بزرگ‌سالان کنترل می‌شود.
- به همه دانش‌آموزان حل کردن مشکلات و اخلاق جوانمردی را بیاموزید. روانشناس مدرسه، دکتر کنت شور، می‌گوید یک «نیمکت حل مشکل» در مدرسه در نظر بگیرید.
- ثابت شده است که پشتیبانی و مداخله رفتار مثبت (Positive Behavior Interventions and Support) قلدرمآبی و دیگر رفتارهای منفی را کاهش می‌دهد و در عین حال رفتارهای حمایت‌کننده و مسئولانه دانش‌آموزان را افزایش می‌دهد. از مدرسه بپرسید آیا انواعی از PBIS را اجرا می‌کنند یا خیر.
- وب‌سایت Peaceful Playgrounds دوره‌های آنلاینی درباره بازی‌های مشارکتی و جلوگیری از قلدری برای ناظم‌های مدرسه دارد. آن‌ها شابلون‌های مخصوص آسفالت هم می‌فروشند و به این ترتیب دانش‌آموزان گزینه‌های بیشتری در زنگ تفریح دارند.
- وب‌سایت Leader in Me دوره‌های آموزشی شخصیت با استفاده از PBIS برگزار می‌کند. دانش‌آموزان یاد می‌گیرند چگونه فعال باشند و در فعالیت‌های مدرسه شرکت کنند. تنها مزیت این دوره‌های در حال افزایش این است که یک مدرسه با ۵۰۰ دانش‌آموز در یک دوره ۳ ساله باید حدود ۳۰۰ هزار دلار بپردازد.
- وب‌سایت Upstander دوره‌های ضدقلدرمآبی برای دانش‌آموزان دبیرستان برگزار می‌کند. از آنجایی که اغلب افراد نه عامل قلدری هستند و نه در معرض قلدری قرار می‌گیرند، این دوره تمرکزش را بر آن‌هایی قرار داده که شاهد قلدری هستند و اکثر دانش‌آموزان را هم تشکیل می‌دهند. آن‌ها ترغیب می‌شوند و آموزش می‌بینند تا جلوی قلدری را بگیرند.
۵. دوست دارم هر روز همان کارهای قبلی را انجام دهم
برنامه منظم و ثابت روزانه بسیار اطمینان‌بخش است تا وقتی که نظمشان از سوی عوامل خارج از کنترل برهم بخورد. مهم است که برنامه منظم را کمی انعطاف‌پذیر در نظر بگیریم تا وابستگی‌اش به شرایط کاهش یابد. راه‌حل دیگر این است که فهرست فعالیت‌ها را در طول هفته تغییر دهیم و بازنویسی کنیم. تغییر هم‌بازی‌ها در زنگ تفریح برای کودکان هم می‌تواند مفید باشد.
۶. نمی‌دانم با چه کسی بازی کنم
پشتیبانی نفربه‌نفر می‌تواند در برنامه آموزشی شخصی (IEP) دانش‌آموز ثبت شود تا باعث ایجاد همراهی و مصاحبت در زنگ تفریح شود. برنامه‌هایی مانند Circle of Friends و LINK نشان داده‌اند که پشتیبانی نفربه‌نفر می‌تواند هم برای شخص حامی و هم برای شخص در حال رشد مفید باشد. من گاه‌گاهی اسم کسانی که پسرم دوست دارد با آن‌ها وقت بگذارند را از او می‌پرسم. به این ترتیب او می‌فهمد که اشخاصی هستند که می‌توانند تنهایی او را پر کنند.
۷. نمی‌دانم چطور با دیگران ارتباط برقرار کنم
بسیاری از دانش‌آموزان، با نیازهای ویژه و بدون نیازهای ویژه، در هنگام شرکت در فعالیت گروه دیگری از دانش‌آموزان، دچار اضطراب می‌شوند. اضطراب و ترس پذیرفته نشدن همه را کم‌وبیش درگیر می‌کند. تمرین کردن گفت‌وگوها و مکالمات از پیش، می‌تواند این ترس را کاهش دهد. پیدا کردن گروهی که پذیرای افراد جدید باشند نیز می‌تواند قدمی در راه درست باشد.
معلم کلاس چهارم پسر من در حیاط می‌ماند تا فعالیت‌های زنگ تفریح برای کودکان ساده‌تر شود؛ تا این که حضور او دیگر ضروری نبود. مشارکت باید به طور مداوم آموزش داده شود، نه این که بگذاریم بچه‌ها خودشان یاد بگیرند. تمرین از قبل می‌تواند اضطراب همه را کاهش دهد و زنگ تفریح را مفرح‌تر کند.
در پیوند با این مقاله بیشتر بخوانید:
- لزوم توجه به زنگ تفریح و فعالیت در برنامه کلاسی کودکان
- زنگ تفریح و لزوم اختصاص زمانی به آن در برنامه مدرسه
