صمد بهرنگی، نویسنده، آموزگار و گردآورنده ادبیات عامیانه مردم آذربایجان است.
معروف‌ترین اثر او برای کودکان، «ماهی سیاه کوچولو» با تصویرگری فرشید مثقالی است که در سال ۱۳۴۷ کتاب برگزیده شورای کتاب کودک شد و در سال ۱۳۵۳ جایزه تصویرگری هانس کریستین اندرسن را از آن خود کرد و به چندین زبان برگردانده شد. «ماهی سیاه کوچولو» با تصویرگری طراح برجسته فرانسوی، پلانتو، در سال ۱۹۶۹ برنده جایزه نمایشگاه بولونیای ایتالیا و دوسالانه براتسیلاوا شد.
صمد بهرنگی در ۲ تیر ماه ۱۳۱۸ در تبریز در خانواده‌ای کارگر زاده شد. او پس از گذراندن دوره دبیرستان در سال ۱۳۳۴ وارد دانشسرای مقدماتی تبریز شد که باب آشنایی با بهروز دهقانی را بر او گشود. بعدها او با همکاری بهروز دهقانی به گردآوری ادبیات عامیانه آذربایجان پرداخت که دستاورد آن انتشار افسانه‌های آذربایجان و متل‌ها و چیستان‌ها است. بهرنگی پس از پایان دوره دانشسرا، همزمان با تحصیل در رشته زبان انگلیسی، آموزگار روستاهای آذربایجان شد.
کار با این دانش‌آموزان او را به این باور رساند که کتاب‌های درسی موجود، برای کودکان روستانشین آذری کارساز نیست. به این سبب به نگارش فارسی‌آموزی پرداخت که با تجربه‌های این کودکان همساز باشد. کتاب او اگر چه به سبب سنگ‌اندازی‌های بسیار هرگز منتشر نشد اما او خود برای دانش‌آموزانش از آن بهره برد. از دیگر کارهای ارزشمند بهرنگی، برپایی کتابخانه‌های روستایی و ترویج کتابخوانی میان این کودکان بود.
صمد بهرنگی افزون بر آموزگاری، پژوهش و نوشتن مقاله در زمینه هنر و ادبیات زبان آذری، وضعیت روستاهای آذربایجان و نقد کتاب، برای کودکان داستان‌های بسیاری نوشت. «عادت»، نخستین داستان اوست که در سال ۱۳۳۹ منتشر شد. «الدوز و کلاغ‌ها»، «الدوز و عروسک سخنگو»، «یک هلو، هزار هلو»، «تلخون» از داستان‌های اوست. او در ادبیات بزرگسال ترجمه‌هایی از ترکی استانبولی به فارسی و از فارسی به ترکی آذربایجانی انجام داده است که می‌توان به برگردان شعرهایی از مهدی اخوان ثالث، احمد شاملو، فروغ فرخزاد، و نیما یوشیج اشاره کرد.
صمد بهرنگی در سال ۱۳۴۷ در رودخانه ارس غرق شد.