ضرورت توجه به میزان اندک اعتماد به نفس در نوجوانان

اعتماد به نفس پایین یکی از معضلات فرهنگی است که از نیمهٔ دههٔ هشتاد میلادی گسترش یافته ولی باوجود اهمیت آن، تا کنون راهکارهای مناسبی برای حل این معضل ارائه نشده است. پایین بودن میزان اعتماد به نفس، یکی از مسائل جدی نوجوانان امروز به شمار می‌رود. داشتن فرزند نوجوانی با اعتماد به نفس پایین به این معنا نیست که شما والدین شایسته‌ای نیستید یا در دوران کودکی در مورد آن‌ها کوتاهی کرده‌اید. همهٔ والدین اشتباه می‌کنند و همهٔ کودکان ممکن است برداشت درستی از رفتارهای آن‌ها نداشته باشند. اعتماد به نفس پایین می‌تواند دلایل متفاوتی داشته باشد که بعضی از آن‌ها به محیط خارج از خانه مربوط‌اند.

وقتی نوجوانی با مسائلی همچون کم توجهی اجتماعی، آوردن نمرهٔ پایین، از دست دادن دوستانش در زمان گذر از سنین نوجوانی یا تغییراتی که به سازگاری نیاز دارند، روبه رو می‌شود، ارزش‌های فردی‌اش را زیر سؤال می‌برد. نوجوانان به دقت به برداشت‌ها و نظرهای دیگران برای ارزش گذاری خود در جامعه توجه می‌کنند. آشکار است که آن‌ها در گفته‌های دیگران به دنبال موضوع‌های ویژه‌ای می‌گردند و به جای پرسیدن، امیدوارند که پاسخ پرسش‌هایشان را در آن‌ها بیابند. بدون برقراری ارتباط مستقیم، نوجوانان در برداشت‌هایشان بیشتر دچار اشتباه می‌شوند.
وقتی آن‌ها به رفتار وافکارشان برمی گردند و اختلافاتی را با آنچه باید با نظر دیگران سازگار باشد، پیدا می‌کنند، نباید این اختلافات را نادیده گرفت.
بیشتر پدران و مادران دربارهٔ میزان اعتماد به نفس نوجوانان با خود آن‌ها گفت و گو نمی‌کنند. انجام چنین گفت و گویی بر سر میز شام امکان پذیر و مناسب نیست. اما اگر والدین رفتار فرزند نوجوان‌شان را به دقت زیر نظر داشته باشند، می‌توانند هنگامی که آن‌ها اعتماد به نفس خود را از دست داده‌اند، به این موضوع پی ببرند. وقتی نوجوانان خود را احمق، چاق، زشت یا بی کفایت بنامند، به معنای آن است که اعتماد به نفس ندارند. بیان جمله‌های: "به هر حال مهم نیست" هنگام اشاره به خود، افکار و احساساتشان، یا گفتن جمله‌هایی همچون: "به نظر نمی‌رسد فرقی بکند "هنگامی که به تأثیر رفتارشان بر نزدیکان و جامعه اشاره می‌کنند نیز ازدیگر نشانه‌های کاهش اعتماد به نفس در نوجوانان است.
برخی نوجوانان که ناگهان به شکلی آشکار و چشمگیر نقش یاری رسان را به عهده می‌گیرند یا تلاش می‌کنند همهٔ افراد پیرامون خود را خوشنود کنند نیز دچارکمبود اعتماد به نفس هستند.

نباید به این گونه رفتارهای نوجوانان بی اعتنا بود. کمبود اعتماد به نفس می‌تواند به عملکردهای دارای کیفیت پایین بیانجامد و همواره احساسات منفی به آن‌ها انتقال ده دکه در طول زمان سبب بدبینی و افسردگی‌شان می‌شود. گروهی از نوجوانان مایل‌اند دربارهٔ احساسات واقعی خود حرف بزنند، تنها کافی است از آن‌ها در این باره سؤال شود. اما برخی نیز تمایلی به این کار ندارند و لازم است با آن‌ها رابطه‌ی نزدیک‌تری برقرار کنید تا احساسات بدی را که نسبت به خود دارند، بشناسید.
برای نوجوانان عجیب نیست که ندانند چرا چنین احساساتی دارند. بسیاری از آن‌ها به این روش بزرگ شده‌اند و به وجود این احساسات عادت کرده‌اند، حتی پیش از اینکه قادر به درک‌شان باشند. گروهی دیگر نمی‌توانند احساسات خود را در این باره بیان کنند. آن‌ها آگاهانه تلاشی نمی‌کنند که از این مسئله فرار کنند یا وانمود کنند که اعتماد به نفس ندارند، بلکه واقعاً نمی‌دانند در درونشان چه اتفاقی رخ می‌دهد.
با وجود آنکه عملکردهای هورمونی در احساسات نوجوانان نقش دارند، نسبت دادن این احساسات، تنها به دوران بلوغ و آغاز ترشح هورمون‌ها، کمکی به حل مشکل آن‌ها نخواهد کرد. احساسات نوجوانان واقعی و طبیعی است و نادیده گرفتن آن‌ها مشکل را پیچیده‌تر می‌کند. درست است که احساسات آن‌ها به سبب عملکردهای هورمون‌ها شدت پیدا می‌کند، اما بی‌گمان این تنها عامل نیست.
در بررسی اعتماد به نفس فردی باید توجه داشته باشید که درستایش و تمجید نوجوان زیاده روی نکنید و راستگو باشید، اگر نه تلاش‌های شما برای بهتر شدن وضعیت او به نتیجه نخواهد رسید.
مشکلات مربوط به اعتماد به نفس می‌تواند موقت باشد یا ریشهٔ عمیق در زندگی فرد داشته باشد و در تمام دوران زندگی او را آزار دهد. در هر حال، پیشنهاد می‌شود برای پیگیری وضعیت نوجوان خود نزد مشاور بروید. مراجعه به مشاور به معنای وجود مشکل یا اختلال در روح و روان او نیست. مشاوره به نوجوان امکان می‌دهد تا مسائلی را که نمی‌تواند با والدینش در میان بگذارد، با مشاور مطرح کند. یکی از مشکلاتی که بزرگسالان با آن روبه رو هستند، پناه بردن نوجوانان به دوستان و همسالان برای حل مشکلاتشان است.
با نوجوانتان حرف بزنید. به دقت و با اشتیاق به صحبت‌های آن‌ها گوش کنید تا بدانند که افکار وعقایدشان برای شما قابل احترام و مهم‌اند. اندیشمندانه صحبت‌های آن‌ها را بشنوید و واکنش منطقی نشان دهید، هر چند ممکن است که با آن‌ها موافق نباشید یا آن‌ها با عقاید شما مخالف باشند. درگیر کردن نوجوانتان در فعالیت‌های ارزشمند می‌تواند امکانی رایگان برای مشاوره و گفت‌وگو باشد. نوجوانان گاهی با دیدن اثر و پیامد کارهایشان بر جامعهٔ پیرامون، بسیار تحت تأثیر قرار می‌گیرند. آن‌ها می‌آموزند که اگر چه برخی از کارهایشان تأثیر فوری ندارند، بسیار پرازرش اند.
بالا بردن سطح پایداری و قدرت در نوجوانان دشوار است، اما باید انجام شود با او همراهی کنید. به این ترتیب خواهد فهمید که وجود او برای شما اهمیت دارد.