لزوم توجه ناشران و نویسندگان به مهاجران و مسائل زیست‌محیطی
یز پیچ، مدیر اجرایی «IBBY»، معتقد است نخستین و مهمترین گام برای جهانی شدن ادبیات کودک ایران احترام به قانون کپی‌رایت است و ناشران و نویسندگان این حوزه بهتر است در آثارشان بیشتر به موضوعاتی درباره مسائل زیست‌محیطی، پناهندگان و مهاجران بپردازند.
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نمایشگاه کتاب بولونیا قدیمی‌ترین و مهمترین نمایشگاه جهان است که در حوزه کتاب کودک و نوجوان برگزار می‌شود. اما باید دید با وجود اینکه ۵۶ سال از برگزاری آن می‌گذرد، این نمایشگاه تا چه اندازه موفق بوده و چه تفاوت‌هایی با دوره‌های پیشین خود داشته است. براین اساس در حاشیه نمایشگاه بین‌المللی کتاب کودک بولونیا با لیز پیچ، مدیر اجرایی «IBBY» دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان، که چندین سال است به عنوان نماینده این نهاد مدنی در نمایشگاه کتاب کودک بولونیا حضور دارد و کارشناس کتاب‌های کودک و نوجوان است، گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید.
با توجه به اینکه شما چندین سال است در نمایشگاه کتاب کودک بولونیا حضور دارید، به نظر شما این دوره چه تفاوت‌هایی با دوره‌های پیشین داشته است؟
پاسخ به این سؤال خیلی سخت است اما فکر می‌کنم امسال نسبت به سال‌های گذشته بهتر شده است، در بازدیدی که از سالن‌های مختلف داشتم مورد بدی ندیدم.
برخی ناشران معتقدند تعداد ناشران کمتری در این دوره نمایشگاه شرکت کرده‌اند و درواقع تا حدی از اهمیت نمایشگاه کاسته شده است؟
به نظر من امسال هم بسیاری از هنرمندان، نویسندگان، تصویرگران، ناشران و مردم در نمایشگاه حضور پیدا کردند، و حضور این همه آدم نشان می‌دهد که نه تنها استقبال از این دوره کاهش نیافته بلکه بهتر شده است. البته من آمار دقیقی از تعداد بازدیدکنندگان ندارم اما به نظر من نمایشگاه خوبی است و با طراحی جدیدی هم که امسال داشت، بهتر هم شده است.
دفتر بین‌اللملی کتاب برای نسل جوان «IBBY» امسال چه برنامه‌ها و دست‌آوردهایی برای حضور در نمایشگاه کتاب بولونیا داشت؟
کار ما در غرفه دفتر بین‌اللملی کتاب برای نسل جوان این بود که فضایی فراهم کنیم تا ناشران، نویسندگان و تصویرگران کشورهای مختلف بتوانند با هم دیدار، ارتباط و مراوده داشته باشند و بتوانند با هم گفت‌وگو و تبادل نظر کنند. چون ارتباط فعالان و دست‌اندرکاران حوزه کتاب کودک در سراسر جهان برای‌مان اهمیت زیادی دارد. همچنین امسال بخشی ایجاد کردیم برای کتاب‌هایی که مخصوص افراد کم‌توان و معلول تولید می‌شود و به این آثار توجه بیشتری داشتیم. علاوه براین امسال شروع کردیم به توجه بیشتر به آثاری که برای پناهندگان و مهاجران تولید می‌شود.
کیفیت کتاب‌هایی که امسال در نمایشگاه تخصصی کتاب کودک و نوجوان بولونیا ارائه شده بود را چگونه ارزیابی می‌کنید، آیا نوآوری و خلاقیت خاصی در آن‌ها مشاهده کردید؟
به نظر من کیفیت آثار تغییر زیادی نکرده است و خلاقیت جدیدی در کتاب‌های ایتالیایی یا انگلیسی‌زبان ندیدیم که توجهم را جلب کند. گرچه نمی‌توان به طور قطعی اظهار نظر کرد اما اتفاقی که افتاده این است که امسال کشورهای کوچک‌تر و درحال توسعه حضور بهتری داشتند و غرفه‌های مستقلی داشتند و کتاب‌های خوب و باکیفیتی هم عرضه کردند، درحالی‌که سال‌های گذشته به صورت مشترک شرکت می‌کردند.
به عنوان یک کارشناس کتاب کودک، معتقدید ناشران و نویسندگان بهتر است بیشتر به چه موضوعاتی بپردازند؟
ناشران و نویسندگان بهتر است بیشتر به موضوعاتی درباره پناهندگان و مهاجران بپردازند. به نظر می‌رسد مشکلی که در سال‌های آینده بیش از پیش با آن مواجه خواهیم بود، مهاجرت و پناهندگی است و نویسندگان و ناشرانی که می‌خواهند به روز باشند و باتوجه به نیاز مخاطب، اثر تولید کنند، باید به این موضوع توجه داشته باشند. همچنین مساله گرمایش زمین خیلی مهم است. در سال‌های اخیر، تهدیدهای جدی زیست‌محیطی، زمین را به مخاطره انداخته است و کل حیات کرده زمین و مردم را تهدید می‌کند و این موضوعی است که در کتاب‌های کودک و نوجوان مورد توجه قرار گیرد.
چه پیشنهادی برای بهتر شدن نمایشگاه کتاب بولونیا در سال‌های آینده دارید؟
به نظر من از نظر ساختمانی، طراحی و غرفه‌بندی، نمایشگاه کتاب بولونیا استاندارد است و تجهیزات خوبی دارد اما از نظر امکانات برای رفاه حال شرکت‌کنندگان و مراجعه‌کنندگان، بهتر است امکانات بیشتری از نظر کافه‌های مواد غذایی، جایگاه استراحت و سرویس‌های بهداشتی درنظر بگیرند.
کتاب‌های کودک و نوجوان زیادی از کشورهای مختلف به دست شما در دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان، می‌رسد، نظرتان درباره آثار ایرانی چیست؟
درباره نویسندگی کتاب‌های ایرانی که ترجمه نشده‌اند نمی‌توانم اظهار نظر کنم اما تصویرگری کتاب‌های ایرانی فوق‌العاده زیباست و تعداد زیادی از تصویرگران ایرانی در سطج جهان شناخته شده‌اند و در جوایز جهانی برگزیده شده‌اند. به نظر من ایران به تولید کتاب‌های تصویری بدون متن بیشتری نیاز دارد تا کودکان و خردسالان و همچنین مردم کشورهای دیگر و مهاجرانی که زبان فارسی نمی‌دانند، بتوانند این کتاب‌ها را با ورق‌زدن بخوانند و نیازی به ترجمه نداشته باشند.
چکار کنیم که کتاب‌های ایرانی در سطح جهان بیشتر و بهتر مطرح شوند؟
به نظر من اولین و مهمترین گام در این زمینه احترام به قانون کپی‌رایت است. قانون کپی‌رایت برای بسیاری از ناشران جهان خیلی مهم است.
من در سفری که سال گذشته به ایران داشتم، کتاب‌های خارجی زیادی را دیدم که بدون رعایت قانون کپی‌رایت در ایران ترجمه و منتشر شده بودند، بدون اینکه توجهی به حقوق نویسنده، تصویرگر و ناشر اول کتاب شود. این مساله برای ما بسیار مهم است که مطمئن شویم هرکتابی که در ایران چاپ می‌شود با رعایت قانون کپی‌رایت منتشر شده است. و ما در دفتر بین‌اللملی کتاب برای نسل جوان به این موضوع اهمیت زیادی می‌دهیم و تصمیم گرفته‌ایم در آینده‌ای نزدیک، آثار کشورهایی که قانون کپی‌رایت را رعایت نمی‌کنند، در فهرست «IBBY» شرکت ندهیم.
