هشتم آوریل 2024، در کنفرانس ایبی (IBBY - دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان) که در نمایشگاه کتاب کودک بولونیا برگزار شد، برندگان سومین دوره‌ی جایزه‌ی ترویج‌گر برجسته‌ی خواندن ایبی- آی‌رید IBBY-iRead (من می‌خوانم) معرفی شدند. امسال نیز همانند دوره‌ی گذشته، دو زن ترویج‌گر این جایزه‌ی معتبر بین‌المللی را از آن خود کردند: بصرت کاظم از پاکستان و ایرنه واسکو از کلمبیا.
جونکو یوکودا، رئیس هیات داوران جایزه‌های ترویج خواندن ایبی، در بیانیه‌ی برگزیدگان جایزه‌ی ایبی- آی‌رید 2024 ضمن تشکر از حمایت سخاوت‌مندانه بنیاد آی‌رید- شنژن اعلام کرد که هیات داوران این دو ترویج‌گر برجسته را از میان 13 نامزد، شایسته‌ی دریافت این جایزه دانسته است. بصرت کاظم و ایرنه واسکو که به ترتیب از سوی شاخه‌های ملی ایبی در پاکستان و کانادا به عنوان نامزد معرفی شده بودند، این جایزه را در سی‌ونهمین همایش بین‌المللی ایبی که از 30 اوت تا 1 سپتامبر 2024 (9 تا 11 شهریور ۱۴۰3) به میزبانی کشور ایتالیا برگزار خواهد شد دریافت خواهند کرد.
جایزه‌ی ایبی- آی‌رید را «بنیاد آی‌رید-شنژن» چین با هم‌کاری «ایبی» برای قدردانی از ترویج‌گران تاثیرگذار کتاب‌خوانی در گستره‌ی جهانی بنیاد گذاشته است که هر دو سال یک بار به دو ترویج‌گر برجسته‌ی خواندن اهدا می‌شود؛ ترویج‌گرانی که با نوآوری، خلاقیت و احساس مسئولیت، در راستای هرچه دسترس‌پذیرتر کردن کتاب و گسترش خواندن در میان کودکان فعالیت می‌کنند و با تلاش‌های خود توانسته‌اند تاثیری درازمدت و پایدار در این حوزه بر جای بگذارند. شاخه‌های ملی ایبی در کشورهای مختلف جهان مسئولیت معرفی نامزدهای این جایزه به هیات مدیره‌ی دفتر بین‌المللی را برعهده دارند و هیات داورانی متشکل از شماری از کارشناسان عضو هیات مدیره‌ی این دفتر پس از بررسی نامزدهای معرفی شده، برندگان این جایزه را برمی‌گزینند.
امسال ترویج‌گرانی از کشورهای آرژانتین، چین، قبرس، جمهوری دومینیکن، فرانسه، آلمان، اسلوونی، آفریقای جنوبی و ایران در میان نامزدان این جایزه حضور داشتند. علی اصغر سیدآبادی و نادر موسوی نامزدان معرفی شده‌ی از سوی شورای کتاب کودک (شاخه‌ی ملی ایبی در ایران) بودند.
گفتنی است در این کنفرانس، برندگان جایزه‌ی ترویج کتاب‌خوانی ایبی-آساهی که از دیگر جوایز ترویج دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان است نیز معرفی شدند. جایزه‌ی ایبی-آساهی برخلاف جایزه‌ی ایبی-آی‌رید که به یک فرد تعلق می‌گیرد، به برنامه‌های ترویج کتاب‌خوانی در سراسر جهان اعطا می‌شود. امسال برنامهی کتابخانه‌های خیابانی ATD Fourth World از فرانسه این جایزه را از آن خود کرد.
گفتنی است در سال 2022، زهره قایینی پژوهش‌گر و ترویج‌گر ادبیات کودکان از ایران برنده‌ی دومین دوره‌ی جایزه‌ی ایبی- آی‌رید شد. هم‌چنین برنامهی ترویج کتاب‌خوانی «با من بخوان» که به سرپرستی او و زیر نظر موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان اجرا می‌شود در سال 2016 جایزه‌ی ایبی آساهی را از آن خود کرده است.
درباره‌ی بصرت کاظم:
بصرت کاظم مدیر انجمن اتوبوس کتاب الف لیله در پاکستان و نماینده‌ی شاخه‌ی ملی ایبی (دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان) پاکستان است. بصرت چندین دهه است که در زمینه‌ی آموزش دختران در مناطق محروم پاکستان فعالیت می‌کند. او کار خود را با راه‌اندازی یک کتابخانه‌ی کودکان در یک اتوبوس آغاز کرد که با گسترش آن، انجمن اتوبوس کتاب الف لیله (به معنای هزار شب) شکل گرفت. انجمن اتوبوس کتاب الف لیله (ALBBS) فضاهایی هم‌چون پارک‌ها، مراکز اجتماعی، فضاهای عمومی و کلاس‌های درس را به فضاهای آموزشی خلاق تبدیل می‌کند.
بصرت در طیف وسیعی از فعالیت‌ها ــ از تشکیل نمایش‌گاه‌های هنری در شهرهای بزرگ و مراکز آموزشی در استان مرزی شمال غربی تا راهپیمایی‌های اعتراضی کودکان هنگامی که کتابخانه‌ا‌ی کودکان در معرض تهدید بسته شدن قرار می‌گیرد ــ شرکت می‌کند. بیش از 40 سال است که بصرت در خط مقدم مقابله با مشکلات سوادآموزی فعالیت کرده و برای آموزش کودکان محروم برنامه‌های ابتکاری بسیاری ارائه کرده است. بصرت یکی از افرادی است که مفهوم یادگیری پروژه‌محور را به بسیاری از مدارس دولتی پاکستان شناسانده است. او انجمن اتوبوس کتاب الف لیله را به جنبشی در سراسر کشور تبدیل کرده است که اینک دارای بیش از 7000 کتابخانه است. حدود یک میلیون کودک از خدمات این کتابخانه‌ها بهره می‌برند. این انجمن هم‌چنین موفق به آموزش بیش از هزار معلم شده است. این آمارها بار دیگر به همه‌ی ترویج‌گران نشان می‌دهد که یک فرد معمولی، با انگیزه، عشق و برنامهی درست می‌تواند کارهای خارق‌العاده و باورنکردنی انجام دهد. بصرت برای تداوم و پایداری برنامهی ترویجی انجمن الف لیله، یک کتابچه‌ی راهنما برای کتابخانه‌ها طراحی کرده است که شامل ساختار و دستورالعمل‌های دقیق برای هدایت کتابخانه است. این دستنامه در اختیار همه‌ی کتابخانه‌ها قرار می‌گیرد و از این طریق عملکرد روان و مناسب کتابخانه‌ها تا حد زیادی تضمین می‌شود. برنامهی خواندن و کتابخانه‌ی او یک مدل بسیار مقرون‌به‌صرفه است و همین امر سبب گسترش آن در سطح کشور پاکستان شده است. انجمن او با کمک گرفتن از انواع وسایل، از ریکشا و دوچرخه گرفته تا موتورسیکلت، وانت و قایق و حتی شتر توانسته است 17 کتابخانه‌ی سیار راه‌اندازی کند تا کتاب‌ها به دورترین و محروم‌ترین مناطق سفر کنند و به دست کودک کودکان برسند. بصرت به‌سبب ایده‌ی خلاقانه‌ی کتابخانه‌ی سیار بر روی شتر که کتاب‌ها را به کودکان مناطق بلوچستان پاکستان می‌رساند، برنده‌ی جایزه‌ی «آزادی از راه سوادآموزی» در سال 2020 شد. به سبب همین شور و شوق بی‌اندازه و موفقیت‌های‌اش در برنامه‌های ترویج خواندن است که به او لقب «زنی که همه چیز را به کتابخانه کودکان تبدیل می‌کند» داده‌اند!
بصرت در لاهور زندگی می‌کند و هم‌چنان عشق خود را به کتاب با نوه‌های‌اش ــ و همه‌ی کودکان پاکستان ــ به اشتراک می‌گذارد.
درباره‌ی ایرنه واسکو:
ایرنه واسکو کارشناس، مدرس، نویسنده‌ی اهل کلمبیا ترویج‌گر کتاب‌خوانی و ادبیات کودکان است. زندگی او حول محور خوانندگان می‌چرخد! شرکت او در کنفرانس‌های متعدد در سراسر آمریکای جنوبی و اسپانیا، او را به یک مرجع بین‌المللی در ترویج کتاب‌خوانی تبدیل کرده است.
او می‌داند که ارتباط با کتاب، تصویر، شعر و بازی یک امر جهانی است. ایرن در راه‌اندازی چندین کتابخانه‌ی عمومی در مناطق به‌اصطلاح «قرمز» به‌ویژه در طول فرآیند صلح مشارکت داشته است، مناطقی که مشخصه‌ی آن‌ها درگیری اجتماعی یا حضور گروه‌های مسلح غیرقانونی است. او اغلب در برنامه‌های دولتی برای توسعه‌‌‌ی جوامع بومی و روستاهای کشاورزی دورافتاده، و هم‌چنین در برنامه‌هایی برای سربازان سابق که به زندگی مدنی بازگشته‌اند، هم‌کاری دارد.
ایرن واسکو نویسنده‌ی مشهور ادبیات کودکان و نوجوانان در کلمبیا و فراتر از آن است و تاکنون نزدیک به 40 کتاب تألیف کرده است که بسیاری از آن‌ها موفق به دریافت جوایز مهمی شده‌اند. در دو کتاب «معلم جوان و مار بزرگ» و «حروف ذغالی»، ایرنه صدای زنانی از سراسر کشور روایت کرده است که خاطرات خود را از شیوه‌ی یادگیری خواندن به اشتراک گذاشته‌اند. ایرن خاطرات خود را با دقت ثبت می‌کند تا تجربیات خود را با نسل جدید کتابداران، والدین، معلمان و ترویج‌گران کتاب‌خوانی سهیم می‌شود، چرا که باور دارد که تنها با انتقال تجربیات به نسل آینده است که کار ترویج خواندن پایدار خواهد بود.
حس نیرومند او به جامعه و مشارکت اجتماعی باعث شده است که بیش‌تر زندگی خود را وقف ارائه‌ی کارگاه‌های خواندن و نوشتن کند. در سال 2021، وزارت آموزش و پرورش کلمبیا از ایرنه واسکو به خاطر تعهد مادام‌العمرش به آموزش و ادبیات کودکان قدردانی کرد.
بیش‌تر بخوانید:
بیانیه هیات داوران جایزه ایبی آساهی 2024
معرفی جایزه‌ی ایبی آی‌رید و معیارهای آن
زهره قایینی برنده‌ی جایزه‌ی ایبی- آی‌رید سال 2022
