تا به حال اندیشیده اید که مدرسه های نو در چه زمانی و بر چه پایه هایی در کشور های مختلف شکل گرفتند؟
اصلا آموزش و پرورش از کجا و چگونه شکل رسمی به خود گرفت و با گذشت زمان پیشرفت کرد تا به امروز رسید؟ آیا از آغاز، کودکان در ساختمانی که مدرسه نام داشت درس می خواندند؟ نخستین آموزگاران چه کسانی بودند؟ و چه چیز دست اندرکاران امور اجتماعی را به ضرورتی به نام آموزش همگانی آگاه کرد؟
روز شمار آموزش و پرورش، تاریخچه کوتاهی بر اساس ترتیب تاریخی است که روند تاریخی شکل گیری آموزش و پرورش را به ما نشان می دهد. با نگاهی به این روزشمارها می توانیم به پاسخ های کلی به کنجکاوی درباره چگونگی شکل گیری آموزش و پرورش در کشورهای مختلف برسیم. مطلب زیر، روز شمار آموزش و پرورش در پورتو ریکو، کشوری بسیار کوچک در حوزه دریای کارائیب، است. با نگاهی به این روز شمار، می توانیم ببینیم که آموزش به کودکان این بخش از جهان چگونه و از چه زمانی آغاز شد و اکنون در چه شرایطی قرار دارد:
مهمترین رویدادهای تاریخ آموزش در پورتو ریکو (از قرن ۱۶ تا ۲۱ میلادی)
سال ۱۵۰۳- نیکولاس اوندو، فرماندارسرخپوستان غرب، دستور داد که در هر محل اسپانیایی نشین، یک کلیسا ساخته شود و در کنار آن خانه ای به آموزش کودکان اختصاص یابد. روزی دو بار، یک کشیش باید خواندن و نوشتن را در این مدارس کوچک آموزش می داد.
سال ۱۵۱۳- پادشاه اسپانیا به مستعمرات خود دستور داد که امکان آموزش اصول مذهبی، برای سرخپوستان فراهم شود. همچنین موضوع تدریس خواندن و نوشتن به کودکان سرخپوست را مطرح کرد. به این ترتیب کودکان سرخپوست نیز، برای چهار سال، زیر آموزش راهبان فرقه فرانسیس مقدس قرار می گرفتند تا بعدها بتوانند معلم شوند.
سال ۱۵۲۳- کتابخانه ی معبد سانتو دومینگو (جامعه ی راهبان دومینیکو) تاسیس شد. پیشرفت آموزش در پوئرتو ریکو، بیش از همه مدیون نهادهای کتابخانه بود.
سال ۱۵۶۲- بنیان گذاری نخستین مدرسه ای که به افتخار پادشاه فلیپه دوم گزارش شده است. در طول ۲۰۰ سال استعمار پوئرتو ریکو، آموزش فقط محدود به آموزش اصول مسیحیت، هنر و دستور زبان بود. آموزش فقط در شهرهای سان خوان، آرسیبو، سان خرمان و کوآمو ارائه می شد.
سال ۱۷۸۲- نخستین مورخ پوئرتوریکو، "فرای اینییگو آبباد"، نبودن ساختارهای آموزشی را یادآور شد.
سال ۱۸۰۹- ژنرال "فلیکس امه مسینا" یک مدرسه روستایی کشاورزی و صنایع دستی را بنیان گذاشت؛ که آغازی برای تاسیس مدارس روستایی به شمار می رود.
سال ۱۸۱۰- "رافائل کوردرو"، یک سیگار فروش فقیر سیاه پوست، نخستین مدرسه رایگان را برای آموزش ابتدایی در سان خوان را بازگشایی کرد. توانایی و تسلط او تا حدی بود که بسیاری از خانواده های متمول ترجیح می دادند کودکان خود را برای تحصیل نزد آقای کوردرو بفرستند. این مدرسه ۴۸ سال به فعالیت خود ادامه داد.
سال ۱۸۱۳- به لطف تاثیر "جامعه اقتصادی دوستداران کشور"، "آلخاندرو رامیرز" نخستین موسسه دوره های آموزش غیردینی، مانند ریاضیات، تجارت، جغرافی، قانون شهری و فلسفه را بنیان گذاشت.
سال ۱۸۲۵- در کلیسای جامع سان خوان، ارائه دوره های دینی، فلسفه، اخلاق، لاتین، مناجات، قوانین شرعی و شهری آغاز شد. این طرح به عنوان شروعی برای تاسیس یک دانشگاه اجرا شد؛ البته هدف نهایی آن دنبال نشد.
سال ۱۸۳۱- به فرمان شاهی، کتابخانه جزیره (اینسولار) در پوئرتودتییرا تاسیس شد، که امروزه با نام کتابخانه کارنخیه شناخته می شود. این مجموعه، متعلق به انجمن قضایی پوئرتو ریکو (جامعه محلی وکلا) است.
سال ۱۸۳۲- دبستان "سمینار کونسیلیار سان ایلدفونسو" توسط نخستین اسقف اهل پوئرتوریکو، خوان آلخو دآریزمندی، تاسیس شد. این نخستین موسسه ای بود که در آن دوره های آموزش علمی ارائه می شد.
سال ۱۸۵۱- حاکمی با نام خوآن دلا پسوئلا "آکادمی رئال هنرهای زیبا" را بنیان نهاد که تا سال ۱۸۶۵ به کار خود ادامه داد. این مدرسه به آموزگاران، یک گواهی برای آموزش در دوره ابتدایی اهدا می کرد.
سال ۱۸۶۵- حاکمی با نام خوزه لمری دستور داد تا در همه شهرهای جزیره، مدارس روستایی تاسیس شود. همچنین در این سال، آکادمی رئال هنرهای زیبا، کتابخانه بزرگ خود را به جامعه ی اقتصادی دوستداران کشور اهدا کرد و راه را برای دسترسی عموم به آن مجموعه بازکرد.
سال ۱۸۸۰- تاسیس نخستین کتابخانه عمومی در سان خوان.
سال ۱۸۸۰- راهبان فرانسوی گروهی تشکیل دادند و آموزش به کودکان سان خوان و پونسه را فعالیت اصلی خود قرار دادند.
سال ۱۸۹۷- در این سال در سرتاسر کشور، ۲۰۹ مدرسه کوچک به تمامی کودکان از طبقات مختلف اجتماعی و اقتصادی خدمات آموزشی ارائه می کردند.
سال ۱۸۹۹- دولت "روی اوبه هنری" نخستین قانون آموزشی را با نظارت آمریکا تصویب کرد. این قانون سبب منظم شدن طبقه بندی پایه های آموزشی مختلف برای کودکان و نوجوانان ۶ تا ۱۸ ساله شد. همچنین مقرر شد به دختران و پسران در مدارس، با هم آموزش داده شود و از دوشنبه تا جمعه به مدرسه بروند (مشابه تقویم آموزشی ایالات متحده آمریکا). همچنین پووئرتوریکو به ۶ منطقه آموزشی تقسیم بندی شد. بر اساس این قانون کتاب ها و مواد آموزشی هم رایگان اعلام شد.
سال ۱۹۰۰- دانش سرای صنعتی در فاخاردو تاسیس شد. این دانشسرا، نخستین مرکز آموزشی بود که به آموزش آکادمیک صنعت گران پرداخت.
سال ۱۹۰۱- دولت مدنی آمریکا در این پورتو ریکو تاسیس شد. براین اساس، دپارتمان پرورشی زیر نظارت مارتین برومباگ تاسیس شد. سیستم آموزشی مدارس هم بر اساس سیستم ایالات متحده طرح ریزی شد. همچنین، برومبرگ زبان انگلیسی را به عنوان زبان آموزشی در جزیره تعیین کرد.
سال ۱۹۰۳- دانش سرای صنعتی به شهر ریوپیدراس منتقل شد و به دانشگاه پوئرتوریکو تغییر نام و کاربری داد.
سال ۱۹۱۳- تا این سال، ایالات متحده ۱۴ میلیون دلار برای آموزش در پوئرتو ریکو خرج کرده بود. آن ها در مناطق شهری، ۶۳۰ مدرسه ابتدایی تاسیس کرده بودند. همچنین ده هزار و پانصد مدرسه روستایی ساخته بودند و ۴ مدرسه عالی در بین سال های ۱۹۰۱ تا ۱۹۱۳ تاسیس کردند. تا این تاریخ، ۱۹۷۴ آموزگار و ۱۶۲ هزار دانش آموز در این مدارس به آموزش می پرداختند.
سال ۱۹۱۵- پائول جی میلر، مسئول آموزش، بار دیگر زبان اسپانیایی را به عنوان زبان آموزشی تعیین کرد؛ البته فقط تا کلاس چهارم. در دوران متوسطه، به هردو زبان اسپانیایی و انگلیسی و در سه سال آخر آموزش عالی، فقط به انگلیسی آموزش داده می شد.
سال ۱۹۲۵- آموزش در پوئرتو ریکو پیشرفت چشم گیری داشت. دپارتمان پرورشی سازمان دهی شده بود و استانداردهای آموزشی تعیین شده بودند. به نقل از موسسه بین المللی اساتید دانشگاه کلمبیا، حتی با توجه به کمبود دوره های آموزشی در جزیره، سطح آموزش در میان مردم به شکل چشم گیری رشد کرده بود.چنین پیشرفتی در تاریخ آموزش ایالات متحده بی سابقه بود. در این زمان، یک سوم درآمد دولت صرف گسترش آموزش می شد.
سال ۱۹۳۱- کنگره آمریکا مزایای "طرح آموزش فنی و حرفه ای اسمیت و هاگز " و فعالیت های جانبی آن را به پوئرتوریکو گسترش داد. بر اساس قانون، سالانه ۱۰۵ هزار دلار برای گسترش آموزش فنی- حرفه ای اختصاص داده می شد، با تاکید بر آموزش کشاورزی، هنرهای صنعتی، اقتصاد خانه داری و آموزش معلمان متخصص در این مناطق. در این برنامه های فنی حرفه ای بیشتر از ۷ هزار دانش آموز و ۳۶۰ معلم شرکت داشتند. آموزش های فنی حرفه ای شامل این موارد بود: کار با ماشین آلات، برق کاری، نقاشی، نخ ریسی، نجاری، نازک کاری، پارچه بافی، مهندسی رادیو و سرامیک. همچنین دوره های آموزش خانه داری برای دختران برگزار می شد.
سال ۱۹۳۴- خوزه پادین، مسئول آموزش، بار دیگر زبان اسپانیایی را به عنوان زبان رسمی آموزش در دبستان قرار داد و اعلام کرد کلاس آموزش زبان انگلیسی از کلاس اول به عنوان یک کلاس فوق العاده برگزار می شود.
سال ۱۹۳۵- با توجه به سرشماری که در این سال انجام شد، از میان جوانانی که در سن مدرسه قرار داشتند، ۳۸/۸% به دبستان، مدرسه و یا دانشگاه رفته بودند. افزون بر این، ۱۰% مردم خواندن و نوشتن می دانستند که نشان دهنده ی پیشرفت ۶۴/۹% در سوادآموزی بود. بی سوادی در میان بزرگسالان بیشتر بود؛ خصوصا در مناطق روستایی.
سال ۱۹۳۷- خوزه امه گایاردو، مسئول آموزش، یک روش آموزش جدید را با توجه به دیدگاه رئیس جمهور تئودور رزولت، در پیش گرفت: "آموزش انگلیسی، یک آموزش حیاتی است تا مردم پوئرتو ریکو بتوانند افکار ما را بفهمند". و روند آموزش تغییر کرد؛ به این ترتیب که هرچه مقطع تحصیلی دانش آموزان بالاتر می رفت، کلاس های بیشتری به زبان انگلیسی برای آها ارائه می شد: کلاس اول و دوم دبستان دروس به زبان اسپانیایی تدریس می شد و زبان انگلیسی به عنوان یک واحد درسی ارائه می شد؛ کلاس های سوم و چهارم، یک سوم دروس به انگلیسی ارائه می شد؛ در کلاس های پنجم و ششم، نیمی از درسها به انگلیسی؛ و کلاس های هفتم و هشتم، دو سوم آنها به انگلیسی ارائه می شد. در مدارس عالی، کلا به زبان انگلیسی آموزش داده می شد وزبان اسپانیایی در این مقطع به عنوان یک واحد درسی در نظر گرفته میشد. در این سال، جمعیت کودکانی که در سن تحصیل بودند، به حدود ۶۰۰ هزار نفر رسید، که از این میان، کمتر از نیمی از آن ها به مدارس عمومی می رفتند. از هر ۱۰۰ دانش آموزش، فقط ۴۴ نفر می توانستند یک روز کامل خود را در مدرسه بگذرانند.
سال ۱۹۳۸- پوئورتو ریکو دارای ۲۶۹ مدرسه ی شهری بود که بیشتر از صد و چهارده هزار دانش آموز در آن ها ثبت نام کرده بودند. همچنین ۵۳ مدرسه خصوصی با مجوز از دپارتمان پرورشی مشغول به کار بود که نزدیک به یازده هزار دانش آموز داشت.
سال ۱۹۵۴- همه کودکان شش ساله برای تحصیل در پایه نخست دبستان فراخوانده شدند. این پیشرفت با شتاب و بدون منابع آموزشی مناسب، باعث شد از کیفیت آموزش دانش آموزان طی تغییرات کشور کاسته شود.
سال ۱۹۶۰- این دهه، با عنوان دهه آموزش ناگذاری شد. طرح نوآورانه ی مدارس نمونه توسعه پیدا کرد. هدف آن، ایجاد مدل های آموزشی برای به اشتراک گذاشتن آموزش با بالاترین کیفیت و برای جمعیت زیاد بود.
سال ۱۹۶۸- با تغییر حکومت، روند نوآوری ها و آزمون و خطا متوقف شد و دست اندرکاران جدید آموزش، به راهکار قوی کردن مدل سنتی آموزش روی آوردند.
دهه ۱۹۷۰و ۱۹۸۰- اصلاحات در دپارتمان پرورشی بیش از هر چیز بر ساختار مدیریتی و روند تصمیم گیری ها استوار بود. با ایجاد دو دستگی ها در کنترل قدرت، صورت هزینه های دپارتمان افزایش یافت و این پدیده، جلوی رشد سیستم آموزش را گرفت.
سال ۱۹۹۰- قانون اصلاحات آموزشی تصویب شد که فلسفه آموزشی جدیدی را ارائه کرد و هدف این بود که روند تصمیم گیری ها محلی شود و قدرت تصمیم گیری به مدارس واگذار شود. با این قانون جدید، نام "دپارتمان پرورشی همگانی" به "دپارتمان آموزش" تغییر کرد. همچنین شورای عمومی آموزش با هدف ارزیابی، صدور پروانه و صدور مجوز، هم برای مدارس عمومی و هم برای مدارس خصوصی، تاسیس شد.
سال ۱۹۹۳- قانون جدید هم مورد اصلاح قرار گرفت تا با تمرکز زدایی، برنامه مدارس، به شکل منطقه ای و بومی تهیه شود شود. با این وجود، هنوز سیستم آموزشی کشور تا اندازه زیادی تمرکز گرا باقی مانده است.
سال ۲۰۰۳- در این سال، بیشتر از ۱۵۰۰ مدرسه دولتی و ۵۶۲ مدرسه خصوصی در کشور وجود داشت. نزدیک به هشتصد هزار دانش آموز را در پوشش خود دارند.
