برندگان سال ۲۰۲۰ جایزه هانس کریستین اندرسن

«جایزه هانس کریستین اندرسن» معتبرترین جایزه‌ی جهانی ادبیات کودک و نوجوان برای نویسندگان و تصویرگران است.

این جایزه‌یِ دوسالانه از سوی «دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان» (IBBY)، به‌پاس یک عمر فعالیّتِ هنری به یک نویسنده و یک تصویرگر اهدا می‌شود که با مجموعه آثار و فعالیّت‌های‌شان تأثیر مهم و ماندگار بر ادبیات کودک بر جای گذاشته‌اند. جایزه‌ی نویسندگی این نهاد جهانی، از سال ۱۹۵۶ (۱۳۳۵ ش.) و جایزه‌ی تصویرگری از سال ۱۹۶۶ (۱۳۴۵ ش.) اهدا شده است.

این جایزه یک نشان طلا و یک دیپلم را دربرمی‌گیرد که در مراسم کنگره دوسالانه‌ی دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان به برگزیدگان پیشکش می‌شود. «بنیاد نامی آیلند» (Nami Island Inc) در کُره جنوبی پشتیبان این جایزه است.

نمایندگان دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان در سراسر جهان، نامزدهای این دو جایزه را به این نهاد جهانی معرفی می‌کنند. اعضای هیأت داوران که مجموعه‌ای از متخصصان شناخته شده جهانی در گستره‌ی ادبیات کودک هستند، برندگان این جایزه را از میان نامزدهای معرفی شده برمی‌گزینند.

«یونکو یوکوتا»، رئیس هیأت داوران جایزه‌ی هانس کریستین اندرسنِ دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان، چهارم می ۲۰۲۰ (۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۹)، در کنفرانس مجازی، نام برگزیدگان این دوره را اعلام کرد.

«ژاکلین وودسون» (Jacqueline Woodson)، نویسنده‌ی امریکایی و «آلبرتینه» (Albertine)، تصویرگر سوئیسی برندگان این دورهٔ جایزه هانس کریستین اندرسنِ دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان هستند.

کیفیت ادبی و زیبایی‌شناختی، همراه با نوآوری، معیارهای ارزیابی آثار نامزدهای این جایزه است؛ همچنین داشتن توانمندی نگاه به جهان از زاویهٔ دید کودک، برانگیختن حس کنجکاوی و قوّهٔ تخیل مخاطب و استمرار در آفرینش آثار ادبی برای کودکان و نوجوانان، از دیگر معیارهای ارزیابی است. این جایزه بر پایه‌ی کارنامه‌ی کاری یک عمر فعالیّت هنرمند پیشکش می‌شود.

در این دوره، نمایندگان دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان، سی‌وچهار نامزد در بخش نویسندگی و سی‌وشش نامزد در بخش تصویرگری را به این نهاد جهانی معرفی کردند. هیأت داوران، با ارزیابی دقیق آثار هریک از این نامزدهای بسیار برگزیده، از میان آن‌ها نامزدهای نهایی را برگزیدند.

برنده جایزه‌ی نویسندگی سال ۲۰۲۰: ژاکلین وودسون

در پرونده‌ی معرفی این نویسنده درباره‌ی او چنین آمده است: «همه‌ی آثار ژاکلین وودسون زبانی ترانه‌گون، شخصیت‌های قَوی و درون‌مایهٔ امیدبخش دارند. گفت‌وگوها به‌خوبی تنظیم شده‌است، داستان‌ها ناب و نو هستند و پایان آن‌ها خواننده را خشنود می‌کند.»

برنده جایزه‌ی تصویرگری سال ۲۰۲۰: آلبرتینه

آلبرتینه تصویرگر و نویسنده‌ای است که کتاب‌های چندلایهٔ مفهومی می‌آفریند. در پرونده‌ی معرفی او درباره‌اش چنین آمده است: «آلبرتینه به‌سبب سَبک خودجوش، توجه به جزئییات، دقت بسیار زیاد و همچنین شوخ‌طبعی در آفرینش آثارش، شناخته شده است.»

فهرست پایانی نامزدهای جایزه هانس کریستین اندرسن سال ۲۰۲۰:

ژاکلین وودسون را بیش‌تر بشناسیم

«درخواست من از کودکان و نوجوانانی که نگران آینده‌شان هستند، آن‌هایی که احساس ناتوانی می‌کنند، آن‌هایی که نمی‌دانند چه چیزی در انتظارشان خواهد بود، این است که امیدوار بمانند. اگر نیاز دارید که از واقعیت فرار کنید، ادبیات به شما این توانایی را می‌دهد تا از جهان واقعی دور شوید. همچنین، ادبیات شما را دگرگون می‌کند. با خواندن هر کتاب، انسانی متفاوت از پیش از خواندن آن خواهید بود.»

ژاکلین وودسون، سال ۱۹۶۳ (۱۳۴۲ ش.) در «کُلومبوس» ایالت «اوهایو» زاده شد. مادر ژاکلین اندکی پس از تولد، او و دیگر خواهر و برادرها را به «گرینویل» در ایالت «کارولینای جنوبی» بُرد؛ جایی که ژاکلین با مراقبت مادربزرگ و پدربزرگش دوره‌ی خردسالی‌اش را گذراند. در هفت سالگی به «بروکلین» رفت و از آن هنگام تا کنون، در آن‌جا زندگی می‌کند.

او می‌گوید از بزرگ شدن در دو منطقهٔ متفاوت ایالات متحده امریکا خشنود است. در کارولینای جنوبی زندگی کُندتر و با تمرکز بر فرهنگ محلّی اجتماع، و در بروکلین زندگی پُرشتاب و بسیار چندفرهنگی را تجربه کرده است. با این همه، وودسون عاشق زندگی در شهرهای بزرگ است. او نوشتن را همیشه دوست داشت و از هفت‌سالگی تصمیم گرفت نویسنده شود. با آن که عادت او به نوشتن، چندان در خانه تشویق نمی‌شد، مادرش او و خواهر و برادرهایش را ترغیب می‌کرد ساعت‌های زیادی در کتابخانه‌ی عمومی کتاب بخوانند.

اکنون وودسون به مدرسه‌ها، به‌ویژه مدرسه‌های محروم، رایگان سر می‌زند. تعامل با دانش‌آموزان به او نیرو می‌دهد تا دوباره به کار نوشتن بازگردد. او این احساس درونی را دارد که هر انسانی در زندگی وظیفه‌ای ویژه دارد و وظیفهٔ او نوشتن است. ژاکلین تاکنون سی‌وشش کتاب نوشته است. آثار او دربرگیرندهٔ کتاب‌های تصویری، رمان کودک و رمان نوجوان است.

موضوع کتاب‌های او از فرزندخواندگی، رابطه‌های میان‌نژادی، مصرف مواد مخدر، تا حفاظت از شاهد جرم را دربرمی‌گیرد. همه‌ی آثار او ویژگی زبان ترانه‌گون، شخصیت‌های قوی، و امید بخشیدن دارد. گفت‌وگوها به‌خوبی تنظیم شده‌است، داستان‌ها ناب و نو هستند و پایان آن‌ها خواننده را خشنود می‌کند.». او یکی از اندک‌شمار نویسندگانی است که درباره‌ی امریکایی‌های افریقایی‌تبار می‌نویسد. او یک رمان برای بزرگ‌سالان نیز نوشته است. آثار فراوانی از او در کتاب‌های مشترک با دیگر نویسندگان چاپ شده است. ویراستار-مؤلف مجموعه مشترک شعر و همچنین نوشته‌های دانش‌آموزان بوده است. برپایه‌ی چند کتاب او، اثر رسانه‌ای تولید شده است.

وودسون یکی از پرافتخارترین نویسندگان امریکا است و جایزه‌های بیشمار ملّی دریافت کرده است (چهار دوره برگزیده‌ی «جایزه یادبود نیوبری»، برگزیده‌ی «جایزه مارگارت اِی ادواردز» در سال ۲۰۰۶ و برگزیده‌ی «جایزه ملی کتاب» در سال ۲۰۱۴).

و به‌دست آوردن چندین افتخار مهم جهانی (نامزد امریکا برای دریافت جایزه هانس کریستین اندرسن دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان در سال ۲۰۱۴ و برنده‌ی«جایزه یادبود آسترید لیندگرن» سال ۲۰۱۸).

از دیگر افتخارات او، به شاعر برگزیده‌ی کودکان سال ۲۰۱۵ از سوی «بنیاد شعر» و سفیر ملّی ادبیات کتابخانه کنگره ایالات متحده امریکا در سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۱۹ می‌توان اشاره کرد.

ژاکلین وودسون در بیش‌تر مدّت کارش، همیشه به ترویج ادبیات کودک پرداخته است. در نوشته‌هایش به مردم به‌حاشیه‌رانده‌شده و بی‌صدا می‌پردازد. بهره‌مندی او از توانایی نوشتن برای گروه‌های سنی گوناگونِ مخاطبان کودک و نوجوان در ژانرهای گوناگون، جایگاهی ویژه در میان نویسندگان برجسته‌ی امریکایی برای او به ارمغان آورده است.

ویژگی‌های کتاب‌شناختی چند اثر از ژاکلین وودسون:

«رؤیاپردازی دختر دورگه گندم‌گون». انتشارات نانسی پاولسون، پنگوئن، سال ۲۰۱۴.
«هر مهربانی». انتشارات نانسی پاولسون، پنگوئن، سال ۲۰۱۲.
«تحرک». جی. پی. پوتنام، پنگوئن، سال ۲۰۰۴
«اگر آهسته بیایی». جی. پی. پوتنام، پنگوئن، سال ۲۰۰۲

آلبرتینه را بیش‌تر بشناسیم

«کودکی لحظه‌ای بسیار مؤثر و کوتاه از زندگی است. شاید ما نیز مانند کودکان سرگرم بازی کردن هستیم و آن‌چه در جهان می‌بینیم، بازنمایی می‌کنیم. طرح نو زدن یعنی جدی بازی کردن؛ یعنی جهانی درونِ این جهان ساختن.»

آلبرتینه، سال ۱۹۶۷ (۱۳۴۶ ش.) در روستایی نزدیک «ژنو» زاده شد. او در دو «مدرسه هنر»[۱] در ژنو تحصیل کرد. در سال ۱۹۹۰ دیپلم گرفت. پس از آن کارش را به‌عنوان تصویرگر خبری آغاز کرد و با شمار بسیاری از ناشران سوئیسی و فرانسوی نیز همکاری‌اش را آغاز کرد. در سال ۱۹۹۳ با «ژرمانو زولو» (Germano Zullo)، نویسنده آشنا شد و در سال ۱۹۹۶ باهم ازدواج کردند. پیوند آن‌ها بسیار زود به همکاری هنری بی‌مانند تبدیل شد.

نخستین اثر مشترک این‌دو، در همان سال منتشر شد. دیگر آثار مشترک آن‌ها در گستره کودک، بسیار زود برگزیده‌ی جایزه‌های گوناگون شد؛ جایزه‌هایی مانند «سیب طلایی براتسیلاوا» در سال ۱۹۹۹، بهترین کتاب تصویری به انتخاب «نیویورک تایمز» در سال ۲۰۱۲، «جایزه کِرِسِر سائوپائولو» در سال ۲۰۱۴ و «جایزه راگازی بولونیا» در سال ۲۰۱۶.

آلبرتینه هم‌زمان روند شغلی هنری پرکار خود را نیز ادامه داد. او همچنین از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۴ در ژنو مدرس تصویرگری و تصویر چاپی بود.

او می‌گوید هنگام آفرینش آثارش هرگز به مخاطب کودک نمی‌اندیشد؛ ولی تمرکز کامل او بر این موضوع است که نوآور باشد. هدف او این است که ایده، داستان یا روایتی نو داشته‌باشد. آلبرتینه خودجوش طراحی می‌کند. روش ویژهٔ او برای حرکت قلم بر روی کاغذ که در کودکی با آغاز و حرکت از یک نقطه در خود پرورش داده، تاکنون به‌عنوان ویژگی کارهای او ماندگار شده است. روش کار او به گونه‌ای است که انگار در حال باز کردن کلاف کاموای بی‌انتهایی است.

همکاری آلبرتینه و ژِرمانو زولو از هنگام آشنایی همچنان ادامه داشته و آفرینش نزدیک به سی کتاب کودک را به‌دنیال داشته است. کار آن‌ها بر پایه‌ی ارتباطی گفت‌وگو مانند میان متن و تصویر انجام می‌گیرد. موضوع‌های آثار آن‌ها جهان‌شمول است. آلبرتینه و ژِرمانو بیش‌تر دوست دارند پرسش طرح کنند تا پاسخ فراهم سازند. از این‌رو بیش‌ترِ کتاب‌های آن‌ها با پرسش‌های باز، پایان می‌یابد. این کار به خواننده امکان می‌دهد حتی پس از پایان کتاب، سفر خود را با آن ادامه دهد.

سَبک خودجوش آلبرتینه در همه آثارش با توجه به ریزه‌کاری‌ها و دقت بسیار فراوان و چاشنی شوخ‌طبعی همراه است. او در هر تصویر لایه‌های گوناگون پدید می‌آورد، تا خواننده نیز از هر لایه برداشت متفاوتی بتواند داشته باشد.

بیست سال است که آلبرتینه سبک ویژهٔ خود را گسترش می‌دهد، سبکی که چه در سوئیس و چه بیرون از آن، توجه‌ها را به خود جلب کرده است. جهان‌هایی که آلبرتینه می‌آفریند - چه آن‌ها که به واقعیت نزدیک هستند و چه آن‌ها که عجیب و غریب‌اند - زیبایی‌ها و ظرافت‌های دارند که برای خواننده کودک و بزرگ‌سال تازگی دارند. او در آثارش، تصویرها را هنرمندانه با یکدیگر هماهنگ می‌کند و در کنار هم می‌گذارد. آلبرتینه واقعیت و فانتزی، مسائل دنیایی و فرادنیایی، و خاطره و رؤیا را باهم درمی‌آمیزد. آلبرتینه بیش از چهل کتاب کودک را تصویرگری کرده، و بسیاری از آن‌ها به زبان‌های گوناگون ترجمه شده‌است.

ویژگی‌های کتاب‌شناختی چند اثر از آلبرتینه:

Mon tout petit (My little one). La Joie de Lire, ۲۰۱۵.
Ligne ۱۳۵ (Line ۱۳۵). La Joie de Lire, ۲۰۱۲.
Les gratte-Ciel (Sky high). La Joie de Lire, ۲۰۱۱.
Les oiseaux (Little bird). La Joie de Lire, ۲۰۱۰.
La rumeur de Venise (The Venice rumor). La Joie de

پی‌نوشت:

[۱]. École des arts décoratifs and the École supérieure d’art visuel of Geneva