کاوش در کتاب ها از جمله ویژگی‌های کودکان است. کودکان به اندازه‌ای که در کتاب‌ها کاوش می‌کنند، آن‌ها را نمی‌خوانند. این در رابطه با واژگان، داستان، صدا و آوا، تصویرها یا فیزیک خود کتاب نیست؛ در واقع در رابطه با مجموعه‌ی همه‌ی این‌ها با هم است.
کودکان از همه‌ی حواس خود استفاده می‌کنند تا کتاب‌ها را دریافت کنند و به کاوش در کتاب ها بپردازند. کاری که شما باید انجام دهید این است که ذهنتان را باز نگه دارید و با خواندن کتاب، تفریح کنید – یک کتاب داستان، خودش به اندازه‌ی خواندنش جذاب است. ممکن است که خواندن حتی یک کتاب تصویری کوچک با کودک صبر زیادی نیاز داشته باشد؛ اما شما در آینده پاداش این صبر را خواهید گرفت و نتیجه‌ی آن را در کودک خود و همچنین در زندگی مشاهده خواهید کرد.
در این مقاله کوتاه به شما برخی بایدها و نبایدهایی را گوشزد می‌کنیم که درباره‌ی خواندن و کاوش در کتاب ها با کودکتان باید به آنان توجه کنید.
برای کاوش در کتاب‌ها با کودکان چه باید کرد
-
«کتابخانه» کودکتان را توسعه دهید
کودکان بسیار کوچک، از آن چیزی که شما می‌خوانید، هیچ ایده‌ای ندارند؛ پس چرا محتوایی را که در حال مطالعه آن برای خودتان هستید مانند کتاب یا مجله، برای او نیز بلند نمی‌خوانید؟ این راهی است که می‌توانید هر دو با هم داستان‌های جذاب را بخوانید.
-
هنر را به کودک معرفی کنید
عکس‌های کودکی‌تان از آلبوم خانوادگی یا یک کتاب هنری را به او نشان دهید. کودکان از دیدن عکس‌ها لذت می‌برند و به عکس‌های ساده و کنتراست بالا به خوبی پاسخ می‌دهند. (مراقب باشید کودکان ورق‌های گران‌بهای آن را نکنند!)
-
کتاب‌ها را با کودک لمس کنید
با کودکتان کتاب‌ها را لمس و احساس کنید. کتاب‌های لمس کردنی، ابزارهای ادبی حسی هستند. هنگامی که در حال خواندن کتاب برای کودکتان هستید، دست کودکتان را بر روی بافت‌های مختلف کتاب حرکت دهید.
-
بگذارید کودک از بازی با کتاب‌ها و کاوش در کتاب ها لذت ببرد
برخی کودکان دوست دارند کتاب‌ها را باز و بسته کنند، به شما پس بدهند یا آن‌ها را مانند قطعه‌هایی روی هم قرار دهند. این کارهای کودکان نیز ارزشی همانند «خواندن» دارد. کودکان هرچه که بیشتر از کتاب‌ها برای بازی و سرگرمی استفاده کنند، بیشتر می‌بینند که کتاب‌ها بخش لذت بخشی از زندگی روزمره هستند.
-
کتاب‌ها را در دسترس کودک قرار دهید
کتاب‌ها را هنگام قدم زدن، کیف پوشک، ماشین، کنار صندلی کودک، کنار میز تعویض پوشک کودک یا حتی در وان حمام (کتاب‌های ضدآب بسیار خوبی موجود هستند) نگه دارید. همیشه کتابی برای سرگرم کردن یا پرت کردن حواس او داشته باشید.
-
با شور و شوق بخوانید
از صداهای بامزه استفاده کنید، صدای حیوانات را دربیاورید و تئاتروار بخوانید.
-
به دست کودکتان کتاب بدهید
وقتی کودکتان به مرحله‌ی «برداشتن» رسید، کتاب را از دستتان می‌گیرد. به او اجازه‌ی این کار را بدهید. فقط تعدادی دیگر کتاب را در دست داشته باشید تا بتوانید آن‌ها را عوض کنید و هم‌زمان بخوانید.
-
برای تکرار کردن آماده باشید
کودکان گاهی بر روی برخی از علاقه‌هایشان متمرکز می‌شوند. ممکن است کودک بر کتاب خاصی تمرکز کنند حتی اگر شما کتاب‌های دیگری به او پیشنهاد دهید. تکرار کردن و آشنا بودن با کتاب بسیار مناسب کودکان و نوپایان است. به او اجازه بدهید مسیر خودش را داشته باشد- او به زودی علاقه‌مندی جدیدی را انتخاب خواهد کرد.
-
به عکس‌های کتاب‌ها اشاره کنید
برای کودکی که سواد خواندن ندارد، تصویرها به اندازه‌ی (گاهی حتی بیشتر از) واژگان کتاب مهم هستند. فکر نکنید که باید هر بار هر صفحه را دقیق بخوانید؛ اما هم‌زمان که صفحه‌ها را ورق می‌زنید، به عکس‌ها حتما اشاره کنید (به ماشین سبز نگاه کن! ماه کجاست؟).
-
عضو کتابخانه عمومی شوید
عضو شدن در کتابخانه‌ی عمومی، راه بسیار خوبی برای بیشتر کردن دایره‌ی خواندنی‌هایتان است. شما می‌توانید به گروه‌ها و کلاس‌های داستان خوانی ملحق شوید و با خانواده‌های دیگر آشنا شوید.
برای کاوش در کتاب ها با کودکان چه نباید کرد
-
وقتی کودکتان به خواندن شما توجه نمی‌کند، ناراحت نشوید
اگر کودکتان به پروسه‌ی خواندن کتاب توجه نمی‌کند، ناراحت نشوید. کودکتان ممکن است که به ظاهر آرام بیاید و برای خواندن بنشیند اما پس از خواندن یک صفحه، شروع به وول خوردن می‌کند. کتاب را کنار بگذارید؛ به زودی لحظه‌ی بهتری خواهید یافت.
-
کودکتان را از زمزمه کردن با کتاب‌ها بازندارید
زمزمه کردن یکی از راه‌هایی ست که کودک می‌تواند کتاب‌ها را کنکاش کند و همه چیز را درباره‌ی دنیا یاد می‌گیرد. هرگز از این کار او جلوگیری نکنید.
-
اگر کودک شما چهاردست‌وپا از شما دور شد، تعجب نکنید
دو چیز را باید در مورد یک نوپا یادتان باشد: او بیشتر از اینکه علاقه داشته باشد در جایی ثابت بماند، دوست دارد حرکت کند و در همین حال می‌تواند گوش کند؛ بنابراین به خواندن ادامه دهید؛ او برمی‌گردد (اگر برنگشت، لحظاتی بعد دوباره امتحان کنید).
-
از صفحه‌های پاره شده کتاب عصبانی نشوید
کله‌ی یک دایناسور را پاره کرده است؟ از او ناراحت نشوید. کودکان از بسیاری از کتاب‌ها قوی‌تر هستند! بسیاری از کتاب‌های کودکان تنها برای این منظور ساخته می‌شوند که مچاله یا پاره شوند. فقط یادتان باشد از دادن کتاب‌های برجسته به کودکان زیر ۲ سال و کتاب‌های «خوبی» که برای بزرگ‌تر شدنش نگه داشته‌اید، اجتناب کنید. کودکان ممکن است در تعمیر کتاب‌های کتاب‌های پاره شده کمک کنند. چسب را برای تعمیر در دسترس او قرار دهید.
-
هر کتابی را که شروع کرده‌اید، حتما نباید تمام کنید
فکر نکنید باید هر کتابی را که شروع می‌کنید، تمام کنید. برای کودک یا نوپا، پروسه مهم‌تر از نتیجه است. شما ممکن است که به انتهای کتاب نرسیده باشید، ولی زمان خواندن خوبی را در کنار هم داشته‌اید.
-
کتاب‌های قدیمی کودکتان را رد نکنید
حتی هنگامی‌که به مرحله‌ی بعدی می‌رود، هنوز ممکن است که بخواهد به علاقه‌مندی‌های قدیمی، خراب و پاره‌اش برگردد؛ بنابراین کتاب‌های قدیمی او را همچنان نگاه دارید.
-
همیشه با یک سرعت مشابه کتاب نخوانید
سرعتتان را بالا ببرید یا پایین بیاورید. تغییر سرعت و صدای شما به علاقه‌ی کودکتان بستگی دارد.
-
کودک خود را دست‌کم نگیرید
ممکن است در درجه‌ی اول متوجه آن نشوید؛ اما کودکتان به لطف خواندن شما، هر لحظه از جهت حسی، فکری و اجتماعی با در حال رشد است.
برای مطالعه بیشتر در پیوند با کاوش در کتاب ها با کودکان:
