رفعت نمازی
بخش پیشین مقاله را مطالعه کنید: تاریخچه بازنویسی و بازآفرینی ادبیات عامیانه و کهن برای کودکان و نوجوانان- بخش دوم
یکشنبه, ۱۱ شهریور
در سایت کتابک بخوانید: تاریخچه بازنویسی و بازآفرینی ادبیات عامیانه و کهن برای کودکان و نوجوانان- بخش نخست
البته حماسه انواعی است که مهمترین آن عبارتند از: 1. حماسهی ملی، 2. حماسهی دینی یا مذهبی، 3. حماسهی تاریخی.
شنبه, ۳ شهریور
امروزه مسئلهی جهانی بودن و بومی بودن شکلی ویژه از هویت را میطلبد و به دنبال آن مسئلهی ترویج ادبیات عامیانه و کهن برای کودکان بسیار جدی میشود. در عرصهی نظری نیز گرچه مفاهیم بازنویسی بهویژه بازآفرینی از دل جریانهای تاریخی ادبیات کودک برخاسته است، اما این مفاهیم همواره در تاریخ ادبیات همهی جوامع وجود داشته و به کار رفته، از جمله آفرینش آثاری بزرگ چون شاهنامهی فردوسی و مثنوی با روشهای بازنویسی و بازآفرینی بوده است.
یکشنبه, ۲۱ مرداد
اسکندر، پادشاده مقدونیه علاقه ی زیادی به کشورگشایی دارد. او پس از لشکرکشی های بسیار به سرزمین چین می رسد. کشور چین از لشکری بزرگ و قدرتمند برخوردار است و پادشاهی مهربان و دانا کشور را اداره می کند. اما فرمانروای کاردان چین به جای جنگ، با خرد و تدبیر اسکندر را راضی به صلح و دوستی می کند.
اثر بازآفرینی از یکی از قصه های جوامع الحکایات است که در شکلی جدید با زبانی ساده و روان بازگو می شود. داستان درباره پادشاهی دانا و قدرتمند است که راضی به خرابی کشور و کشته شدن سربازانش نیست. قصه ای که چهره زشت جنگ را به چالش می کشد.
چهارشنبه, ۱۵ دی
بازنویسی خلاق از داستان ضحاک شاهنامه فردوسی است. پس از سرنگونی جمشید پادشاه ایرانی، ضحاک به یاری اهریمن پدرش مرداس را به قتل می رساند تا بر تخت شاهی بنشیند. ظلم و ستم او بر مردم و بی رحمی اش، با کشتار جوانان برای خوراندن مغز آنان به مارهای روییده بر شانه هایش به اوج خود می رسد. شبی ضحاک در خواب می بیند که جوانی با گرز به او حمله می کند. خوابگزاران تولد نوزادی را خبر می دهند که جای او را می گیرد. ضحاک فرمان کشتن همه ی نوزادان را می دهد.
دوشنبه, ۱۳ دی
اثر بازنویسی خلاق از قصه های عامیانه ایرانی است.
گنجشکی برای ساختن لانه بوته خاری پیدا می کند. پیرزنی بوته خار را از او می خواهد تا تنور آتش کند و قول می دهد که به عوض آن کمی نان به او بدهد. اما پیرزن بدقولی می کند. گنجشک نان های پیرزن را برمی دارد و به چوپانی می دهد تا به عوض آن کمی شیر بگیرد. چوپان هم سهم شیر او را نمی دهد.
گنجشک میشی از گله او برمی دارد، و در دهکده به بابا درویشی که عروسی پسرش است می دهد. او هم سهم گنجشک را نمی دهد. گنجشک عروس را برمی دارد و به تار زن می دهد و تار او را می گیرد.
دوشنبه, ۱۳ دی
«شاهی در پوست پلنگ» از مجموعه «پنجره ای نو به شاهنامه» بازنویسی خلاق از زندگی پادشاهان پیشدادی، کیومرث، سیامک، هوشنگ، تهمورث و جمشید از شاهنامه فردوسی است.
این داستان مسیر زندگی بدوی تا زندگی اجتماعی انسان و چگونگی تکامل روحی، فکری و احساسی بشر اولیه را به موازات پیشرفت های علمی نشان می دهد.
بازنویس موضوع را گسترش داده است و داستانی باورپذیر برای کودک و نوجوان آفریده است. تصاویر همگام با متن، شناخت خوبی از ادبیات کهن ایرانی به کودکان و نوجوانان ۱۵-۹می دهد.
چهارشنبه, ۱۲ خرداد
«سهراب و سیاوش دو دلاور جاویدان» بازنویسی خلاق از دو تراژدی شاهنامه فردوسی: کشته شدن سهراب به دست رستم و کشته شدن سیاوش به دست افراسیاب است.
داستان رستم و سهراب با ازدواج رستم و تهمینه و رفتن رستم به ایران و سپس به دنیا آمدن سهراب شروع می شود. سهراب به دنبال پدر و تبارش است. برای پیدا کردن پدر و برانداختن حکومت کیکاووس به ایران حمله می کند و سرانجام ناشناخته به دست پدر کشته می شود.
دوشنبه, ۳ خرداد
نوروز جشن جشنها در فرهنگ ایران زمین و بیش تر همسایگان ما است. هستی و هسته این جشن در پیوند با مفهوم زایش و نوزایش است. از دل سرما، بهار و گرما میروید و میجوشد، از دل پیری، جوانی زاده میشود. به زبان دیگر، این اسطورهی شگفت زیست ناهمسازها و زایش رخدادها است که از درون آن این بار داستان عمو نوروز و ننه سرما بازنمایی شده است.
دوشنبه, ۳ اسفند
رفتم کفتر بگیرم
آهو شد و صحرا رفت
رفتم آهو بگیرم
ماهی شد ودریا رفت
دریا پر از صدف بود
صدف پر از مرواری
آهو شد و صحرا رفت انتخاب و گردآوری از اشعار عامیانه، متل ها و لالایی هاست. تصاویر مینیاتوری گردآوری شده که همره متن آمده برگرفته از کتاب های قدیمی و مکتوب همچون شاهنامه، حافظ، هفت اورنگ، منطق الطیر، خمسه نظامی است که به صورت برشی از تصویر کامل آورده شده است.
یکشنبه, ۳ اسفند
شغاد فرزند زال از کنیزکی نوازنده است. با وجود چهره ی بسیار زیبا، طالع بینان او را شوم و نابود کننده آینده خاندان زال می دانند. زال او را به پادشاه کابل می سپارد. شاه کابل او را گرامی می دارد و دخترش را به همسری شغاد در می آورد. به امید اینکه دیگر رستم از کابل مالیات نگیرد. اما ماموران زابلستان طبق معمول هر سال باج می خواهند. شغاد که همیشه خود را از خانواده رانده شده می داند و کینه به دل دارد، با همراهی شاه کابل طی نیرنگی، رستم و زواره برادرش را به کابل می کشاند و می کشد. رستم بر خلاف میل باطنی اش پیش از مرگ، شغاد را در سر چاه با تیری به درخت چنار می دوزد.
یکشنبه, ۷ دی
رستم از جنگ خسته شده است و تصمیم دارد به همراه سپاهیانش در همه جا گل بکارد. آن ها از شمشیرشان به جای بیل استفاده می کنند و در همه جا گل می کارند. رستم باد را پیک خود می کند و برای افراسیاب پیغام می فرستد که اگر می خواهد در امان باشد باید گل لاله بکارد. افراسیاب از ترس رستم و برای جلب رضایت او اطاعت امر می کند و همه جای ایران و توران غرق در گل می شود. جنگ و خونریزی به پایان می رسد. گل ها، دوستی و صلح را با خود می آورند و همه جا پر از شادی می شود.
یکشنبه, ۷ دی
بین دراجی و گروه لاک پشتان دوستی و محبت عمیقی شکل می گیرد. به گونه ای که دراج ویژگی های ذاتی خود را به عنوان یک پرنده نادیده می گیرد و روی زمین در کنار آنان لانه می سازد. به پیشنهاد لاک پشتان پرهایش را می کند تا قدرت پرواز نداشته باشد و برای همیشه پیش آنان بماند.اما محبت بی قاعده و قانون دردسرساز می شود. هنگامی که شاهین به گروه آنان حمله می کند، لاکپشت ها به لاک خود پناه می برند ولی دراج بی پناه و پشیمان گرفتار چنگال های شکار شاهین می شود.
داستان دراج و لاک پشت همان داستان دوستی خاله خرسه است و به موضوع دوست نادان و دوستی های نامناسب می پردازد.
یکشنبه, ۷ دی
موش و گربه ای در همسایگی هم زندگی می کنند. روزی هر دو اسیر می شوند؛ گربه در دام صیادی گرفتار می شود و موش هم در لانه اش. زیرا یک راسو و جغد به لانه اش نزدیک شده اند.
اگر چه گربه دشمن موش هاست ولی اکنون هر دو گرفتار شده اند. بنابراین موش زیرک و هوشیار برای ترساندن دشمنان دیگرش با گربه طرح دوستی می ریزد و هم او و هم خود را نجات می دهد.
دوشنبه, ۲۵ دی
شخصیت محبوب بچه ها ننه سرما (خاله نوبهار ) که از کودکی عاشق عمو نوروز است هنگام بهار خانه اش را تمیز می کند هفت سین می چیند و به انتظار عمو نوروز می نشیند. اما عمو نوروز وقتی می رسد که خاله نوبهار از خستگی به خواب رفته است و نمی تواند او را ببیند.
این قصه بازنویسی خلاق از عمو نوروز و ننه سرما از شناخته شدن ترین قصه های قومی است که برای کودکان جذابیت دارد . موضوع قصه توجه به سنت ها در نوروز و زیبایی طبیعت و تاکید بر جنبه های عاطفی و روح زنانه است. عمو نوروز مرد رویاهای خاله نوبهار نقل عشق در دهان او می گذارد و او را تا سال آینده به انتظار خود می نشاند.
سه شنبه, ۳۰ آبان
روزی روزگاری ببر، مار، میمون و زرگر بدجنسی در گودالی که شکارچیان در جنگل کنده بودند گرفتار می شوند. جهانگردی آن ها را پیدا می کند و می رهاند. پس از مدت ها، جهانگرد و زرگر دوباره با هم برخورد می کنند.
زرگر به طمع به دست آوردن پول جهانگرد او را به زندان می اندازد. اما مار برای قدرشناسی از جهانگرد حقیقت را بر ملا می کند و او را نجات می دهد و زرگر خائن را نیش می زند.
سه شنبه, ۲۴ مرداد
جهان پهلوان "محمد مالانی" پهلوان دربار "حسین میرزا"، حاکم هرات که بین مردم محبوبیتی خاص دارد. هنگام بازگشت از هندوستان برای حاکم فیلی بسیار بزرگ و زورمند هدیه می آورد، حاکم قدرت فیل را بیش از انسان می داند ولی پهلوان مالانی مخالف اوست و از این جا کشمکش ماجرای داستان شروع می شود.
حاکم از پهلوان مالانی می خواهد که عقیده ی خود را در کشتی با فیل به اثبات برساند. پهلوان مالانی ابتدا با شگردی عاقلانه فیل را به زمین می زند و سپس کینه را از دل فیل که انتظار چنین درگیری را ندارد شسته، و با او دوست می شود این گونه دو وجه عقل و عاطفه ی انسانی را ثابت می کند.
سه شنبه, ۲۲ فروردین
یکی بود یکی نبود. زن و شوهری در آرزوی داشتن فرزندی بودند. یک روز از میان نخودهای خیس خورده آش ناگهان نخودی، جان می گیرد و فرزند آن ها می شود.
نخودی برای گرفتن حق و حقوق پدر و مادرش به جنگ پادشاه می رود. دوست های خیالی اش که از جانداران و پدیده های طبیعی مثل رودخانه، شیر ،آتش و زنبور هستند در این راه به او کمک می آیند. پادشاه که از دست او درمانده شده با دادن سکه های طلا خود را از دست او رها می کند. به این ترتیب داستان به خوبی و خوشی تمام می شود.
شنبه, ۱۹ فروردین
روزی روزگاری نبات خانومی دختر با هوش، دانا و شجاع قصه به همراه دوستانش به جنگل می روند تا هیزم جمع کنند. اما هنگام برگشت به خانه راه را گم می کنند و سر از خانه دیو در می آورند. هنگامی که نبات خانمی می فهمد دیو قصد خوردن آنها را دارد برای نجات خود و دوستانش دست به کار می شود و با دانایی و زیرکی خود و دوستانش را نجات می دهد.
شنبه, ۲۷ اسفند
عاشقانه های شاهنامه در دو جلد شامل ۱۷ داستان کوتاه عاشقانه در مورد زال، پدر رستم، و ۱۶ زن در شاهنامه، فرانک، رودابه، تهمینه، گردآفرید، سودابه، خوب چهر (مادر سیاوش)، فرنگیس و جریره (زنان سیاوش)، منیژه، کتایون (همسر گشتاسب)، روشنان (زن اردشیر)، گرامی (دختر هفتواد)، دل افروز فرخ پی (همسر شاپور ذوالاکتاف)، گردیه (خواهر بهرام چوبین)، شیرین (همسر خسرو پرویز). برخی از این داستان ها بازآفرینی (به معنی از اثرکهن یا معاصر الهام می گیرند هم موضوع هم شکل و ساخت آن را تغییر می دهند) و برخی بازنویسی خلاق (به معنی ساختاری نو به موضوع کهن دادن) از شاهنامه فردوسی است.
دوشنبه, ۲۸ شهریور
