تلویزیون و رایانه می‌توانند ابزارهای آموزشی بسیار خوبی برای کودکانتان باشند، به شرط این‌که آنچه کودک در این برنامه‌ها می‌بیند را با تجربه‌های زندگی واقعی پیوند دهید. همچنین، می‌توانید به کودکانتان عادت‌های خوب تلویزیون دیدن و مهارت‌های رایانه‌ای را آموزش دهید.
فعالیت‌هایی در مقابل تلویزیون برای تقویت مهارت خواندن
برای نوزادان و کودکان نوپا
عکس‌های خانوادگی: کودکان نوپا دوست دارند عکس افرادی که می‌شناسند را نگاه کنند. اگر در رایانه عکس‌های خانوادگی خود را ذخیره می‌کنید، آن را با فرزندتان تماشا کنید. موقع تماشای عکس‌ها از او بپرسید: «این کیه؟» و صبر کنید تا کودک به شما پاسخ دهد و سپس این کار را ادامه دهید. انگشتتان را روی تصویر افرادی که در عکس وجود دارند بگذارید و اسم آن‌ها را به او بگویید: «اون مامان بزرگه، این هم پسرخاله‌ات فربد و دخترخاله‌ات سارا!» فرزندتان در این موارد می‌خواهد بارها و بارها به آن عکس‌ها نگاه کند.
این چیست؟ تصویرها تلویزیون می‌توانند کودک خردسال شما را گیج کنند. صفحه‌ها به‌سرعت عوض می‌شود و گاهی اوقات کودکان برای فهم موضوع و یا داستان نیاز به کمک دارند. وقتی فرزندتان مشغول تماشای یک برنامه تلویزیونی است، به او کمک کنید تا با شخصیت‌ها و اتفاقات داستان ارتباط برقرار کند. مثلاً بگویید: «این همون میمونه است.» و با این جمله‌ها هرکدام از اتفاقاتی که در داستان می‌افتد را با چیزهایی که قبلاً اتفاق افتاده پیوند دهید. مثلاً بگویید: «این همونیه که بالن‌ها رو برداشت و اون همه دردسر درست کرد!» بعد خودتان را برای اتفاقی که قرار است بیفتد کنجکاو نشان دهید. مثلاً بگویید: «دلم می‌خواهد بدونم حالا توی چه دردسری می‌افتد».
آن برنامه درباره چه بود؟ بعدازاین که کودکتان یک برنامه تلویزیونی را تماشا کرد، درباره آن باهم حرف بزنید. مثلاً بگویید: «برنامه رو دوست داشتی؟ چی رو در این برنامه دوست داشتی/ دوست نداشتی؟» برای فرزندتان مختصری از آنچه در برنامه تلویزیونی اتفاق افتاده را تعریف کنید. «یادت میاد که سگه چجوری توی زمین سوراخ کند و کلاهه افتاد توی اون سوراخ؟» و بعد احساس خودتان را درباره آن داستان با کودک در میان بگذارید: «بامزه بود!»
کودکان پیش‌دبستانی/ کودکستانی
شماره‌ها: هم روی دستگاه کنترل از راه دور تلویزیون، هم روی صفحه‌کلید رایانه، شماره وجود دارد. از این دکمه‌ها استفاده کنید تا کودکتان شناخت اعداد را به روشی معنادار فرابگیرد. مثلاً وقتی برنامه تلویزیونی موردعلاقه‌اش از تلویزیون پخش می‌شود، می‌توانید به او کمک کنید تا شماره صحیح کانال را از روی دستگاه کنترل از راه دور پیدا کند.
بعد چه اتفاقی می‌افتد؟ با کودک خود برای تماشای تلویزیون برنامه‌ای بگذارید. این برنامه را با اتفاقاتی که در طول روز برایش افتاده پیوند دهید و از کلماتی استفاده کنید که زمان را توصیف می‌کنند. مثلاً به او بگویید: «اول می‌رویم به بقالی و خرید می-کنیم، بعد ناهار می‌خوریم، بعدش تو میتونی برنامه تلویزیونی موردعلاقه‌ات رو تماشا کنی، بعد از اون تلویزیون رو خاموش می‌کنیم و می‌رویم به پارک.»
آن برنامه درباره چه بود؟ پس‌ازاین که کودکتان یک برنامه تلویزیونی را تماشا کرد، با او درباره آن حرف بزنید. از او بپرسید که کدام بخش از برنامه را دوست داشته است؟ شخصیت داستانی موردعلاقه‌اش کدام بود؟ به کودک کمک کنید که میان داستان و زندگی شخصی‌اش ارتباط برقرار کند. مثلاً بپرسید: «تابه‌حال مثل این اتفاق برایت افتاده؟» یا «اگر تو بودی همون کاری رو می‌کردی که شخصیت داستان کرد؟ یا کار دیگه‌ای انجام می‌دادی؟» فراموش نکنید که به کودک فرصت کافی بدهید تا فکر کند و به پرسش‌های شما پاسخ دهد.
آن کدام حرف الفباست؟ می‌توانید از صفحه‌کلید رایانه و برنامه World استفاده کنید و به کودکتان حروف و صداهای آن‌ها را آموزش دهید. به کودک یادآوری کنید که حروف الفبا روی صفحه‌کلید و در رایانه به‌صورت درهم‌برهم هستند و به ترتیب نوشته نشده‌اند. به او کمک کنید تا حروف اسم خود را پیدا کند، سپس او را تشویق کنید که هر بار یکی از حروف اسم خود را تایپ کند. به او گوشزد کنید که دکمه‌ها را محکم فشار ندهد. به‌این‌ترتیب می‌توانید به او فرصت دهید که خودش تایپ کردن را تجربه کند.
کلاس اولی‌ها/ بچه‌هایی که برای اولین بار می‌توانند بخوانند و بنویسند
یک جدول زمان‌بندی برای تماشای تلویزیون آماده کنید: به فرزندتان کمک کنید تا برنامه‌ای برای تماشای تلویزیون بچیند. برای این کار، نخست معلوم کنید که کودکتان مجاز به دیدن چه برنامه‌هایی است. سپس به فرزندتان بگویید که می‌توانید باهم یک جدول زمان‌بندی برای تماشای تلویزیون آماده کنید. به او توضیح دهید که جدول زمان‌بندی به او می‌گوید که بعضی از چیزها چه وقت اتفاق می‌افتند. برنامه‌ها و جدول‌های زمان‌بندی دیگری را که تاکنون دیده است به یادش بیاورید. برنامه‌هایی مثل جدول زمانی حرکت اتوبوس‌ها. به او یک تکه کاغذ، ماژیک و یا مداد شمعی بدهید. برنامه‌های تلویزیونی را که مجاز به دیدن آن است باهم مرور کنید. از او بخواهید که اسم هر کدام از این برنامه‌ها، کانالی که آن برنامه‌ها را نشان می‌دهد، و زمان پخش آن برنامه را روی کاغذ بنویسد. سپس این جدول را کنار تلویزیون روی دیوار نصب کنید.
برنامه درباره چه بود؟ بعدازاین که کودکتان برنامه یا فیلمی را دید، با او درباره داستان صحبت کنید. مثلاً بگویید: «اولش چه اتفاقی افتاد؟» یا «آخرش چی شد؟» به کودکتان فرصت کافی بدهید تا به این پرسش‌های شما فکر کند و به او سرنخ‌هایی بدهید تا به یادآوری داستان کمک کند. از او بپرسید که آیا آخر فیلم را دوست داشته است؟ اگر دوست داشته چرا و اگر نه به چه دلیل؟ از او بپرسید که اگر می‌توانست پایان داستان را تغییر دهد آن را به چه صورت تمام می‌کرد؟ به او یک تکه کاغذ، ماژیک یا مداد شمعی بدهید تا داستان خودش را بنویسد.
کجا می‌توانم آن را پیدا کنم؟ بسیاری از سایت‌های آموزشی برای کودکان را می‌توان در اینترنت یافت. به کودکتان یاد بدهید که چطور از رایانه به‌عنوان یک منبع یا مکانی برای یافتن نیازها و خواسته‌های آموزشی خود استفاده کند. به او بگویید که اگر به جمع‌آوری اطلاعات درباره ورزش، حیوانات یا مردم دیگر کشورها علاقه‌مند است می‌تواند از آن اینترنت استفاده کند. به او کمک کنید تا یک موضوع را که موردعلاقه‌اش باشد انتخاب کند، سپس از موتورهای جستجوگری مانند گوگل استفاده کنید تا به کمک آن بتواند اطلاعاتی را کسب کند که برای کودکان و درباره آن موضوع خاص در فضای مجازی گنجانده شده است.
در پیوند با این مطلب بیشتر بخوانید:
