۳۰ مهرماه (۲۲ اکتبر)، روز جهانی آگاهی از لکنت زبان

از سال ۱۹۹۸ (۱۳۷۷ ش.) تا کنون، هر ساله، ۲۲ اکتبر (سی مهرماه) با نام «روز جهانی آگاهی از لکنت زبان» (ISAD) و شعاری در هر سال، شناخته می‌شود.

شعار و رویکرد این روز در سال ۲۰۱۹، «شکوفایی به کمک سخن گفتن» انتخاب شده است. تا کنون انجمن‌ها و گروه‌های گوناگونی با تمرکز بر روی جنبه‌های زیستی افرادی با لکنت زبان، شرایط پیشرفت و شکوفایی آن‌ها را در جامعه فراهم کرده‌اند. برای نمونه، سازمان مردم نهاد لکنت زبان آمریکا، که فعّالیت خود را از سال ۱۹۴۷ (۱۳۲۶ ش.) آغاز کرده، روزآمدترین و کارآمدترین روش‌ها را برای پیش‌گیری از پدیدار شدن لکنت زبان در کودکان، همراه با مؤثرترین روش‌های درمانی برای جوانان و بزرگ‌سالان به‌کار گرفته‌است. پژوهش‌های علمی، بررسی‌های ژنتیکی، افزایش آگاهی همگانی، برگزاری همایش‌ها و کارگاه‌های آموزشی و خدمات مشاوره‌ای و کاردرمانی، بخشی از فعّالیت‌های این مؤسسه است.

از سوی دیگر، یکی از چالش‌های افراد درگیر لکنت زبان، برقراری ارتباط و تعامل همه‌جانبه در جامعه است. چه‌بسا این مسئله در کودکان شدّت بیش‌تری پیدا می‌کند. برپایه آمار مؤسسهٔ ملّی ناشنوایی و اختلالات ارتباطی آمریکا، نزدیک به ۵ تا ۱۰ درصد کودکان، در دوره‌ای از زندگی خود، بیش‌تر در ۲ تا ۶ سالگی، به لکنت زبان دچار می‌شوند.

لکنت زبان در بیش‌تر این کودکان با روند رشد و نزدیک شدن به سن جوانی و بزرگ‌سالی، از میان می‌رود. همچنین مداخلهٔ درمانی در دوران کودکی از ادامهٔ لکنت زبان در سنین بالاتر می‌تواند پیش‌گیری کند. با این همه، نزدیک به ۲۵ درصد از این کودکان، تا بزرگ‌سالی دچار لکنت زبان هستند و نشانه‌های لکنت زبان در آن‌ها بهبود نمی‌یابد.

از علت‌های شناخته شدهٔ لکنت زبان، به پیشینهٔ خانوادگی لکنت زبان، تعاملات و وضعیّت حاکم میان افراد خانواده، فیزیولوژی اعصاب، ضربه‌های شدید روحی و روانی، سکته‌های مغزی و روند رشد و نمو در دوران کودکی را می‌توان برشمرد. همهٔ کودکان درگیر لکنت زبان، به خدمات درمانی نیاز ندارند، زیرا در برخی از نمونه‌ها، با رشد کودک لکنت از میان خواهد رفت.

ولی بهتر است با دیدن نشانه‌های لکنت در کودک‌تان، نزد متخصص بروید و چنانچه نیاز بود، جلسه‌های گفتاردرمانی را پیش بگیرید. گفتاردرمانگر به پدران و مادران می‌تواند یاری دهد و آموزش‌های لازم را برای رویارویی مناسب با چنین کودکانی، در دسترس آنان بگذارد. با شکیبایی و دقت گوش دادن به سخن کودکان و وقت گذاشتن برای گفت‌وگو با آن‌ها چند نمونهٔ کاربردی در رویارویی با کودکان درگیر لکنت زبان است.

در روند درمانِ به‌روز لکنت زبان، تأثیر برخی از ابزارهای دیجیتال تأیید شده است. ابزارهایی که صدای کودکان را ضبط می‌کنند و پس از آن، هنگامی که کودک با شنیدن صدای خود متوجه شتاب زیادِ بیان واژه‌ها و جملات می‌شود، ترغیب می‌شود تا شتاب در سخن گفتنش را کاهش دهد. در پژوهش‌های اخیر، زمزمه‌هایی از درمان‌های دارویی تأیید و اثبات نشده، نیز به گوش می‌رسد. فراهم کردن محیطی آرام و بدون اضطراب برای کودکان و یا شرکت در نشست‌های گروه‌های پشتیبانی، تأثیر چشمگیری در روند بهبودی آن‌ها خواهد داشت.

برای برقراری ارتباط بهتر و کارآمدتر با کودکانِ درگیر لکنت زبان، و افزایش حس اعتماد به‌نفس و گرایش به ارتباط در آن‌ها، به چند نکتهٔ ساده و پایه‌ای می‌پردازیم:

• با کودک‌تان به آرامی و بدون شتاب سخن بگویید. در میان واژه‌های گفته شده، درنگ‌های پیاپی و لازم را انجام دهید.
• شمار پرسش‌هایی را که از کودک‌تان می‌پرسید، کاهش دهید.
• از حالت‌های چهره و زبان بدن‌تان برای ارتباط با کودک و تأیید گفته‌های او بهره ببرید.
• در روز، وقتی را به گفت‌وگو با کودک‌تان سپری کنید و همه حواس و تمرکزتان را متوجه او کنید.
• به همه اعضای خانواده یاری دهید تا در گفت‌وگوها، نوبت را رعایت کنند و به‌موقع گوینده یا شنونده باشند.
• چگونگی تعامل خود و چگونگی برقراری ارتباط با کودک‌تان را زیر نظر داشته باشید.
• پیش‌تر از همهٔ این نکته‌ها، این حس را به کودک خود منتقل کنید که او را آن‌چنان‌که هست، پذیرفته‌اید.