۱۷ آذر برابر با پنجاه و یکمین سالگرد راه اندازی نخستین کتابخانه ویژه کودک در ایران است.
نخستین کتابخانه دائمی کودکان روز دوشنبه ۱۷ آذر ۱۳۳۷ در ساعت هشت و نیم صبح در محل اداره امور کودکستان‌ها با حضور گروهی از مسولان آموزش و پرورش در تهران گشایش یافت. اما مجموعهٔ ویژهٔ کودک این کتابخانه ۳ سال بعد، مجموعهٔ بخش کودکان و نوجوانان نخستین کتابخانه عمومی تهران در سال ۱۳۴۰ را شکل داد که در پارک شهر بنا نهاده شد.
این رویداد در کشوری که بخش بزرگی از ادبیات شفاهی آن همچون: لالایی‌ها، ترانه‌ها، بازی‌ها و متل‌های آهنگین، ادبیات ویژهٔ کودکان است و فرهنگ و ادبیات کودکان در آن پیشینه‌ای چند هزار ساله دارد کمی دیر هنگام به نظر می‌رسد. اگر راویان غیرحرفه‌ای و حرفه‌ایی را که تنها از راه روایتگری زندگی را می‌گذراندند، همچون: گوسان‌ها، نقالان، پرده‌خوانان را به عنوان حافظان ادبیات شفاهی و منتقل کنندهٔ آنها به نسل‌های دیگر نخستین کتابداران بدانیم و کوچه‌ها، محله‌ها و میدان‌ها را نیز نخستین کتابخانه‌ها بدانیم. بخش قابل توجهی از مخاطبان این روایان به گواه تصاویر موجود کودکان و نوجوانانی بودند که از این فعالیت‌های فرهنگی لذت می‌بردند.
هر چند بنابر یافته‌های تاریخی، نخستین کتابخانه‌ها در دوران هخامنشیان و به گمانی پیش از آنها، با هدف حفظ آثار دانشمندان در ایران وجود داشته است و با ورود دستگاه چاپ، در دورهٔ قاجار، توجه به کتاب و کتابخانه در ایران نیز افزایش یافت. اما تا آغاز دورهٔ مشروطه، که هواداران مشروطیت یکی از راه‌های مبارزه با استبداد را بنیان نهادن مدرسه و گسترش دانش و در پی آن برپا کردن کتابخانه‌ها و قرائت‌خانه‌های عمومی می‌دانستند توجهی به حضور کودکان در کتابخانه‌ها نشد. اما پافشاری بانیان این نهادها در استفادهٔ همگان از آنها و برگزاری کلاس‌های آموزشی، مقدمه‌ای شد برای ورود نوجوانان به این کتابخانه‌ها. بر پایه مستندات موجود کتابخانه عمومی معارف که در سال ۱۳۰۲ از سوی وزارت معارف بنیاد نهاده شد برای استفادهٔ دانش‌آموزان نیز بود. اما کودکان برپایهٔ نظام‌نامهٔ داخلی آن مجاز به استفاده از این کتابخانه نبودند. پیشینهٔ برپایی کتابخانه برای کودکان به عنوان بخشی از کتابخانه‌های عمومی در ایران، به سال ۱۳۳۵ در تبریز باز می‌گردد که در آن اتاقی به کودکان اختصاص داده شد.
بدر سال ۱۳۳۷ كتابخانه ملی شیراز نیز دارای بخش جداگانه‌ای برای كودكان شد.
در این دوره کارشناسان آموزش و پرورش و ادبیات کودکان همواره از نهادهای مسوول و مردم می‌خواستند تا کتابخانه‌هایی برای کودکان بنیاد نهند. ابراهیم صفا در بخشی از رسالهٔ خود با عنوان"خواندنی‌های تفریحی نوآموزان اکابر و دبستان و تهیه کتابخانه برای آنها" به اختصاص بخشی از کتابخانه عمومی به کودکان پرداخته و می‌نویسد: " تالار بررسی (مطالعه) آن یا باید بدو قسمت تقسیم شده و یا تالار مستقل از همدیگر باشد که یکی با وسائل مطالعه متناسب با خردسالان مرتب شده و دیگری برای افراد بزرگتر تهیه شده باشد ... ". توران میرهادی کارشناس ادبیات کودک و مدیر مدرسهٔ فرهاد نیز در اواخر دههٔ ۳۰ به شهرداری پیشنهاد کرد: «انجمن‌های محلی که اقدام به تهیه باغچه‌های کودکان می‌نمایند در کلیه این باغچه‌ها کتابخانه‌ها و قرائت‌خانه‌هائی برای کودکان در نظر بگیرند». ایرج افشار نیز کودکان را از جمله استفاده‌کنندگان کتابخانه‌های عمومی می‌شمارد و می‌نویسد: «کودکان بخوبی خواهند توانست که ساعات درازی از عمر را در گوشه آرام و آسوده کتابخانه که مخصوص آنها است بگذرانند". افشار با تکیه بر فعالیت‌های یونسکو در کشورهای آمریکای لاتین توجه کارگزاران را به اختصاص بخشی از کتابخانه‌های عمومی به کودکان جلب می‌کند. او همچنین با طرح برنامه‌های این کتابخانه برای کودکان، همچون: داستان‌خوانی، نمایش فیلم، اجرای موسیقی و برپایی جلسات خیمه شب بازی، مکالمه و تئاتر اطفال آگاهی‌های سودمندی دربارهٔ برنامه‌های قابل اجرا در چارچوب کتابخانه، به علاقه‌مندان می‌دهد.
تا سرانجام کتابخانه دائمی کودکان روز دوشنبه ۱۷ آذر ۱۳۳۷ در ساعت هشت و نیم صبح در محل اداره امور کودکستان‌ها با حضور جمعی از مسولان آموزش و پرورش در تهران گشایش یافت که می‌توان آن را نخستین کتابخانه ویژهٔ کودکان نامید.
در سال ۱۳۴۱ کتابخانهٔ کودک دیگری در پارک خیام (کودک) به سرپرستی اداره کل امور تربیتی شهر تهران راه‌اندازی شد. البته خدمات کتابخانه‌ای این کتابخانه برای کودکان به مرور زمان کم رنگ و متوقف شد.
این روند کمابیش ادامه داشت تا آن که با بنیادگذاری شورای کتاب کودک در سال ۱۳۴۲ موضوع کتابخانه‌های کودک و نوجوان اهمیت ویژه‌ای یافت و مرکز توجه کارشناسان و فرهنگیان قرار گرفت. شورا از آغاز، در جایگاه نهادی که برای گسترش ادبیات کودکان ایران می‌کوشید، از پا گرفتن کتابخانه‌های ویژهٔ کودک و نوجوان پشتیبانی همه جانبه کرد. کمک‌های این نهاد در شکل گیری کتابخانه‌های آموزشگاهی، روستایی و کتابخانه‌های کوچک و ایجاد مجموعه‌های مناسب برای کودکان و نوجوانان در این کتابخانه‌ها همچنان ادامه دارد. این نهاد در سال ۱۳۸۴ نیز اقدام به افتتاح یک کتابخانه الگو، ویژهٔ کودکان و نوجوانان در خانه کتابدار کودک و نوجوان کرد.
اگر از برپایی چند کتابخانه کودک که تنها بخشی از کتابخانه‌های عمومی را در بر می‌گرفتند، بگذریم، می‌توان گفت که گام بعدی برای تشکیل کتابخانه‌های ویژهٔ کودک در ایران را کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برداشت. کانون موفق شد از سال ۱۳۴۶ چندین کتابخانه ثابت در سراسر ایران و شماری کتابخانه سیار برای کودکان روستاهای دور افتاده و عشایر راه اندازی کند. در حال حاضر ۵۸۰ کتابخانه کودک و نوجوان کانون پرورش فکری در ایران فعالیت دارند. در تهران به گفتهٔ مسوولان عمرانی کانون این روند جنبهٔ بازسازی و یا تغییر کاربری یک فضا مانند چاپخانه به کتابخانه داشته است تا ساخت بناهای جدید. مخاطبان اصلی این کتابخانه‌ها همچنان کودکان و نوجوانان ۶ تا ۱۶ سال هستند و تنها از سال ۱۳۸۴ خردسالان ۴ تا ۶ سال می‌توانند در کارگاه‌های آموزش هنر و فعالیت‌های فرهنگی این مراکز شرکت کنند و از قبول عضویت آنها در کتابخانه‌های این نهاد همچنان به دلیل کمبود منابع مطالعاتی، نبود نیروی انسانی متخصص و فضای مناسب اجتناب می‌شود.
از دهه ۱۳۷۰ شهرداری‌های شهرهای مختلف اقدام به ساخت کتابخانه‌های عمومی کردند. تأسیس کتابخانه‌های عمومی شهرداری به منظور ارائه خدمات به عموم مردم در یک جامعه و یا یک منطقه است. شماری از کتابخانه‌های شهرداری درچارچوب تعریف کتابخانه‌های عمومی است، اما در برخی استان‌ها کتابخانه‌هایی جداگانه برای کودکان و نوجوانان تأسیس نیز شد.
آخرین کتابخانه ویژهٔ کودکان و نوجوانان توسط سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در ۲۱ بهمن ۱۳۸۵ با هدف ایجاد کتابخانه‌ای استاندارد و نمونه برای ارائه خدمات کتابخانه‌ای به گروه سنی ۷ تا ۱۴ سال کتابخانه کودک در کنار گنجینهٔ ملی افتتاح شد.
