کتاب «سلام ترس!» با زبانی ساده و به ظاهر برای کودکان، امکان شناخت احساس ترس را برای همه گروه‌های سنی فراهم کرده است. این کتاب مخاطب را با ترس و انواع مختلف آن آشنا می‌کند.
در انجام فعالیت‌های در پیوند با کتاب‌هایی که به موضوع ترس می‌پردازند، به این موضوع دقت کنید که توصیه روانشناسان این است که نباید ترس‌های کودک را آن‌قدر از پس ذهن او بالا آورد که دچار ناآرامی شود. به‌خصوص اگر ما کتابدار یا مربی‌ای هستیم که فقط چند ساعتی در روز با کودک در ارتباط هستیم و همه ابعاد زندگی او را نمی‌شناسیم و در کنترل ما نیست و در عین حال متخصص حوزه روانشناسی هم نیستیم و بسیاری از امور را به تجربه می‌دانیم. پس حواسمان باشد و با احتیاط و با مطالعه کافی به این موضوع بپردازیم.
1- گفت‌وگو کنید.
پس از بلندخوانی کتاب با پرسش‌هایی مانند زیر با کودکان گفت‌وگو کنید:
- تابه‌حال ترسیده‌اید؟ دلیلش چه بوده؟
- تابه‌حال با دوستانتان یا بزرگ‌ترها از احساس ترستان صحبت کرده‌اید؟ چه واکنشی داشته‌اند؟
- تابه‌حال کسی که ترسیده باشد را دیده‌اید؟ دلیل‌اش چه بوده؟ شما چه واکنشی داشته‌اید؟
- به نظر شما کسی که ترسیده است را چگونه می‌توان آرام کرد؟
- احساسات مختلف را نام ببرید. کدام یک را تاکنون تجربه کرده‌اید؟ در چه موقعیتی آن احساس به سراغ شما آمده؟ واکنش شما در مقابل آن احساس چه بوده؟
2- خیال‌پردازی کنید.
از کودکان بخواهید خود را در شرایط زیر تصور کنند و راجع به احساس ترس خود و واکنش‌شان صحبت کنند.
- تصور کنید همراه با پدر خود در ماشین هستید که ناگهان ماشین شما با ماشین دیگری تصادف می‌کند و راننده آن ماشین با قلدری و داد و بیداد با پدرتان دعوا می‌کند!
- تصور کنید شب است و می‌خواهید بخوابید، هوا بارانی است و باد تندی هم می‌وزد. صدای رعد و برق و هوهوی باد چه احساسی را در شما بر می‌انگیزاند؟ چه می‌کنید؟
- تصور کنید با دوستانتان در پارک مشغول بازی هستید که ناگهان یک سگ پارس‌کنان به سمت شما می‌آید! آیا شما می ترسید یا نه؟ به بازی خود ادامه می‌دهید؟
3- نقاشی کنید.
وسایل نقاشی را آماده کنید و در اختیار کودک قرار دهید. در فضایی آرام کمی در مورد ترس و انواع آن صحبت کنید. سپس از کودکان بخواهید چند مورد از ترس‌هایشان را نقاشی کنند و در پایان درباره نقاشی و فضایی که تصویر کردند، راه‌های به آرامش رسیدن در مقابل آن ترس گفت‌وگو کنید و در انتها از نقاشی‌های کودکان با این موضوع می توانید در کلاس خود نمایشگاه برپا کنید.
در اجرای این فعالیت بسیار مراقب حال کودکان باشید و اگر کودکی تمایل به نقاشی ترس خود نداشت او را مجبور نکنید. اجرای این فعالیت بدون در نظر گرفتن فعالیت‌های آرامش‌بخش بعد از آن می‌تواند به کودکان بیشتر آسیب برساند تا کمک‌کننده باشد.
4- ترس‌ها را در کلاه بریزید.
از کودکان بخواهید ترس‌های شخصی خود را (به صورت ناشناس) روی برگه‌هایی بنویسند. هر کودک حداقل 5 مورد را در برگه‌های جداگانه بنویسد. سپس تمام برگه‌ها را در کلاه (ظرف) جمع کنید. با صدای بلند هر کاغذ را بردارید و ترس نوشته شده را بخوانید. هر کودک باید سعی کند درک خود از ترس شخص دیگر را توصیف کند. این فعالیت منجر به گفت‌وگوی خوبی می‌شود که محور آن ترس‌ها است.
5- ترستان چه‌قدر داغ است؟
از کودکان بخواهید فهرستی از مواردی که از آن‌ها می‌ترسند تهیه کنند. سپس به آن‌ها کمک کنید این فهرست را از کمترین به بیشترین ترس مرتب کنند. بعد از تنظیم فهرست به هر کودک یک کاربرگ دماسنج ترس بدهید. از کودکان بخواهید هر یک در کاربرگ دماسنج خود از داغ‌ترین نقطه دماسنج (یعنی بالاترین خط) شروع به نوشتن بیشترین ترس خود کنند و به سمت سردترین نقطه با نوشتن کمترین ترس پیش روند.
هنگامی که کودکان ترس‌هایشان را در تصویر دماسنج رتبه‌بندی کردند، از این ایده برای گفت‌وگو درباره ترس و درجه ترسناک بودن آن موضوع استفاده کنید. در کاربرگ هر کودک می توانید ترس‌های مشابه بین آن‌ها را ببینید و درباره ترس‌های مشترک بین کودکان و دلیل شباهت و تفاوت درجه ترسناک بودن آن‌ها نیز گفت‌وگو کنید.
6- مصاحبه کنید.
از کودک بخواهید از افرادی که با آن‌ها در ارتباط است در مورد ترس‌های شان سوال کنند. این مصاحبه می تواند به صورت حضوری و یا تلفنی انجام شود. این که از چه چیزی بیشتر می ترسند؟ و آیا تاکنون برای از بین بردن ترس‌شان کاری انجام داده‌اند؟ کودکان می‌توانند با پدر، مادر، خواهر یا برادر، پدربزرگ، مادربزرگ، دوستان، اقوام نزدیک مثل خاله، عمه، دایی و... مصاحبه کنند.
این فعالیت کمک می‌کند تا کودک خودش و از نزدیک با ترس‌های افراد مختلف آشنا شود و مانند محتوای کتاب ببیند ترس برای همه است و با راه‌های مختلف مقابله با ترس آشنا شود.
7- ترس‌هایم چه قدر هستند؟
کاربرگ ترس‌های من را به تعداد هر کودک پرینت بگیرید. در بالای کاربرگ تصویر 3 هیولای رنگی آمده است: رنگ آبی (من نمی ترسم)، رنگ زرد (کمی می‌ترسم)، رنگ بنفش (خیلی می‌ترسم). در قسمت پایین هم انواع مواردی که باعث ترس می‌شود نوشته شده است. در کنار هر متن صورتکی بدون رنگ آورده شده است. از کودکان بخواهید بر مبنای ترس‌هایشان هر گزینه را رنگ کنند.
در صورت علاقه کودکان می‌توانند ترس‌های دیگری به کاربرگشان اضافه کنند و رنگ آن را مشخص کنند.
این فعالیت به شناخت احساسات، طبقه‌بندی آن‌ها، آشنایی با محیط‌ها و افراد مختلفی که باعث ترس در کودک می‌شود، کمک می‌کند.
8- پوستر بسازید.
از کودکان سوال کنید هنگام ترس چه اتفاقی برای بدن می‌افتد؟ آیا تا به‌حال به این موضوع دقت کرده‌اند؟ مواردی مثل تپش قلب، گشاد شدن مردمک چشم‌ها، تنفس سریع، عرق کردن، یخ کردن دست و پا و... را برای شان مثال بزنید. سپس آن‌ها را در گروه‌های چند نفری تقسیم کنید. از آن‌ها بخواهید پوستری با موضوع اتفاقاتی که هنگام ترس در بدن می افتد با نقاشی، چسباندن عکس، کلاژ کردن، ترکیب نوشته و تصویر و... بسازند.
9- ترس و نگرانی‌ها را روی درخت بچسبانید.
برای انجام این فعالیت به تعداد هر کودک کاربرگ درخت ترس و کاربرگ سیب یا پرنده را پرینت بگیرید. با کودک در مورد آن‌چه او را نگران می‌کند و می‌ترسد گفت‌وگو کنید و اگر به اندازه کافی بزرگ شده است از او بخواهید ترس‌های خود را روی سیب‌ها یا پرنده‌ها بنویسد و با چسب روی درخت خودش بچسباند. به کودکان کوچک‌تر در نوشتن ترس‌هایشان کمک کنید. سپس در مورد هر ترس گفت‌وگو کنید و ببینید آیا راهکاری و پیشنهادی برای از بین بردن یا مواجهه با آن وجود دارد؟ درباره پیشنهادها و راهکارها در گروه کودکان گفت‌وگو کنید.
فعالیت درخت نگرانی به کودکان کمک می‌کند تا نگرانی‌هایشان را بهتر بشناسد و به جای این‌که تنها در ذهنشان باشد، سعی کنند آن‌ها را ببیند و بخوانند و در مورد آن‌ها گفت‌وگو کند.
