خیلی‌ها از دیدن این تیتر تعجب می‌کنند، چون عنوان فلسفه، برای بزرگ‌ترها هم گاهی سخت و پیچیده و دور از ذهن است و آدم فکر می‌کند باید خیلی مطالعه کند، دقت کند تا بتواند مطالب فلسفی را بفهمد تا چه رسد به کوچک‌ترها! ولی این‌دفعه این‌طوری نیست چون فلسفه برای کودکان به مفهوم آن فلسفه نیست.
یعنی به مفهوم رایج و نظریه‌های پیجیده مربوط نمی‌شود و در واقع به معنی یک نوع شیوه و روش فکرکردن است. یعنی کودکان با یک مربی که (فقط نقش هماهنگ‌کننده دارد و دخالت جدی در بحث نمی‌کند) دور هم می‌نشینند وعمدتاً از طریق داستانی که خوانده می‌شود، درباره موضوع‌های مختلف با هم‌دیگر گفت‌وگو می‌کنند که البته عنوان جالبی هم دارد «حلقه کندوکاو».
به این ترتیب، با این شیوه که باید یک روند باشد نه کوتاه‌مدت، کودکان به مرور با تفکر و اندیشیدن و اظهارنظر کردن و به قول معروف با «فلسفیدن» آشنا می‌شوند. چون فقط در این صورت است که می‌توانند در بزرگ‌سالی درباره رویدادهای جهان و مسائل مختلف زندگی اجتماعی و خصوصی خود اظهارنظر، تحلیل و تصمیم‌گیری درست بکنند.
لازم به گفتن است که این شیوه تفکر، از اندیشه‌های فیلسوف بزرگ یونان باستان «سقراط»، وام گرفته شده است و به اختصار p4c نام‌گذاری شده که مخفف philosophy for children است و در ایران هم به «فبک» معروف شده.
کتاب‌های مناسب فلسفی برای کودکان:
- معرفی کتاب می‌توانم یک من دیگر بسازم؟ – خرید کتاب می‌توانم یک من دیگر بسازم؟
- خرید کتاب عشق بزرگ لارا – مجموعه داستان‌هایی برای فکر کردن
- خرید کتاب فردریک – ویژه کلاس‌های آموزش فلسفه برای کودکان
- معرفی کتاب یک گرفتاری دیگر- خرید کتاب یک گرفتاری دیگر
- خرید کتاب سؤال سؤال چه کسی داده به گل این همه رنگ؟
- معرفی کتاب شاید سیب باشد - خرید کتاب شاید سیب باشد
- خرید کتاب فکرها از کجا می‌آیند؟
- خرید کتاب کارل و معنای زندگی
- خرید کتاب پر
از حدود ۷۰ سال پیش توسط استاد پروفسور متیو لیپمن که معتقد است ادبیات و داستان می‌تواند پتانسیل قوی این طرح باشد و همین‌طور استادان دیگری رابرت فیش، جسپرسن، اسکار برنی فیه و خانم مارگارت شارپ و... که نظرات متفاوتی هم با هم دارند، در کشورها و فرهنگ‌های مختلف به روش‌های گوناگون اجرا می‌شود ولی گفت‌وگوی همراه با اندیشه و استدلال، محور اصلی همه روش‌های مختلف است.
این روش امروزه به یکی از کاربردی‌ترین و پرنفوذترین نظریه‌ها در عرصهٔ تعلیم و تربیت و آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان و نوجوانان است که همان‌طور که یادآوری شد، هدف اصلی آن، بار آوردن کودکان به عنوان «فیلسوف» نیست بلکه کمک به آنان است که بتوانند «فکرکردن»، «کنجکاو بودن»، «توجه به محیط اطراف خود» و بالاخره «فلسفیدن» را یاد بگیرند.
در این برنامه، «لیپمن» به نقش ادبیات و داستان تاکید دارد و اجرای موفق آن را جز با استفاده از قصه و داستان، میسر نمی‌داند. خانم شارپ و.. نقش هنر و بازی و نمایش را مهم می‌دانند و اسکار برنی فیه نقش داستان را محوری نمی‌داند و در کلاس‌های خود به طرح سوال‌های مختلف از یک موضوع علاقه دارد.
منابع:
- فیشر، رابرت، (۱۳۸۶) داستان‌هایی برای فکر کردن، مترجم: سید جلیل شاهری لنگرودی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- قائدی، یحیی، (۱۳۸۳) بررسی و نقد دیدگاه‌های آموزش فلسفه، تهران: دواوی.
- ناجی، سعید، (۱۳۸۷) کندوکاو فلسفی برای کودکان و نوجوانان (گفت‌وگو با پیش‌گامان)، ناشر، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
کتابک خواندن مقاله‌ی زیر را نیز به شما پیشنهاد می‌دهد:
