برگزاری جشن‌های ایرانی یکی از راه‌هایی است که به کمک آن می‌توان کودکان را با میراث فرهنگی ایران آشنا کرد.
در آستانه تیرماه به تقویم ایرانی که نگاهی بیاندازیم، یکی از جذاب‌ترین جشن‌های ایرانی خودنمایی می‌کند؛ جشن تیرگان.
ایرانیان باستان هر ساله جشن تیرگان را به پاسداشت تیشتر (فرشته باران آور) در روز ۱۳ تیرماه برگزار می‌کردند. در برخی از متون تاریخی آمده که روز جشن تیرگان همان روزی است که آرش کمانگیر تیر خود را از فراز البرز رها کرده است. گذشته از این‌ها طبق روایت ابوریحان بیرونی روز جشن تیرگان، روزی برای تجلیل از مقام نویسندگان هم هست.
جشن تیرگان، مناسبت‌ها و رویدادهای فرهنگی که در این روز وجود دارد، همه و همه ظرفیت خوبی را برای آموزش میراث فرهنگی به کودکان فراهم می‌کند. در همین راستا چند پیشنهاد ساده برای اجرای این مراسم در مراکز فرهنگی که در حوزه کودک فعال هستند پیشنهاد می‌کنیم:
اجرای دستنامه کتاب آرش کماندار
آرش کماندار نام یکی از اسطوره‌های ایرانی است، او پس از پایان جنگ ایران و توران به عنوان کماندار انتخاب شد تا مرز ایران را تعیین کند. او به بالای کوه دماوند می‌رود و تیر را پرتاب می‌کند. آرش برای انجام این کار از تمام وجود مایه می‌گذارد و برای همین هم پس از این تیراندازی از خستگی جان می‌دهد. او نماد جان‌فشانی در راه وطن است. این داستان اسطوره‌ای دستمایه‌ای برای آقای محمدهادی محمدی شد تا کتاب آرش کماندار را بنویسد. در همین راستا موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان دستنامه‌ای را برای این کتاب آماده کرده که اجرای آن می‌تواند برای اجرای مراسم جشن تیرگان مورد استفاده قرار گیرد.
برپایی کارگاه قصه‌گویی و نقاشی شخصیت‌های جشن تیرگان
داستان اسطوره‌ای آرش کمانگیر و داستان جنگ تیشتر و اپوش را برای بچه‌ها تعریف کنیم. در اینجا می‌توانیم برای خوانش داستان تیشتر و اپوش از کتاب «تیشتر؛ فرشته رحمت و باران» استفاده کنیم. سپس از آن‌ها بخواهیم که هر کدام از صحنه‌ها و یا شخصیت‌های داستان که برایشان جالب بوده را نقاشی کنند. برپایی یک نمایشگاه کوچک از آثار کودکان هم می‌تواند مکمل اجرای این برنامه باشد.
بازسازی و اجرای نبرد تیشتر (فرشته باران) و اپوش (دیو خشکسالی)
مربیان و فعالان فرهنگی می‌توانند با تدارک یک نمایش کوتاه این نبرد اسطوره‌ای را بازسازی کنند. این نبرد اسطوره‌ای را شاید بتوان به عنوان یکی از کهن‌ترین نمایشنامه‌های بشری معرفی کرد. برای آگاهی از جزئیات این نبرد مطالعه کتاب «پژوهشی در گاه‌شماری و جشن‌های ایران باستان» نوشته آقای هاشم رضی پیشنهاد داده می‌شود.
اجرای برنامه قصه‌گویی، کتابخوانی و نقاشی شخصیت‌های جشن تیرگان
داستان اسطوره‌ای آرش کمانگیر و داستان جنگ تیشتر و اپوش را برای بچه‌ها تعریف کنیم. در اینجا می‌توان برای خوانش داستان تیشتر و اپوش از کتاب «تیشتر؛ فرشته رحمت و باران» نوشته خانم آزاده جعفری، کتاب «فرشته باران و دیو خشکی» نوشته جمال اکرمی و برای آشنایی با جشن‌های ایرانی کتاب «جشن‌های ایرانی» نوشته‌ی روزبه تذهیبی و نسترن ربانی استفاده کرد. سپس از آن‌ها بخواهیم که هر کدام از صحنه‌ها و یا شخصیت‌های داستان که برایشان جالب بوده را نقاشی کنند. برپایی یک نمایشگاه کوچک از آثار کودکان هم می‌تواند مکمل اجرای این برنامه باشد.
جشن آبپاشی
یکی از فعالیت‌هایی که برای جشن تیرگان می‌توان انجام داد، جشن آبریزگان است. این مراسم در کنار آب‌ها و با آرزوی بارش باران در سال جدید اجرا می‌شده است. مربیان می‌توانند با ایجاد یک فضا و یا شرایط مناسب لحظات مفرحی را برای بچه‌ها ایجاد کنند. به عنوان مثال این فعالیت می‌تواند در حیاط مجموعه فرهنگی و با استفاده از تفنگ‌های آب‌پاش به صورت خلاصه و نمادین انجام شود. بعد از آبپاشی هم به بچه‌ها بگوییم دست همدیگر را بگیرند و با ساخت یک حلقه همگی دعا کنند که در سال جدید باران ببارد.
گل بنفشه هدیه بدهیم
گل بنقشه نماد جشن تیرگان است، اما با توجه به شرایط آب و هوایی چون ممکن است دسترسی به گل بنفشه در تابستان برای همه مقدور نباشد برای همین می‌توان در آخر جشن به تناسب شرایطی که وجود دارد یک کارت پستال با بنفشه‌های کاغذی یا چند شاخه گل پارچه‌ای درست کنیم و به عنوان یادگاری به بچه‌ها هدیه بدهیم.
با اینکه در آیین برپایی جشن تیرگان فعالیت‌های دیگری هم وجود دارد اما با توجه به شرایط موجود در مجموعه‌های فرهنگی و همین‌طور به اقتضای روحیات کودکان این فعالیت‌ها پیشنهاد شد. اجرای هر کدام از این فعالیت‌ها می‌تواند قدمی هر چند کوچک در راستای آموزش و آشنایی کودکان با میراث فرهنگی ایران باشد. برنامه‌هایی که می‌تواند و باید فارغ از فضای خشک کلاس و در یک فضای تعاملی اجرا شود، این‌گونه شاید بتوان امیدوار بود که در آینده شهروندانی علاقه‌مند به سرزمینمان ایران داریم که حافظ ذخایر فرهنگی آن هستند.
