در سیستم‌درمانی تمرکز بر درمان از راه ارتباط میان فرد با خانواده، دوستان، محیط کار و اجتماع و تأثیر این رابطه بر یکدیگر است.
پسر چهار ساله‌تان با چکش روی شوفاژ می‌کوبد. شما او را بغل می‌کنید و در راهرو، روی صندلیِ تنبیه می‌نشانید و با احساسی دوگانه به آشپزخانه می‌روید. تنبیه یکی از روش‌های کوتاه‌مدت برای تأثیر بر رفتار نامناسب کودکان است. این که بچه پس از تنبیه بلافاصله کارش را تکرار کند، بسیار اندک است. تنبیه در کوتاه‌مدت می‌تواند کارساز باشد، ولی روش عاقلانه‌ای نیست.
بچه‌هایی که زیاد تنبیه می‌شوند، به هم‌کلاسی‌های‌شان در مدرسه بیش‌تر آزار می‌رسانند، مشکل دل‌بستگی در آن‌ها بیش‌تر است و به ندای وجدان‌شان کم‌تر گوش می‌دهند.
اگر ژرف‌تر به رفتار یک کودک توجه کنید، درمی‌یابید که برای خردسالان بسیار دشوار است که به تحریکات بیرونی نه بگویند. آن‌ها هرچه بزرگ‌تر شوند و بخش «نئو کورتکس» مغزشان رشد بیش‌تری کند، آسان‌تر به تحریکات بیرونی می‌توانند نه بگویند. از این رو به‌جای تنبیه بهتر است که به آنان توضیح داده شود.
از سال ۲۰۰۷ تنبیه کودکان در هلند ممنوع شده است. برپایه پژوهش‌های «دانشگاه پیتسبورگ» University of Pittsburgh در خانواده‌هایی که تنبیه انجام می‌شود، میان اعضای خانواده رابطه سرد پدید خواهد آمد. تنبیه بدنی تأثیر منفی فراوانی دارد. برپایه پژوهش «سلامتی و سیاست اجتماعی» در «دانشگاه مک‌گیل» McGill University کانادا، در کشورهایی که در آن تنبیه بدنی رخ می‌دهد، خشونت میان پسران ۳۰ درصد و میان دختران ۴۰ درصد بیش‌تر از کشورهایی است که در آن‌جا خشونت ممنوع است.
البته تنبیه تنها تنبیه بدنی نیست، بلکه دربرگیرنده هر مجازاتی که کودک را تحقیر کند، می‌شود. برای نمونه، کودک را به اتاق دیگر فرستادن و به خواهرش شیرینی دادن، یا تمیز کردن حیاط.
چنان‌که گفته شد چنین تنبیه‌هایی کارایی کوتاه‌مدت دارند. اصلاح رفتار کودکان با توضیح دادن، به رشد بهتر کودک، رابطه بهتر میان کودک و مادر و پدر، و ساختن جامعه‌ای سلامت‌تر می‌انجامد.
چند راهکار
شما با این روش‌های پیشنهادی رفتار کودک‌تان را می‌توانید اصلاح کنید:
شما فرزندتان را به‌خوبی می‌شناسید و کم‌وبیش پیش از آن که فرزندتان به مرز انجام دادن کار ناشایستی برسد، متوجه آن می‌شوید. برای این که از انجام شدن آن پیش‌گیری کنید:
- برای نمونه، درمی‌یابید کودک‌تان خسته است و برای درگیری و دعوا آمادگی بیش‌تری دارد، در این حالت؛
- او را تشویق به نقاشی کردن کنید؛
- به کمک کتاب‌خوانی حواس او را پَرت کنید؛
- هنگامی که فرزندتان روی چیزی پافشاری می‌کند، از او بخواهید برای نمونه میان دو لباس یکی را برای فردا انتخاب کند، یا اگر نوجوان است برای فعّالیتی در بیرون از خانه، از دو روز پیشنهادی، یکی را انتخاب کند.
- کوشش کنید علت رفتار ناشایست او را پیدا کنید. دیر به خانه آمده زیرا به دوستش کمک کرده است.
- کار درست را با رفتارتان به بچه خود نشان دهید. در حالی‌که جیغ یا فریاد می‌کشید، از او نمی‌توانید بخواهید که جیغ و داد نزند.
- برایش توضیح بدهید که چرا رفتارش نادرست است، و از او بپرسید آیا متوجه شده؟
- اگر عصبانی هستید، فرصت دیگری را که آرامش دارید برای گفت‌وگو انتخاب کنید. توضیح دهید که چرا عصبانی بودید. بچه هنگام عصبانیت و دعوا چیزی نمی‌آموزد، ولی پس از آن و در آرامش یاد می‌گیرد.
- تربیت یعنی هدایت کردن. رشد کردن بدون دعوا افسانه است، این را بپذیرید.
