قصه‌گویی، یکی از کهن‌ترین و نیرومندترین ابزارهای ارتباط انسانی است. پیش از خط و نوشتار، انسان‌ها از طریق روایت تجربه‌ها، ارزش‌ها و آرزوهای خود را منتقل می‌کردند. قصه‌گویی شفاهی هنری است که همچنان جایگاه خود را در میان ابزارهای تربیتی، ادبی و عاطفی حفظ کرده و ارزش آن نه تنها در گذشته، بلکه در دنیای امروز نیز انکارناپذیر است.
قصه‌گویی؛ تجربه‌ای لذت‌بخش برای گوینده و شنونده
چه کودک باشید، چه بزرگسال، قصه‌گویی فعالیتی است سراسر لذت، هیجان و تخیل. همان‌گونه که شنیدن یک قصه‌ی خوب لذت‌بخش است، گفتن آن نیز تجربه‌ای غنی و خلاقانه است. این فرآیند، ذهن را فعال می‌کند، زبان را پرورش می‌دهد و رابطه‌ای زنده میان افراد می‌سازد.
گستره‌ی تأثیر قصه‌گویی
جک مگوری، یکی از پژوهشگران برجسته‌ی قصه‌گویی، می‌گوید:
«قصه‌گویی فقط گفتن داستان نیست؛ بلکه شامل گوش دادن، تجسم کردن، ارزش‌گذاری، قضاوت، خواندن، بازآفرینی، خلق، مشاهده، حافظه و برنامه‌ریزی است.»
به‌عبارتی، قصه‌گویی فعالیتی جامع است که مهارت‌های زبانی، شناختی، اجتماعی و هنری را درهم می‌آمیزد.
سه ارزش کلیدی قصه‌گویی
۱. تقویت تخیل و تصویرسازی ذهنی
-
قصه‌گویی، ذهن شنونده و گوینده را به دنیایی خیالی می‌برد که در آن تصاویر، بوها، صداها و احساس‌ها در ذهن مجسم می‌شوند.
-
تخیل، پایه‌ی خلاقیت است؛ و قصه‌گویی آن را فعال نگه می‌دارد.
۲. پیوند با میراث فرهنگی و سنت‌های شفاهی
-
قصه‌ها پلی هستند میان نسل‌ها. کودکانی که قصه می‌شنوند، ادبیات شفاهی، تاریخ، فرهنگ و ارزش‌های گذشته را درک می‌کنند.
-
این ارتباط هویتی، حس تعلق و افتخار به فرهنگ را تقویت می‌کند.
۳. ورود به جهان ادبیات بدون نیاز به کتاب
-
قصه‌گویی راهی است برای آشنایی کودک با ساختار داستان، شخصیت‌پردازی، پیرنگ و عناصر ادبی بدون آن‌که نیاز به سواد خواندن داشته باشد.
-
این امکان را به بزرگسالان می‌دهد تا ادبیات را به کودکان نوپا یا بی‌سواد معرفی کنند.
قصه‌گویی؛ الهام‌بخش یادگیری
-
کودکانی که قصه می‌شنوند، بیش‌تر به خواندن علاقه‌مند می‌شوند.
-
قصه‌ها به کودک کمک می‌کنند تا خود را بیان کند، واژگانش را افزایش دهد و حس تعلق به جامعه پیدا کند.
نقش بزرگسالان در قصه‌گویی
-
هنگامی که بزرگ‌ترها برای کودکان قصه می‌گویند، نه تنها یک فعالیت سرگرم‌کننده انجام می‌دهند، بلکه به کودک پیام می‌دهند:
«قصه ارزش دارد. زبان مهم است. تخیل تو اهمیت دارد.» -
با استفاده از زبان بدن، لحن مناسب و تغییر صداها، بزرگسالان می‌توانند کودک را به دنیای داستان ببرند و او را ترغیب کنند که خودش هم قصه‌گو شود.
نتیجه‌گیری
قصه‌گویی فقط یک فعالیت ادبی نیست؛ ابزاری است برای تربیت انسان‌هایی خلاق، با‌اعتماد‌به‌نفس، باهویت و باقدرت ارتباطی.
در جهانی پر از فناوری و تصویرهای سریع، قصه‌گویی فرصتی است برای بازگشت به ریشه‌های انسانی‌مان: گوش دادن، تخیل کردن، و شریک شدن در تجربه‌ی مشترک.
